• کارایی تخصیصی

یکی از عمده ترین پیامدهای کارایی بازار این است که منابع موجود به بهترین حالت ،و به شکل بهینه و مطلوب ،بهره برداری شود.یکی از وظایف مهم بازار سرمایه ،باید تامین مالی شرکت‌ها و نهادها باشد .بازار سرمایه باید این ویژگی را داشته باشد که شرکت‌های نیازمند بتوانند سرمایه لازم خود را تامین کنند و شرکتهایی که پروژه های آن ها توازی معقولی از بازده و ریسک ندارد،از دستیابی به نابع جدید در بازار محروم شوند(جهانخانی و عبده تبریزی ،۱۳۷۲،ص۱۱)^۱.

در این مفهوم ، بازار هایی دارایی کارایی تخصیصی می‌باشند،که در آن پروژه های سرمایه گذاری با بهره وری نهایی سرمایه ،تامین مالی می‌شوند (فیشر و جردن، ۱۹۹۱،ص۶۰)^[۵۶]۲٫تخصیص هنگامی بهینه است که بیشترین سرمایه متوجه سودآورترین فعالیت شود.پس تخصیص سرمایه هنگامی درست انجام می شود که شرکتهایی که فرصت‌های سرمایه گذاری بهتر دارند ،سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند،و آن بخش‌های اقتصاد که بازدهی کمتری دارند (و با محدودیت بیشتر روبرو هستند) از استفاده سرمایه محروم شوند.

• کارایی عملیاتی

کارایی عملیاتی اشاره به تسهیل و سرعت مبادلات در بازار دارد ،که از طریق آن بازار های سرمایه امکان ملاقات خریداران و فروشندگان را ممکن می‌سازند.این نوع کارایی ،منجر به افزایش سرعت نقد شوندگی دارایها می شود (همان منبع، ص۶۰)^۳.

بازاری از نظر عملیاتی ،کارا محسوب می شود که هزینه انجام مبادلات در حداقل سطح ممکن باشد.سه مشخصه کارایی بازار را می توان به صورت زیر بیان نمود^[۵۷]۴:

۱٫چنانچه کارگزاران و معامله گران ،سودهای عادی و معقولی را (با توجه به سطح ریسک فعالیتشان)به دست آورند ،بازار از نظر عملیاتی کارا است؛

۲٫کارایی عملیاتی بستگی به درجه رقابت بین کارگزاران و معامله گران (سهولت در ورود و خروج) دارد؛

۳٫کارایی تخصیصی ،مستقیماً به سطح کارایی عملیاتی در هر بازاری مرتبط است.

گونه های سه گانه کارایی اطلاعاتی بازار سرمایه:

کارایی اطلاعاتی بازار در سه سطح ،از نظر مفروضات و پیامدهای آن مطرح است که ذیلاً مطرح می شود(سینایی ،۱۳۷۲،ص۴۸)^۲:

شکل ضعیف :انعکاس اطلاعات بر قیمت سهام می‌تواند در سطح نازل و به اصطلاح در شکل ضعیف آن مطرح باشد.در این سطح از کارایی ،قیمت‌ها ی اوراق بهادار ،فقط اطلاعاتی که در گذشته قیمت‌ها نهفته است و از توالی تاریخی قیمت‌ها حاصل می شود را منعکس می‌کنند،که این اطلاعات بلافاصله در قیمتهای جاری منعکس می‌شوند.در این حالت فذض می شود قیمت اوراق بهادار ،فقط منعکس کننده اطلاعات تاریخی باشد؛

بدین معنی که قیمت سهام روند خاصی نداشته و بازار سهام ،حافظه ای ندارد؛یعنی قیمت سهام در بازار کارا به شکل تصادفی تغییر می‌کند. این همان نظریه گشت تصادفی یا گردش تصادفی است.

شکل نیمه قوی:این سطح از فرضیه می‌گوید که قیمت سهام ،منعکس کننده همه اطلاعات عام و منتشر شده است. در این جا ،اطلاعات عام،محدود به قیمت گذشته نیست بلکه در بر گیرنده هر اطلاعاتی درباره عملکرد شرکت و مشخصات صنعتی است که شرکت در آن فعالیت می‌کند.

شکل قوی:در این حالت فرض آن است که تمام اطلاعات مربوط و موجود ،اعم از اطلاعات محرمانه و اطلاعات دردسترس عموم ،در قیمت اوراق بهادار انعکاس دارد .مفهوم کارایی بازار را می توان همانند نمودار نشان داد(استرانگ،۲۰۰۰،ص۲۱۸)^[۵۸]۱٫

شکل قوی شکل نیمه قوی شکل ضعیف

• • اطلاعات خصوصی اطلاعات عمومی منتشر شده اطلاعات تاریخی

• • اطلاعات عمومی منتشر شده اطلاعات تاریخی

• اطلاعات تاریخی

۴-۲-اطلاعات جدید و سرعت تعدیل قیمت های سهام

از سال ۱۹۶۵ در حوزه امور مالی ،فرضیه ای ‌در مورد کارا بودن بازار سرمایه مطرح شده است. علت انجام این تحقیقات آزمودن این نظریه بود که آیا بازار سهام در کسب و پردازش اطلاعات ورودی به طور معقول عمل می‌کند یا خیر ؟ و آیا اطلاعات بدون درنگ و گرایش خاصی در قیمت اوراق بهادار منعکس می شود یا خیر ؟

منطقاً سرمایه گذاران برای حداکثر رساندن مطلوبیت مورد نظر خود ، از کل اطلاعاتی که به تعیین ارزش و قیمت گذاری اوراق بهادار مربوط می شود استفاده می‌کنند.

البته در تعیین قیمت اوراق بهادار، باید هزینه پردازش اطلاعات و نیز هزینه انجام معاملات را در نظر داشت .در سال ۱۹۷۰ برای نخستین بار بود که فاما به صورت رسمی مفهوم کارایی بازار اوراق بهادار را مطرح نمود .وجود اطلاعات کافی در بازار و انعکاس به موقع و سریع اطلاعات بر روی قیمت اوراق بهادار، ارتباط تنگاتنگی با کارایی بازار دارد .

در بازار کارا ، اطلاعاتی که در بازار منتشر می شود، به سرعت بر روی قیمت ها تاثیر می‌گذارد. در چنین بازاری ،قیمت اوراق بهادار به ارزش ذاتی ، آن نزدیک می‌گردد؛ به عبارت دیگر ،ویژگی سهم بازار کارا این است که قیمت تعیین شده در بازار ،شاخص مناسبی از ارزش واقعی اوراق بهادار می‌باشد. از نظر فاما ،بازار کارا به بازاری اطلاق می شود که در آن قیمت اوراق بهادار (مانند سهام عادی) منعکس کننده تمام اطلاعات موجود در بازار باشد. شاید بتوان از دیدگاه فرضیه بازار کارا ، دلیل وجودی حسابداری را عدم تقارن اطلاعاتی بیان نمود که در آن یکی از طرفین مبادله ، اطلاعات بیشتری را نسبت به طرف مقابل د راختیار دارد . بازار کارا باید در برابر اطلاعات جدید حساس بوده و نسبت به آن اطلاعات از خود واکنش نشان دهد . فاما برای کارایی بازار ویژگی هایی به شرح ذیل عنوان نمود .

1. 1. شرایط رقابتی در بازار حکمفرما باشد

1. 1. اطلاعات باید به سرعت و با حداقل هزینه در دست تمامی افراد قرار گیرد

1. 1. اطمینان از وجود قیمتی عادلانه برای اوراق مورد مبادله

1. 1. کم هزینه بودن معامله در بازار ،تا حدی که به وضعیت بدون هزینه نزدیک باشد.

1. 1. عدم توانایی معامله گران در تحت نفوذ قرار دادن بازار

1. 1. در این بازار هر کس می‌تواند به نرخ های رایج بازار مالی قرض بدهد و بگیرد .

1. 1. قیمت بازار طوری تعیین می شود که منعکس کننده ی تمامی ‌اطلاعات خوب و بد می‌باشد .

1. 1. در بازار کارا ، تعدیل قیمت ها با سرعت انجام می شود .

1. 1. شرط لازم برای کارایی وجود رقابت است