3-3-1-1  توابع توزیع چگالی هسته­ ای ………………………………………… 47

 

3-3-1-2  بخش مرکزی برهم­کنش نوکلئون- نوکلئون …………………………….. 49

 

3-3-1-3  تابع وابسته به انرژی g(Ep) ………………………………………………

 

فصل چهارم محاسبات و نتیجه ­گیری ………………………………………………… 52

 

4-1  مقدمه …………………………………………………………………………. 53

 

4-2  محاسبه پتانسیل کل هسته برای واکنش­های ………………….. 54

 

4-2-1  محاسبه پتانسیل کولنی ……………………………………………… 54

 

4-2-2  محاسبه پتانسیل هسته­ ای …………………………………………. 55

 

4-3  سطح مقطع همجوشی واکنش­های…………………………………….. 61

 

4-4  پیشنهادات …………………………………………………………………. 70

 

 منابع………………………………………………………………………………. 71    

 

چکیده:

 

در این تحقیق به بررسی توانایی مدل شبکه ای FCC برای مطالعه برهم‌كنش همجوشی یون‌های سنگین پرداخته ایم.   و با استفاده از پیشگویی مدل شبکه ای FCC برای توزیع ماده هسته ای، هسته های برهم کنشی و نیروی برهم ‌كنش نوكلئون- نوكلئون M3Y-Paris پتانسیل كل را برای واكنش‌های ،  و  محاسبه كرده ایم.  نتایج حاصل از ارتفاع سد و محل سد در توافق خوبی با نتایج حاصل از سایر مدل های نظری مانند مدل های دابل-فولدینگ و باس می باشد. در نتیجه این مطالعه نشان می دهد مدل شبکه ای FCC می‌تواند مدل مناسبی برای مطالعه برهم‌كنش‌های همجوشی یون‌های سنگین باشد.

 

فصل اول: معرفی مدل های هسته ای

 

1-1- مقدمه

 

برای شرح خواص و حالت نوكلئون‌ها به تابع موج سیستم نیاز داریم. این كار برای هسته‌های ساده امكان‌پذیر می‌باشد، در حالی كه برای هسته‌های بزرگ بدست آوردن تابع موج كلی حتی اگر امكان‌پذیر هم باشد بسیار پیچیده‌تر از آن است كه مورد استفاده قرار گیرد. مدل ها قیاس بین هسته و سیستم‌های بسیار ساده فیزیكی می‌باشند كه از طریق آنها می‌توان به بررسی مسایل هسته‌ای پرداخت]1[.

 

در طی چندین سال و با استدلال‌های بی‌شمار مدل‌های مختلفی برای بررسی و مطالعه ساختار هسته توسط فیزیكدانان نظری معرفی شده است، اما از آنجایی كه مدل‌های مختلف هسته‌ای در توصیف كامل خواص هسته ناموفق بوده‌اند. امكان پیشنهاد مدلی واحد برای مطالعه ساختار هسته از بین رفته است.

 

مدل شبكه‌ای FCC[1] در سال 1937 توسط ویگنر[2] مدل‌سازی شده است]2.[ از آنجایی كه این مدل توانایی بازتولید خواص مدل‌های ذره مستقل[3]، قطره مایع[4] و خوشه‌ای[5] را دارا می‌باشد. ادامه این فصل به معرفی این مدل‌ها اختصاص یافته است. همچنین در فصل دوم به طور كامل مدل شبكه‌ای FCC را معرفی كرده ایم. معیار سنجش هر مدل شرح كامل خواص هسته‌ای و توافق مناسب با داده‌های تجربی می‌باشد، بنابراین در فصل سوم خواص هسته را از طریق این مدل مطالعه نموده ایم.  هدف اصلی معرفی این مدل ایجاد هسته از طریق مدل شبكه‌ای FCC و بررسی كارآمد بودن این مدل در برهم‌كنش یون‌های سنگین می باشد. در نتیجه، بعد معرفی سایر مدل‌ها نظیر مدل دابل-فولدینگ[6] و پتانسیل باس[7] برای محاسبه پتانسیل هسته‌ای با استفاده از نیروی برهم‌كنش نوكلئون- نوكلئون M3Y-Paris و توزیع نوكلئون‌ها از طریق این مدل پتانسیل هسته‌ای را محاسبه كرده‌ایم. بنابراین فصل چهارم این تحقیق به بررسی محاسبه پتانسیل هسته‌ای و سطح مقطع همجوشی واكنش‌های ،  و نتیجه‌گیری اختصاص یافته است.

 

2-1- معرفی مدل های هسته ای

 

از جمله مدل‌های متداول برای مطالعه ساختار هسته مدل‌های ذره مستقل و مدل دسته‌جمعی[1] می‌باشد.

 

مدل ذره مستقل: در مدل ذره مستقل ذرات در پائین‌ترین مرتبه صورت مستقل در یك پتانسیل مشترك حركت می‌كنند. مانند مدل لایه‌ای[2].

 

مدل دسته­ جمعی: در مدل دسته‌جمعی یا برهم‌كنش قوی، به علت برهم‌كنش‌های كوتاه‌برد و قوی‌بین نوكلئون‌ها، نوكلئون‌ها قویاً به یكدیگر جفت می‌شوند. مانند مدل قطره مایع]3[.   

 

1-2-1- مدل قطره مایع

 

از جمله مدل‌های اولیه برای مطالعه ساختار هسته مدل قطره مایع می‌باشد كه توسط بور[1] وفون وایكسر[2] از روی قطره‌های مایع پیشنهاد شده است. در این مدل هسته بصورت قطرات مایع باردار تراكم‌ناپذیر با چگالی زیاد درنظر گرفته می‌شود كه همچون مولكول‌ها در یك قطره مایع دائماً در حال حركت كاتوره‌ای می‌باشند و هسته تمامیت خود را با نیروهای مشابه كشش سطحی قطره مایع حفظ می‌كند. این مدل برای بیان روند تغییر انرژی بستگی نسبت به عدد اتمی و واكنش هسته‌ای مفید می‌باشد.

 

مدل قطره مایع برای این سوال كه چرا بعضی از نوكلئیدها مانند  با نوترون‌های كند شكافته می‌شوند و برخی دیگر  نوترون‌های سریع پاسخ ساده‌ای دارد كه علت آن را انرژی فعال‌سازی بیان می‌كند، یعنی حداقل میزان انرژی كه هسته بتواند به قدر كافی تغییر شكل دهد. تغییر شكلی كه نیروهای رانش الكتریكی بتواند بر نیروهای جاذبه الكتریكی غلبه كند. این مقدار انرژی فعال‌سازی را می‌توان به یاری تئوری ریاضی مدل قطره مایع محاسبه نمود كه رابطه تعمیم یافته و كلی انرژی بستگی را می‌دهد. یكی از مهمترین واقعیت‌های موجود در هسته ثابت بودن تقریبی چگالی هسته است. حجم یك هسته با عدد A (تعداد نوكلئون) متناسب می‌باشد و این واقعیتی است كه در مورد مایعات نیز صادق می‌باشد.

 

در شکل (1-1) متوسط انرژی بستگی بر حسب نوکلئون رسم شده است. نظم و ثبات انرژی بستگی به ازای هر نوکلئون بصورت تابعی از عدد جرمی A و ثابت بودن چگالی هسته ای منجر به ارائه فرمول نیمه تجربی جرم و پیشنهاد مدل قطره مایع توسط وایسکر شد.

 

نخستین واقعیت لازم برای رسیدن به یک فرمول برای جرم، ثابت بودن تقریبی انرژی بستگی به ازای هر نوکلئون برای  50  است، بنابراین انرژی بستگی متوسط برای یک هسته نامتناهی بدون سطح باید دارای مقدار ثابتی مثل  باشد، که همان انرژی بستگی ماده هسته ای است .از آنجایی که تعداد A ذره در هسته وجود دارد سهم حجمی آن  ، در انرژی بستگی به صورت زیر می باشد.                                     .

 

 

نوکلئون های سطحی پیوندهای کمتری دارند و اندازه متناهی یک هسته حقیقی منجر به یک جمله  به صورت رابطه زیر در انرژی بستگی می گرددکه متناسب با سطح هسته بوده و انرژی بستگی را کاهش می دهد،

 

(1-2)                                                                                               .

 

انرژی کولنی ناشی از نیروی دافعه الکتریکی است که بین هر دو پروتون وجود دارد. برای سادگی فرض شده است، پروتون ها به صورت یکنواخت در سراسر کره ای به شعاع  توزیع شده اند، با استفاده از معادله انرژی کولنی، ، سهم کولنی در انرژی بستگی به صورت زیر خواهد شد. از آنجایی که این انرژی باعث کاهش انرژی بستگی هسته ای می شود با علامت منفی در رابطه زیر قرار داده می شود،

 

انرژی تقارنی از اصل طرد ناشی می شود، زیرا این اصل برای آنکه هسته ای بخواهد نوعی از نوکلئون را بیشتر از نوع دیگر داشته باشد انرژی بیشتری مطالبه می کند، که عبارت تقریبی آن به صورت زیر است،

 

(1-4)                                                                                  .

 

با ترکیب نمودن روابط فوق انرژی بستگی به ازای هر نوکلئون رابطه ای که وایسکر پیشنهاد کرد به صورت زیر خواهد شد]4[،

 

(1-5)                                                                                                                  

 

 مقادیر ثابت در این روابط با برارزش انرژی‌های بستگی مشاهده شده در آزمایش‌ها تعیین می‌شود.

 

2-2-1- مدل پوسته ای

 

در مدل پوسته‌ای فرض بر این است كه پوسته‌ها با پروتون‌ها و نوترون‌هایی كه انرژی‌شان بترتیب افزایش می‌یابد پر می‌شود. علی رغم جاذبه شدید بین نوكلئون‌ها كه انرژی بستگی را ایجاد می‌كند حركت نوكلئون‌ها مستقل از یكدیگر بوده و این تناقض ظاهری توسط اثرهای ناشی از طرد پائولی از بین می‌رود زیرا این اصل بشدت امكان برخورد نوكلئون‌ها را محدود می‌سازد.

 

2-7 شاخص­های تنوع……………………………………….. 19

 

2-7-1 شاخص تنوع شانون- وینر…………………………. 20

 

2-7-2 شاخص تنوع سیپمسون…………………………….. 20

 

2-7-3 شاخص تنوع مارگالف…………………………….. 21

 

2-7-4 غنای آرایه­ها…………………………………. 21

 

2-8 شاخص­های زیستی………………………………………. 21

 

2-8-1 شاخص زیستی BMWP……………………………… 22

 

2-9 سابقه و اهمیت تحقیق در جهان………………………….. 24

 

2-10 سابقه و اهمیت تحقیق در ایران………………………… 26

 

2-11 معرفی رودخانه­ی زاینده رود…………………………… 27

 

2-12 معرفی دریاچه­ی سد زاینده رود…………………………. 27

 

فصل سوم: مواد و روش­ها

 

3-1 انتخاب ایستگاه­های نمونه برداری……………………….. 29

 

3-2 روش نمونه برداری……………………………………. 31

 

3-2-1 نمونه برداری از آب……………………………. 31

 

3-2-2 نمونه برداری از کفزیان رودخانه…………………. 31

 

3-3 اندازه گیری فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب……………… 31

 

3-4 شناسایی نمونه­های بی­مهرگان کفزی ………………………. 32

 

3-5 تحلیل داده­ها ………………………………………. 32

 

3-5-1 محاسبه­ی شاخص­های غنا و تنوع درشت بی­مهرگان کفزی……. 32

 

3-5-2 شاخص­های زیستی BMWP و ASPT……………………… 32

 

3-5-3 بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی داده­ها…………. 32

 

3-5-4 بررسی همبستگی بین داده­ها………………………. 33

 

فصل چهارم: نتایج و بحث

 

4-1 بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی پارامترهای کیفی آب رودخانه 34

 

4-1-1 دمای آب……………………………………… 34

 

4-1-2 اکسیژن محلول…………………………………. 36

 

4-1-3 BOD₅………………………………………… 36

 

4-1-4 COD…………………………………………. 38

 

4-1-5 نیترات………………………………………. 38

 

4-1-6 pH………………………………………….. 39

 

4-1-7 هدایت الکتریکی……………………………….. 40

 

4-1-8 فسفات……………………………………….. 41

 

4-2 بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی شاخص­های غنا و تنوع درشت بی­مهرگان کفزی 42

 

4-2-1 تعداد خانواده………………………………… 42

 

4-2-2 شاخص تنوع شانون………………………………. 44

 

4-2-3 شاخص تنوع مارگالف…………………………….. 45

 

4-2-4 شاخص تنوع سیمپسون…………………………….. 4۵

 

4-3 بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی شاخص­های زیستی…………. 46

 

4-3-1 شاخص BMWP…………………………………… 46

 

4-3-2 شاخص ASPT……………………………………. 47

 

4-4 همبستگی بین داده­ها………………………………….. 48

 

4-4-1 همبستگی بین پارامترهای کیفی آب رودخانه………….. 48

 

4-4-2 همبستگی بین پارامترهای کیفی آب و شاخص­های محاسبه شده. 48

 

4-4-3 همبستگی بین شاخص­های محاسبه شده…………………. 49

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری

 

5-1 نتیجه گیری…………………………………………. 52

 

5-2 پیشنهادات………………………………………….. 54

 

 

 

 

 

نه

 

منابع………………………………………………… 55

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                                                                                                                                                            صفحه

 

شکل 3-1 موقیت ایستگاه­های نمونه برداری…………………….. 30

 

شکل 3-2 نمونه­ای از نمودار باکس- ویسکرپلات………………….. 33

 

شکل4-1 تغییرات دمای آب رودخانه در ایستگاه­های مورد مطالعه در فصول مختلف     35

 

شکل4-2 تغییرات میزان اکسیژن محلول آب رودخانه در ایستگاه­های مورد مطالعه در فصول مختلف ………………………………………………… 36

 

شکل 4-3 تغییرات میزان BOD₅ درماه­های مختلف …………………. 37

 

شکل 4-4 تغییرات میزان BOD₅ در ایستگاه­های نمونه برداری ………. 37

 

شکل 4-5 تغییرات COD در ایستگاه­های نمونه برداری در فصول مختلف سال 38

 

شکل 4-6 تغییرات نیترات در ایستگاه­های نمونه برداری در فصول مختلف سال   39

 

شکل 4-7 تغییراتpHدر ایستگاه­های نمونه برداری در فصول مختلف سال . 40

 

شکل 4-8 تغییرات هدایت الکتریکی در ایستگاه­های نمونه برداری در فصول مختلف سال      41

 

شکل 4-9 تغییرات فسفات در ایستگاه­های نمونه برداری در فصول مختلف سال    41

 

شکل 4-10 روند تغییرات تعداد خانواده­های بی­مهرگان درشت کفزی در ایستگاه­های نمونه برداری ……………………………………………….. 43

 

شکل 4-11 درصد فراوانی راسته­های Ephemeroptera و Trichoptera در ایستگاه­های نمونه برداری    44

 

شکل 4-12 نسبت نمونه­های حساس بی مهرگان کفزی به شیرونومیده در ایستگاه­های نمونه برداری …………………………………………………….. 44

 

شکل 4-13 تغییرات شاخص تنوع شانون در ایستگاه­های نمونه برداری … 45

 

شکل 4-14 تغییرات شاخص تنوع مارگالف در ایستگاه­های نمونه برداری . 45

 

شکل 4-15 تغییرات شاخص تنوع سیمپسون در ایستگاه­های نمونه برداری . 46

 

شکل 4-16 تغییرات شاخص زیستی BMWP در ایستگاه­های نمونه برداری .. 47

 

شکل 4-17 تغییرات شاخص ASPT در ایستگاه­های نمونه برداری ……… 48

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                                                                                               صفحه

 

جدول2-1 طبقه بندی کیفیت آب بر اساس شاخص شانون- وینر ……….. 20

 

جدول2-2 طبقه بندی کیفی آب بر اساس امتیاز کلی شاخصBMWP ……… 23

 

جدول 2-3 گروه بندی بر اساس ASPT………………………….. 23

 

جدول 3-1 موقعیت جغرافیایی ایستگاه­های نمونه برداری …………. 30

 

جدول 4-1 ضرایب همبستگی پیرسون بین پارامترهای کیفی آب ………. 49

 

جدول 4-2 ضرایب همبستگی پیرسون بین شاخص­های محاسبه شده و پارامترهای کیفی آب 50

 

جدول 4-3 ضرایب همبستگی پیرسون بین شاخص­های محاسبه شده ………. 51

 

فهرست پیوست­ها

 

عنوان                                                                                                                                                                                               صفحه

 

پیوست۱

 

جدول 1-1 استاندارد خروجی فاضلاب­ها ………………………… 60

 

جدول 1-2 استاندارد کمیسیون اروپایی برای آب­های مورد استفاده در تولید آب­های آشامیدنی …………………………………………………….. 62

 

پیوست2

 

جدول 2-1 آمار ماهیانه ی دبی ایستگاه های هیدرومتری سازمان آب منطقه ای در زمان نمونه برداری ………………………………………………. 64

 

جدول 2-2 آمار دبی ایستگاه های هیدرومتری سازمان آب منطقه ای در زمان نمونه برداری 64

 

شکل 2-1 نمودار بارندگی ماهیانه در ایستگاه هواشناسی کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری ……………………………………………… 65

 

شکل 2-2 نمودار بارندگی ماهیانه در ایستگاه هواشناسی سامان در استان چهارمحال و بختیاری ……………………………………………… 65

 

پیوست3

 

جدول 3-1 امتیازهای هر خانواده در سیستم BMWP ……………… 66

 

جدول 3-2 معرفی گونه­های شناسایی شده در ایستگاه­های نمونه برداری . 69

 

جدول3-3 تراکم و فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 22 تیرماه 1392  70

 

جدول 3-4 تراکم و فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 2 شهریور ماه 1392   71

 

جدول 3-5 تراکم و درصد فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 20 مهر ماه ۱۳۹۲     72

 

جدول 3-6 تراکم و درصد فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 5 آذر ماه 1392 73

 

جدول 3-7 تراکم و درصد فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 20 دی ماه ۱۳۹۲ 74

 

جدول 3-8 تراکم و درصد فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 3 اسفند 1392    75

 

جدول 3-9 تراکم و درصد فراوانی نمونه­های شناسایی شده در تاریخ 23 فروردین 1393 76

 

1-9-1-انواع اکسیداسیون:. 23

 

1-9-2- آنتی اکسیدان ها :. 24

 

1-9-3-  مکانیسم آنتی اکسیدانی:. 24

 

1-9-3-آنتی اکسیدان های طبیعی:. 25

 

1-9-4آنتی اکسیدان های سنتیک :. 25

 

1-10- ترکیبات فنلی در گیاهان.. 25

 

1-11- روش های ارزیابی اکسیداسیون روغن.. 26

 

1-11-1 عدد پراکسید. 26

 

1-11-2 میزان ترکیبات قطبی. 27

 

1-11-3 عدد کربونیل. 27

 

1-11-4 عدد یدی. 27

 

1-11-5 عدد اسیدی. 27

 

1-11-6 شاخص پایداری اکسایشی. 28

 

1-11-7 عدد کنژوکه. 28

 

فصل دوم.. 29

 

مروری بر تحقیقات انجام شده.. 29

 

فصل سوم.. 48

 

مواد و روشها.. 48

 

.. 48

 

3-2- لوازم آزمایشگاهی.. 48

 

3-3- تهیه و آماده کردن پودر گیاه هلپه.. 49

 

3-4- استخراج عصاره (عصاره گیری بوسیله شیکر(ماسراسیون)).. 49

 

3-5- آماده سازی نمونههای روغن.. 50

 

3-6- اندازه گیری ترکیبات فنولی.. 50

 

3-6-1- رسم منحنی استاندارد و معادله خط رابطه جذب و غلظت اسید گالیک (منحنی کالیبراسیون). 50

 

3-6-2- اندازهگیری ترکیبات فنولی روغن کانولای بدون آنتیاکسیدان سنتزی. 51

 

3-6-3- اندازه گیری ترکیبات فنولیک عصاره گیاه هلپه. 52

 

3-7- اندازهگیری ترکیبات توکوفرولی.. 52

 

3-7-1- ترسیم منحنی کالیبراسیون. 52

 

3-7-2- اندازهگیری ترکیبات توکوفرولی نمونه روغن بدون آنتیاکسیدان. 53

 

3-7-3- اندازهگیری ترکیبات توکوفرولی عصاره گیاه هلپه. 54

 

3-8- بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره با آزمون حذف رادیکال های آزاد DPPH    54

 

3-9- آزمون پایداری روغن در طی 60 روز نگهداری در دمای 25 درجه سانتیگراد   55

 

3-9-2- اندیس اسیدی. 56

 

3-9-3- شاخص پایداری اکسایشی (OSI). 56

 

3-9-4- اندازگیری عدد پراکسید (PV). 56

 

3-9-5- اندازگیری عدد کربونیل. 58

 

3-9-7- اندازگیری مقدار کل ترکیبات قطبی. 59

 

3-9-7-1- آماده سازی سیلیکاژل. 59

 

3-9-7-2- پر کردن ستون کروماتو گرافی. 59

 

3-9-7-3- تهیه و آماده سازی نمونه وحلال جداسازی. 59

 

3-9-8- اندازهگیری عدد دیان مزدوج (کنژوگه). 60

 

3-9-9- اندازگیری عدد یدی. 60

 

3-10- تجزیه و تحلیل آماری.. 60

 

فصل چهارم.. 61

 

تجزیه و تحلیل داده ها.. 61

 

4-1- محتوای ترکیبات فنولیک.. 61

 

4-2- مقدار ترکیبات توکوفرولی.. 62

 

4-3- اندازه گیری فعالیت آنتی اکسیدانی، طبق آزمون درصد مهار رادیکال آزاد DPPH    63

 

4-4- بررسی خاصیت آنتیاکسیدانی عصارههای گیاه هلپه با غلظت ppm 200 در روغن کانولا   64

 

4-4-1- تغییرات عدد پراکسید در طی 60 روز نگهداری در دمای 25 درجه سانتیگراد  64

 

4-4-2- تغییرات عدد اسیدی در طی 60 روز نگهداری در دمای 25 درجه سانتیگراد  65

 

4-4-3- تغییرات عدد یدی در طی 60 روز نگهداری در دمای 25 درجه سانتیگراد  67

 

 

4-4-4- تغییرات عدد کنژوگه در طی 60 روز نگهداری در دمای 25 درجه سانتیگراد  68

 

4-4-5- تغییرات عدد کربونیل در طی 60 روز نگهداری در دمای 25 درجه سانتیگراد  69

 

4-4-6- تغییرات شاخص پایداری اکسایشی در طی 60 روز نگهداری در دمای 25 درجه سانتیگراد  70

 

4-4-7- تغییرات مقدار فنول در طی 60 روز نگهداری در دمای 25 درجه سانتیگراد  71

 

4-4-8- تغییرات مقادیر کل ترکیبات قطبی در طی 60 روز نگهداری در دمای 25 درجه سانتیگراد. 72

 

فصل پنجم.. 74

 

بحث و نتیجه گیری و پیشنهادات.. 74

 

5-1- شاخص کیفی روغن اولیه.. 74

 

5-2- اندازه گیری محتوای ترکیبات فنولیک.. 75

 

5-3- ترکیبات توکوفرولی.. 76

 

5-4- بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی با آزمون درصد مهار رادیکال آزاد  DPPH.. 77

 

5-5- آزمونهای پایداری روغن کانولا در طی 60 روز انبارمانی.. 78

 

5-5-1- عدد پراکسید. 78

 

5-5-2- تغییرات عدد اسیدی. 79

 

5-5-3- تغییرات عدد یدی. 80

 

5-5-4- تغییرات عدد کنژوگه. 81

 

5-5-5- تغییرات عدد کربونیل. 81

 

5-5-6- شاخص پایداری اکسایشی. 82

 

5-5-7- تغییرات ترکیبات فنولی. 83

 

5-5-8- مقادیر کل ترکیبات قطبی. 83

 

نتیجه گیری کلی:.. 84

 

پیشنهادات:.. 87

 

منابع.. 88

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه

 

جدول 4-1: میانگین مقدار فنول کل عصارهها با روش های مختلف عصاره گیری.. 60

 

جدول 4-2: میانگین مقدار توکوفرول عصاره با روش های مختلف عصاره گیری.. 61

 

جدول 4-3: میانگین درصد مهار رادیکال آزاد DPPH.. 62

 

جدول4-4: میانگین تغییرات عدد پراکسید در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری.. 64

 

جدول4-5: میانگین تغییرات عدد اسیدی در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری.. 65

 

جدول4-6: میانگین تغییرات عدد یدی در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری   66

 

جدول4-7: میانگین تغییرات عدد کنژوگه در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری.. 67

 

جدول4-8: میانگین تغییرات عدد کربونیل در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری.. 68

 

جدول4-9: میانگین تغییرات شاخص پایداری اکسایشی در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری.. 69

 

جدول4-10: میانگین تغییرات مقدار فنول در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری.. 70

 

جدول4-11: میانگین تغییرات ترکیبات قطبی در عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 طی زمان نگهداری.. 72

 

جدول 5-1: ساختار اسید چرب روغن كانولای فاقد آنتی اكسیدان (صالحی و همکاران، 1393)   73

 

جدول 5-2: خصوصیات شیمیایی روغن كانولای فاقد آنتی اكسیدان (صالحی و همکاران، 1393)   74

 

فهرست اشکال

 

عنوان                                                                                                                                 صفحه

 

شکل 3- 1- دستگاه شیکر.. 47

 

شکل3-2- منحنی استاندارد غلظت اسید گالیک در برابر میزان جذب خوانده شده درطول موج ٧۶٥ نانومتر.. 49

 

شکل 3-3- منحنی كالیبراسیون میزان آلفا- توكوفرول در برابر میزان جذب خوانده شده در طول موج 520 نانومتر.. 51

 

شکل 3-4- دستگاه اسپکتروفتومتر.. 53

 

شکل3-5- منحنی كالیبراسیون غلظت آهن ш در برابر جذب خوانده شده درطول موج 500 نانومتر   55

 

شکل 4-1: مقایسه میانگین مقدار ترکیبات فنولیک.. 60

 

شکل 4-2: مقایسه میانگین مقدار ترکیبات توکوفرولی.. 61

 

شکل 4-3: مقایسه میانگین درصد مهار رادیکال آزاد DPPH در غلظت ppm 200. 62

 

شکل 4-4: مقایسه میانگین تغییرات عدد پراکسید عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری.. 63

 

شکل 4-5: مقایسه میانگین تغییرات عدد اسیدی عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری.. 64

 

شکل 4-6: مقایسه میانگین تغییرات عدد یدی عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری.. 65

 

شکل 4-7: مقایسه میانگین تغییرات عدد کنژوگه عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری.. 67

 

شکل 4-8: مقایسه میانگین تغییرات عدد کربونیل عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری.. 68

 

شکل 4-9: مقایسه میانگین شاخص پایداری اکسایشی عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری.. 69

 

شکل 4-10: مقایسه میانگین تغییرات مقدار فنول عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری.. 70

 

شکل 4-11: مقایسه میانگین تغییرات ترکیبات قطبی عصارههای مختلف در غلظت ppm 200 در روغن کانولا طی زمان نگهداری.. 71

 

چکیده

 

اکسیداسیون روغن­ها علاوه بر تغییر ویژگیهای روغن­ها، بر سلامت مصرف کنندگان تاثیر سوئی می­گذارد. یکی از مهمترین روشها، جهت جلوگیری از اکسیداسیون، استفاده از آنتی­اکسیدانها است. به دلیل اثرات مضر آنتی­اکسیدانهای سنتزی، در سال­های اخیر توجه زیادی به آنتی­اکسیدانهای طبیعی استخراج شده از گیاهان شده است. گیاهان منبع غنی از تركیبات فنلی هستند كه مهم ترین آنتی اكسیدان های طبیعی به شمار می آیند نیاز به آنتی اكسیدان های طبیعی در صنایع غذایی، آرایشی و دارویی باعث تحقیقات علمی گسترده ای در دهه های اخیر شده است. در این پژوهش اثر روش استخراج با سه نوع حلال (آب، اتانول و اتانول – آب 50 درصد) بر خصوصیت آنتی اکسیدانی عصاره گیاه هلپه ارزیابی شد تا مناسبترین روش استخراج برای استفاده بهینه از این محصول جانبی، تعیین شود. در این روش استخراج با حلال، گیاه خورد شده با سه حلال فوق به نسبت (1به 10) مخلوط و در مدت زمان 24 ساعت در دمای اتاق و بر روی شیکر با سرعت rpm 250 انجام شد. اندازه گیری فنل تام عصاره ها با استفاده از روش فولین سیوکالتیو و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها با استفاده از روش حذف رادیکال های آزاد DPPH اندازه گیری گردید. در ادامه سه نوع عصاره بدست آمده را با غلظت ppm 200 جهت پایدارسازی روغن کانولا در طی انبارمانی به آن اضافه شد و با آنتی اکسیدان BHA و نمونه شاهد در دمای 25 درجه سانتیگراد در فواصل زمانی 15 روزه و به مدت 60 روز با 8 شاخص پایداری اکسیداتیو از جمله OSI، عدد پراکسید، عدد کربنیل، عدد کونژوگه، ترکیبات فنولی، ترکیبات قطبی، اندیس اسیدی و اندیس یدی مقایسه گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین میزان فنول (ppm 03/232/61) بدست آمده مربوط به عصاره­ی (اتانول- آب) می­باشد که بر مبنای اسید گالیک بیان می­شود همچنین بیشترین میزان توکوفرول (ppm 87/258/95)، مربوط به عصاره­ی (اتانول- آب) می­باشد ولی مقدار آن از لحاظ آماری با سایر نمونه ها اختلاف معنی دار نداشت. همچنین بیشترین درصد مهار در آزمون حذف رادیکال­های آزاد (95/1±49/51) مربوط به عصاره هیدروالکلی (اتانول- آب) ماسراسیون در غلظت ppm 200 میباشد. همچنین در همه آزمون­های پایدارسازی روغن کانولا بجز آزمون اندیس یدی و ترکیبات فنولی، نمونه حاوی عصاره اتانول – آب عملکرد بهتری نسبت به سایر نمونه ها داشتند.

 

واژگان کلیدی: گیاه هلپه، ترکیبات فنول، توکوفرول، DPPH، پایداری اکسایشی، روغن کانولا.

 

 فصل اول

 

 

 کلیات تحقیق

 

 

1-1- مقدمه:

 

به دلیل وجود مقدار قابل توجهی از پیوندهای دوگانه در بسیاری از روغن ها، این مواد درمعرض اكسیداسیون و فساد قرار دارند. برخی از تركیبات به وجود آمده در اثر اكسیداسیون برای سلامت انسان زیان آور می باشد . ترکیباتی مانند رادیکال های آزاد که این ترکیبات منجر به واکنش های نامطلوب شیمیایی و احتمالاً بیولوژیکی می شوند.  با توسعه علم بیوشیمی نقش موثر رادیکال های آزاد در خیلی از بیماری ها مشخص شده است و نقش رادیکال های آزاد و اکسیژن فعال در بیماری هایی مثل تصلب شرایین، سرطان و پیری زودرسمورد توجه است. یكی از راه های مهم مقابله با اكسیداسیون روغنها استفاده از آنتی اكسیدانها می باشد. آنتی اکسیدان ها ترکیباتی هستند که با جذب رادیکال آزاد و در نتیجه ممانعت از اکسیداسیون، ازفساد، تغییر رنگ و یا تند شدن چربی ها جلوگیری می کنند.به خصوص آنتی اکسیدان هایی که بنیان  حلقوی فنولی حاوی گروه OH را دارا می باشند، نقش مهمی در جلوگیری از اکسیداسیون چربی دارند. اما طبق پاره ای از بررسیهای انجام شده، استفاده از آنتی اكسیدانهای سنتزی ممكن است تحت شرایطی با خطرات سرطان زایی، جهش زایی و یا اثرات سوء دیگری برای انسان همراه باشد. استفاده از روغن­ها و چربی­های خوراکی به منظور پخت و آماده­سازی مواد غذایی به سرعت رو به افزایش استو مصرف زیاد روغن­ها و چربی­ها مستلزم حساسیت و کنترل بیشتر خواص کیفی آن­ها طی فرایندهای مربوطه و به تبع آن حفظ سلامت تغذیه­ای جامعه است (Kritchesky et al, 2010).

 

پایداری کم روغن های مایع در برابر عوامل فساد، همیشه به عنوان یک مشکل کیفی مطرح بوده و اکسایش عامل اصلی فساد چربی ها و روغن ها محسوب می شود. از طرف دیگر پایداری روغن ها به ترکیب اسیدهای چرب آنها به ویژه درصد اسید لینولنیک و اسید لینولئیک نیز بستگی دارد و تفاوت ساختاری اسیدهای چرب که از تفاوت در طول زنجیره، درجه غیر اشباعی و محل قرارگیری پیوندهای دوگانه وشکل فضایی ایزومرهای حاصل از آنها ناشی میگردد.ترکیبات حاصل از اکسیداسیون سبب تغییراتی در رنگ، بو، بافت و ویتامین های موجود ودر نهایت تغییر در کیفیت و کاهش ارزش تغذیه ای و نابودی ویتامین های A، D و E میگردند. رادیکال های آزاد حاصل از اکسیداسیون چربی ها، به بسیاری از مولکول های زیستی مانند لیپید ها، پروتئین ها حمله نموده و باعث آسیب آنها می شوند. شرایط اکسیداسیون از جمله دما، زمان و فشار اکسیژن نیز به تولید مواد فرار و ویژگی های حسی لیپیدهای اکسید شده تأثیر میگذارند.همانند واکنش های شیمیایی دیگر، سرعت  اکسیداسیون چربی ها با افزایش دما تسریع می شود. زیرا دما باعث افزایش سرعت تولید رادیکال های آزاد شده ونیز باعث تجزیه هیدروپراکسیدها به رادیکال های فوق العاده فعال هیدروکسی می شود و در ضمن باعث کاهش زمان لازم برای طی شدن مرحله اکسیداسیون کند می گردد. در دماهای پایین، اکسیداسیون اسیدهای چرب بیشتر مربوط به واکنش های تولید هیدروپراکسیدها است که در این حالت ترکیبات غیر اشباع کاهش نمی یابند. اما در انجام اکسیداسیون در شرایط دمایی بالا، میزان زیادی از پیوند های دوگانه اشباع می شوند به همین دلیل پایداری روغن در دماهای بالا در برابر اکسیداسیون اهمیت زیادی دارد (محمدی وهمکاران،1386).

 

فصل 1- مقدمه 9
1-1- مقدمه 9
1-2- هدف و انگیزه 10
1-3- تعریف مسئله 11
1-4- ساختار مطالب پایان­نامه 12
1-5- جمع­بندی و نتیجه­گیری 12
فصل 2- مروری بر ادبیات تحقیق و مبانی نظری 16
2-1- سرویسهای وب 16
2-1-1- Simple Object Access Protocol (SOAP) 18
2-1-2- WSDL (Web Service Description Language) 20
2-1-3- UDDI (Universal Description, Discovery and Integration) 22
2-1-4- RESTful (Representational State Transfer) 23
2-1-5- مقایسه SOAP و RESTfull 24
2-1-6- کشف سرویس مبتنی بر DNS 26
2-2- جمع­بندی و نتیجه­گیری 29
فصل 3- پیشینه پژوهشی 33
3-1- کلاسه­بندی سرویس­ها مبتنی بر داده­کاوی 33
3-1-1- تشکیل بردار خصوصیت­ها 34
3-1-2- اعمال روش­های کلاسه­بندی داده­کاوی 34
3-2- استفاده از تکنیک­های یادگیری ماشین 35
3-2-1- نمونه­هایی از کارهای پژوهشی پیشین 36
3-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 38
فصل 4- ارائه روش پشنهادی 41
4-1- کشف سرویس­ها 41
4-2- کلاسه­بندی سرویس­ها 43
4-2-1-  Feature Mining 44
4-2-2-  Tokenization 44
4-2-3- Stemming 44
4-2-4-  Stop List 45
4-2-5- معرفی WordNet Ontology 45
4-2-6- معرفی eXtended WordNet Domains 45
4-2-7- روش کلاسه­بندی ارائه شده 46
4-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 47
فصل 5- پیاده­سازی 50
5-1- مرور کلی پیاده­سازی از دیدگاه مورد استفاده 50
5-1-1- مورد استفاده ثبت دامنه مورد نظر کاربر 51
5-1-2- مورد استفاده مشاهده لیست دامنه­های مورد نظر برنامه­های کاربردی 52
5-1-3- مورد استفاده مشاهده لیست سرویس­های هر دامنه 53
5-1-4- مورد استفاده ثبت دامنه مورد نظر نرم­افزار گوشی 54
5-1-5- دریافت لیست سرویسهای مرتبط با یک دامنه توسط نرم­افزارهای کاربردی 55
5-2- ساختار بسته­ها 55
5-2-1- ساختار کلاس­های بسته Activity 57
5-2-2- ساختار کلاس­های بسته­های Broadcast Receiver و Service 59
5-2-3- ساختار کلاس­های بسته Business Component 61
5-2-4- ساختار کلاس­های بسته Classification 62
5-2-5- ساختار کلاس­های بسته Content Provider 65
5-2-6- ساختار کلاس­های بسته Data Source 67
5-2-7- ساختار کلاس­های بسته Discovery 70
5-2-8- ساختار کلاس­های بسته Entity 71
5-2-9- ساختار کلاس­های بسته ServiceDirectory 73
5-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 74
فصل 6- ارزیابی روش پیشنهادی 78
6-1- مجموعه­داده 78
6-2- اجرای روش پیشنهادی 79
6-2-1- بررسی دقت روش پیشنهادی 80
6-2-2- مشخصات محیط اجرا 80
6-2-3- بررسی زمان اجرای روش پیشنهادی 80
6-2-4- میزان حافظه مصرفی روش پیشنهادی 81
6-3- اجرای روش مبتنی بر SVM 82
6-3-1- فاز آموزش 83
6-3-2- فاز تست 84
6-3-3- بررسی دقت روش مبتنی بر SVM 84
6-3-4- بررسی زمان اجرای روش مبتنی بر SVM 85
6-3-1- میزان حافظه مصرفی روش مبتنی بر SVM 85
6-4- ارزیابی و مقایسه روش پیشنهادی 86
6-4-1- مقایسه دقت 86
6-4-2- مشاهدات متناظر 87
6-4-3- مقایسه زمان اجرا 88
6-4-4- مقایسه حافظه مصرفی 89
6-4-5- تحلیل نتایج 90
6-5- جمع­بندی و نتیجه­گیری 92
فصل 7- بحث و نتیجه‌گیری 96
7-1- کشف سرویس­ها 96
7-2- کلاسه­بندی سرویس­ها 97
7-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 98
فصل 8- پیشنهادها و فرصت‌های پژوهشی آینده 102

 

8-1- جمع­بندی و نتیجه­گیری 104
فهرست شکل‌ها
عنوان                                                                                  صفحه
شکل ‏2‑1- معماری سرویس­های وب 18
شکل ‏2‑2- تفاوت نسخه­های WSDL نسخه 1.1 و نسخه 2.0 21
شکل ‏4‑1- فرآیند کلاسه­بندی سرویس­های وب 43
شکل ‏5‑1-نمودار موردهای استفاده 51
شکل ‏5‑2- نمای دامنه­های مورد نظر کاربر 52
شکل ‏5‑3-نمایی اصلی برنامه 54
شکل ‏5‑4- نمودار بسته­ها 56
شکل ‏5‑5- نمودار کلاس­های بسته Activity 58
شکل ‏5‑6- نمودار کلاس بسته­های Broadcast Receiver و Service 60
شکل ‏5‑7- نمودار کلاس بسته Business Component و وابستگی­ها 62
شکل ‏5‑8- نمودار کلاس بسته Classification 64
شکل ‏5‑9- نمودار کلاس بسته Content Provider 66
شکل ‏5‑10-نمودار کلاس بسته Data Source 68
شکل ‏5‑11- کلاس Service 69
شکل ‏5‑12- نمودار کلاس بسته Discovery و بسته­های وابسته 71
شکل ‏5‑13- نمودار کلاس بسته Entity 73
شکل ‏5‑14- نمودار کلاس بسته Directory 74
شکل ‏6‑1- بردار نمونه یک سرویس در روش متنی بر SVM 83
شکل ‏6‑2- نمودار مقایسه دقت روش­ها 87فهرست جدول‌ها
عنوان                                                                                 صفحه
جدول ‏3‑1- جدول مقایسه دقت کلاسه­بندی برای انواع بردارها و روش­ها 35
جدول ‏6‑1- بررسی دقت روش پیشنهادی 80
جدول ‏6‑2- مشخصات گوشی که به عنوان محیط اجرا استفاده شده 80
جدول ‏6‑3- زمانی اجرای روش پیشنهادی 81
جدول ‏6‑4- حافظه مصرفی روش پیشنهادی 82
جدول ‏6‑5- بررسی دقت روش مبتنی بر SVM 84
جدول ‏6‑6- زمانی اجرای روش مبتنی بر SVM 85
جدول ‏6‑7- حافظه مصرفی روش مبتنی بر SVM 85
جدول ‏6‑8- مقایسه دقت روش­­ها 86

2-2-3- روش فانگ دین و باک هوای 28

 

2-2-4- روش ویجایاکوماری و همکاران 36

 

2-3- روش‌های موجود برای بررسی و تشخیص ضایعات دندانی 40

 

2-3-1- روش‌های بررسی ودرمان تحلیل ریشه دندان 40

 

2-3-2 روش‌های بررسی و تشخیص ضایعات دندانی اطراف انتهای ریشه 41

 

2-3-2-1 روش مول و ون 41

 

2-3-2-2 روش جانگ و لی 44

 

2-4- جمع بندی 46

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

3-1- مقدمه 48

 

3-2- پیش پردازش و بهبود کیفیت تصاویر 49

 

3-2-1-فیلتر همریختی………………………………. 52

 

3-3- بخش بندی و جداسازی دندان‌ها 52

 

3-3-1-  هیستوگرام نگاشت انباره‌ای 53

 

3-3-2- تخمین زاویه چرخش: 55

 

3-4- تشخیص انتهای ریشه دندان: 61

 

3-5- تشخیص ضایعات استخوانی اطراف ریشه دندان: 64

 

3-6- جمع بندی 65

 

فصل چهارم: آزمایش‌ها و نتایج

 

4-1- مقدمه 67

 

4-2- بررسی نتایج مرحله پیش پردازش 68

 

عنوان                                                                                                                صفحه

 

4-3- بررسی نتایج حاصل در مرحله بخش بندی دندان‌ها 73

 

4-3-1- نتایج و آزمایشات مرحله بخش بندی دندان‌ها 73

 

4-3-2- ارزیابی مراحل بخش بندی دندان‌ها 76

 

4-4- نتایج  الگوریتم تشخیص انتهای ریشه دندان: 82

 

4-5- ارزیابی تشخیص  ضایعات استخوانی انتهای ریشه دندان 84

 

4-6- جمع بندی 86

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5-1- نتیجه گیری و پیشنهادات برای کارهای آینده 88

 

فهرست منابع 90

 

فهرست جداول

 

 عنوان و شماره                                                                                                                                       صفحه

 

جدول 2-1-جدول تصمیم گیری بر اساس مجموعه‌های فازی 23

 

جدول 2-2-نتایج الگوریتم فانگ دین و باک هوای 35

 

جدول 4-1-نتایج الگوریتم پیشنهادی 78

 

فهرست شکل‌ها

 

 عنوان                                                                                                                    صفحه

 

شکل 1-1-ساختمان دندان 3

 

نمونه ای از تصویر رادیوگرافی سفالومتری 5

 

شکل 2-2-نمونه‌ای از تصویر رادیوگرافی پری اپیکال 8

 

نمونه‌ای از تصویر رادیوگرافی پانورامیک 9

 

شکل 2-1-هیستوگرام پروفایل سطری و ستونی و فواصل بین دندانی در تصویر …..18

 

شکل 2-2-اعمال عملگر بالاکلاه روی تصویر به همراه پروفایل دندان‌ها فواصل بین دندانی …19

 

شکل 2-3-هیستوگرام انباره‌ای تصویر دی نویز شده 20

 

شکل 2-4-مراحل باینری کردن تصویر به ازای هر سه حد آستانه 21

 

شکل 2-5-مجموعه های فازی تعریف شده 23

 

شکل 2-6-نتایج بخش بندی تصاویر رادیوگرافی بایت وینگ 24

 

شکل 2-7-نتایج بخش بندی تصاویر پیش پردازش شده رادیوگرافی بایت وینگ 24

 

شکل 2-8-نتایج بخش بندی تصاویر رادیوگرافی پری اپیکال 25

 

شکل 2-9-تصویر ورودی وهیستوگرام افقی نظیر آن 27

 

شکل 2-10-تشخیص مرز بین دندان‌های  فک بالا و پایین به کمک تابع اسپیلاین 27

 

عنوان                                                                                                                    صفحه

 

 

شکل 2-11-جداسازی دندان‌های مجاور در فک بالا 28

 

شکل 2-12-آناتومی یک دندان 30

 

شکل 2-13-نمونه هیستوگرام افقی تصویر 31

 

شکل 2-14-تقسیم تصویر بایت وینگ به چهار قسمت و خط جداکننده فکین ………………… 32

 

برخی از نتایج بخش بندی موفق دندان‌ها درتصاویر بایت‌وینگ 34

 

برخی از نتایج بخش بندی  ناموفق دندان‌ها در تصاویر بایت وینگ 34

 

شکل 2-17-نتایج الگوریتم فانگ دین و باک هوای 35

 

نمودار گرافیکی نتایج حاصل از جدول 2-2 35

 

شکل 2-19-هیستوگرام نگاشت انباره‌ای سطری و ستونی در روش فوق 39

 

شکل 2-20-نمونه موفقیت آمیز از یک تصویر بخش بندی شده به روش فوق 39

 

شکل 2-21-دندان دچار تحلیل ریشه 41

 

شکل 2-22-مراحل هفت گانه تشخیص ضایعه استخوانی 43

 

شمای کلی ROI 45

 

شکل 3-1-پیش پردازش ابتدایی تصویر 55

 

شکل 3-2-نمونه‌ای از تصاویر جمع‌ آوری شده 57

 

تصویر دی نویز شده و نمودار پروفایل سطری متناظر با آن 59

 

شکل 3-4-الگوریتم محاسبه زاویه چرخش 60

 

عنوان                                                                                                                    صفحه

 

 شکل 3-5-اعمال زاویه چرخش بر روی تصاویر 61

 

شکل 3-6-بلوک دیاگرام تشخیص انتهای ریشه 64

 

نتایج پیش پردازش اولیه تصویر 70

 

مراحل پیش پردازش نهایی بر روی تصویر 72

 

شکل 4-3-اثر به کاربردن فیلترهای آرام کننده بر هیستوگرام تصویر 73

 

شکل 4-4-مراحل الگوریتم تخمین زاویه چرخش 75

 

شکل 4-5-بعضی از نتایج حاصل از بخش بندی تصاویر 76

 

شکل 4-6-نتایج بخش بندی الگوریتم پیشنهادی 78

 

شکل 4-7-الگوریتم سعید و همکاران  79

 

شکل 4-8-مقایسه الگوریتم پیشنهادی را با روش سعید و همکاران 80

 

نمونه‌ای ازتصاویر که روش‌های موجود قادر به جداسازی آن نمی‌باشند 81

 

تکرار دوبار الگوریتم چرخش 82

 

شکل 4-11-مراحل الگوریتم تشخیص انتهای ریشه………………………………………………………………..83

 

عملکرد الگوریتم تشخیص انتهای ریشه 84

 

   عنوان

 

مراحل تشخیص ضایعان استخوانی اطراف انتهای ریشه دندان  85

 

برخی از نتایج تشخیص ضایعات دندانی 85

 

 

 

• کلیات

 

دندان مرکب از یک ساختمان سختی است که بافت نرم زنده‌ای را احاطه کرده است. شکل1-1 ساختمان دندان را نشان می‌دهد. قسمت نرم مرکزی دندان ، پالپ و دراصطلاح عامیانه، عصب نام دارد که شامل سلولها، عروق خونی و اعصاب می‌باشد. قسمت اعظم ساختمان دندان را عاج تشکیل می‌دهد، درون عاج فضایی وجود دارد که شامل عصب و شبکه مویرگی است که اصطلاحاً به آن پالپ گفته می‌شود. پالپ از شاخه‌های اصلی اعصاب و عروق در انتهای ریشه منشعب می‌شود و از درون کانالهایی که در ریشه وجود دارد به این فضا می‌رسد. حس، تغذیه، عاج سازی و دفاع میکروبی از اعمال پالپ بشمار می‌آیند. این بافت نرم ممکن است تحت تأثیر میکرب‌ها عفونی شده و عفونت را در مسیر ذکر شده به استخوان اطراف ریشه منتقل کند. در چنین مواردی تمام این بافت توسط دندانپزشک برداشته شده، محفظه پالپ و کانالها تمیز و به نحو مطلوبی پر می‌شود. در صورت عدم معالجه ریشه دندان سیر بیماری نهایتاً منجر به کشیدن و یا از دست دادن دندان خواهد شد. عوارض عدم درمان شامل آبسه، درد، عفونت شدید و نهایتاً از دست دادن دندان خواهد بود. اگر پالپی که آلوده شده و ملتهب و دردناک است خارج نشود و به عبارتی معالجه انجام نگردد، معمولاً درد آن بیشتر شده و بیمار را اذیت می‌کند.سرایت عفونت به استخوان انتهای ریشه باعث ایجاد کیست و یا آبسه  در انتهای ریشه می‌گردد.[1]

 

ساختمان دندان

 

مقدمه‌ای بر رادیولوژی دندان

 

از دستگاه رادیوگرافی دندان برای رادیوگرافی داخلی دهان و دندان ها استفاده می شود. اساس آن را تیوب خود یكسو كننده تشكیل می‌دهد. تیوب به نحوی نصب می شود كه بیشترین قابلیت مانور را داشته باشد. اندازه نقطه كانونی تیوب كوچك است. تایمر دستگاه به طریق ساعتی یا الكترونیكی كار می كند.

 

‌یونیت‌های رادیوگرافی دندان  یونیت‌های رادیوگرافی دندان برای تصویربرداری از دندان‌ها، آناتومی یك دندان منفرد (یعنی تاج، گردن و ریشه) و مشكلات دندانی مثل پوسیدگی در بیماران بالغ و اطفال و نیز جهت برنامه ریزی و ارزیابی مربوط به ارتودنسی به کار میروند. سه نوع تـصویربرداری قابل انجام است: رادیوگرافی داخل دهانی، پانورامیك و سفالومتریك.
در رادیوگرافی داخل دهانی جهت تصویربرداری بایت وینگ، پری اپیكال و اكلوزال، فیلم داخل دهان بیمار قرار می گیرد. تصاویر رادیوگرافی بایت وینگ، تاج و یك سوم فـوقـانی ریشه دندان های فوقانی و تحتانی را نشان می دهد. در رادیوگرافی پری اپیكال، كل ساختار دندان شامل ریشه برروی یك فیلم و آرواره هـای فك بالا و پایین برروی فیلم‌های جداگانه‌ای تصویر می‌شود. تصاویر رادیوگرافی الكوزال[1]، سطح دندان های میانی كوچك و بزرگ را نشان می دهد. در رادیوگرافی پانورامیك، تصاویر ناحیه فك و صورت با استفاده از یك پرتوگردان و یك كاست فیلم خارجی به دست می‌آید. سپس قوس دندانی در یك تصویر منفرد، به صورت یك شكل بیضوی نمایش داده می شود. یونیت های پانورامیك، برای تهیه تصاویر رادیوگرافی محلی از ساختار دندانی به كار می رود.

 

1-2-1 رادیوگرافی سفالومتری

 

رادیولوژی سفالومتری ‌نوعی از دستگاه‌های رادیوگرافی است كه برای تهیه تصویر جمجمه به صورت استاندارد استفاده می‌شود. این تكنولوژی از سال 1913 همزمان توسط دو محقق آلمانی و آمریكایی معرفی شد. مهم‌ترین امتیاز آن این است كه تصاویر تهیه شده توسط این دستگاه در زمان‌ها و مكان های مختلف با هم قابل مقایسه هستند. همچنین موقعیت سر و فاصله آن تا منبع اشعه و فیلم همواره ثابت است. تصاویر سفالومتری می توانند به صورت جانبی ‌ یا خلفی- قدامی  تهیه شوند كه  عمده كاربرد آنها در ارتودنسی و جراحی فك و صورت است. رادیوگرافی سفالومتریك یا نمای جمجمه، جهت به دست آوردن تصاویری از كل جمجه یا یك ناحیه مورد نظر به كار می رود. شکل 1-1 نمونه‌ای از تصاویر سفالومتری را نشان می‌دهد. مطالعات سفالومتریك جهت ارزیابی رشد و تعیین پلان‌های درمانی ارتودنتیك یا پروتزها به كار می رود. بعضی از یونیت‌های پانورامیك و سفالومتریك می‌توانند توموگرافی متقاطع، جهت تهیه تصاویر عرضی چند لایه از آرواره‌های فك بالا و پایین را انجام دهند.