2-6-3- سایش خوردگی.. 34

 

فصل سوم: مواد و روش‫های آزمایش

 

3-1- آلیاژ مورداستفاده. 36

 

3-2- عملیات حرارتی نمونه‫ها 36

 

3-3- آزمون­ها 37

 

3-3-1- سختی­سنجی.. 37

 

3-3-2- سایش…. 38

 

3-3-3- متالوگرافی نمونه‫ها 38

 

3-3-4- فازیابی با استفاده از پراش پرتوی ایکس…. 39

 

فصل چهارم: نتایج و بحث

 

4-1- بررسی ریزساختاری.. 40

 

4-1-1- متالوگرافی.. 40

 

4-1-2- بررسی ریزساختار با اشعه‌ی ایکس…. 46

 

4-2- سختی سنجی.. 47

 

 

 

 

 

هشت

 

4-3- سایش…. 49

 

 

 

4-3-1- ضریب اصطکاک…. 49

 

4-3-2- بررسی سطوح سایش با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی.. 52

 

4-3-3- تغییرات نرخ سایش…. 59

 

فصل پنجم: نتیجه‫گیری و پیشنهادات

 

مراجع. 66

 

 

 

 

 

نه

 

چکیده

 

در این پژوهش تأثیر زمان عملیات زیر صفر بر رفتار سایشی فولاد 7147/1 (5120) موردمطالعه قرار گرفته است. جهت انجام عملیات کربوره کردن، نمونه­ها درون جعبه­هایی از فولاد نسوز با ترکیبی از پودر زغال، باریم کربنات و سدیم هیدروکسید به نسبت 1:1:50 قرار گرفت و به مدت 6 ساعت، در دمای C◦ 920 کربوره شد؛ سپس در داخل این جعبه در هوا تا دمای محیط خنک شدند. عملیات آستنیته کردن در دمایC◦ 930 به مدت 1 ساعت بر روی نمونه‌ها اعمال و در روغن کوئنچ شد. به‌منظور بررسی تأثیر زمان فرایند زیر صفر عمیق، نمونه‌ها به مدت‌زمان 1، 24، 30 و 48 ساعت در نیتروژن مایع در دمایC◦ 196- نگهداری شدند و سپس در دمای محیط در اتاق نگهداری شد. به‌منظور بهبود خواص فولاد و آزاد­سازی تنش­های داخلی ناشی از کوئنچ، نمونه­ها به مدت 2 ساعت در دمای C ◦ 200 در کوره‌ نگهداری شدند. نمونه­ها پس از آماده سازی سطحی، تحت آزمون­های مختلف قرار گرفتند. برای تعیین فازها از روش پراش پرتو ایکس استفاده شد؛ بدین منظور نمونه‌ها در ابعاد مناسب تهیه و با استفاده از نرم‌افزار Xpert فازهای موجود با استفاده از عناصر اولیه تعیین شد. آزمون سایش به روش گلوله روی دیسک با استفاده از گلوله­ای از جنس کاربید تنگستن بر نمونه‌های دیسکی با دو بار 80 و 110 نیوتون به مسافت 1000 متر در رطوبت هوای 5±30% و درجه حرارت C◦ 5±25 انجام شد. سختی نمونه‌ها به‌صورت ماکرو در مقیاس راکول سی اندازه‌گیری شد. اندازه‌گیری سختی نمونه‌ها قبل و بعد از بازگشت، با بار اعمالی 30 کیلوگرم انجام گردید. همچنین ریز سختی نمونه‌ها با استفاده از دستگاه ریز سختی سنجی و با نیروی g100 انجام گردید؛ سطوح سایش ابتدا توسط استون تمیز شده و با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی و میکروسکوپ نیروی اتمی (AFM) موردمطالعه قرار گرفت. محصولات سایش نیز توسط میکروسکوپ الکترونی روبشی و طیف­سنجی تفکیک انرژی پرتو ایکس (EDS) مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات پراش پرتو ایکس حاکی از کاهش در مقدار آستنیت باقیمانده در اثر اعمال عملیات زیر صفر بوده بگونه­ای که در زمان های بیش ازیک ساعت، پیک آستنیت باقیمانده مشاهده نشده­است. بررسی‌های میکروسکوپ نوری و میکروسکوپ الکترونی روبشی توزیع بهتر کاربیدها، ریز شدن و افزایش کسر حجمی کاربیدها را در عملیات زیرصفرعمیق نشان داد. بدین ترتیب عملیات زیر صفر عمیق منجر به افزایش در سختی در حد 4 تا 33% و تا 24 ساعت ، افزایش مقاومت سایشی تا %39/191 می­گردد. با افزایش بیش­تر زمان عملیات زیر صفر، مقاومت سایشی نمونه­ها کاهش یافته است؛ به­گونه­ای که در نمونه­ی 48 ساعت عملیات زیر صفر شده مقاومت سایشی کاهش یافته است. علت افزایش سختی نمونه­ها کاهش میزان آستنیت باقیمانده در اثر عملیات زیر صفر عمیق و دلیل کاهش مقاومت سایشی نمونه­ها پس از 24 ساعت، رشد کاربید­ها و توزیع غیریکنواخت آن در ساختار و در نتیجه ضعیف شدن زمینه بوده است؛ بنابراین مدت زمان 24 ساعت عملیات زیر صفر عمیق بر فولاد 7147/1 زمانی بهینه است.

 

کلمات کلیدی: عملیات زیر صفر عمیق، آستنیت باقیمانده، کاربید، مقاومت سایشی، سختی

 

 

 

 

 

 

در بسیاری از کاربرد‌‌‌‌های صنعتی نیاز به قطعاتی است که دارای سطحی سخت بوده و درعین‌حال از چقرمگی یا مقاومت به ضربه‌ی خوبی نیز برخوردار باشند. ازجمله مواردی که می‌‌توان در این رابطه به‌عنوان مثال به آن‌ها اشاره کرد عبارت‫اند از:میل‌لنگ، میل بادامک، چرخ‌دنده و قطعات مشابه. این قطعات باید سطحی بسیار سخت و مقاوم در برابر سایش داشته و همچنین بسیار چقرمه و مقاوم در برابر ضربه‌‌‌‌های وارده در حین کار باشند.

 

بسیاری از قطعات فولادی را می‌‌توان به نحوی عملیات حرارتی کرد که در پایان دارای مجموعه‌ای از خواص بالا باشند،‌یعنی درحالی‌که از مقاومت به سایش خوبی برخوردارند، دارای استحکام دینامیکی خوبی نیز باشند. این نوع عملیات حرارتی که اصطلاحا به سخت کردن سطحی موسوم‌اند، آخرین عملیاتی هستند که باید در مرحله­ی پایانی ساخت قطعه و پس‌ازانجام تمام مراحل مربوط به شکل‌دهی نظیر ماشین‌کاری انجام شود.

 

روش‌‌‌‌های مختلف عملیات حرارتی که به کمک آن‌ها می‌توان سطح قطعات را سخت کرد، عمدتاً به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته‌ی اول عملیاتی که منجر به تغییر در ترکیب شیمیایی سطح فولاد می‌‌شوند و به عملیات حرارتی­شیمیایی یا ترمو­شیمی موسوم‌اند، نظیر کربن‌دهی، نیتروژن­دهی و کربن نیتروژن­دهی. دسته‌ی دوم روش‌‌‌‌هایی که بدون تغییر ترکیب شیمیایی سطح و فقط به کمک عملیات حرارتی که در لایه‌ی سطحی متمرکز شده، انجام می­شوند و باعث سخت شدن سطح می‌گردند و به عملیات حرارتی موضعی موسوم‌اند، مانند سخت کردن شعله‌ای و سخت­کردن القایی. در آلیاژ‌‌‌‌های آهن–کربن و فولاد‌ها، مارتنزیت از سردکردن سریع آستنیت به وجود می‌آید. واژه­ی مارتنزیت که برای مدت‌‌‌‌ها فقط به ساختار سخت حاصل از سریع سرد کردن فولاد‌‌‌‌های کربنی اطلاق می­شود برای قدردانی از دانشمند معروف آلمانی به نام مارتنز است. در به­کار بردن واژه‌ی مارتنزیت، اخیراً به‌جای محصولات حاصل، تأکید بیش‌تر بر روی طبیعت دگرگونی گذاشته‌شده است. مارتنزیت فازی است که توسط یک دگرگونی مارتنزیتی ‌یا جابجایی گروهی

 

اتم‌‌‌‌ها حاصل می‌‌شود، گرچه ممکن است فاز یادشده‌، ترکیب شیمیایی، ساختار بلوری و خواص کاملاً متفاوتی از مارتنزیت در فولاد‌‌‌‌ها داشته باشد. دمایی را که در‌یک آلیاژ دگرگونی آستنیت به مارتنزیت شروع می‌‌شود، دمای شروع تشکیل مارتنزیت نامیده و آن را با M_s نشان می‌‌دهند. در حقیقت، M_s نشان دهنده‌ی مقدار نیروی محرکه‌ی ترمودینامیکی لازم برای شروع دگرگونی برشی آستنیت به مارتنزیت است. با افزایش درصد کربن، دمای M_s به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. در حقیقت کربن موجود به‌صورت محلول جامد، استحکام یا مقاومت برشی آستنیت را افزایش می­دهد و بنابراین با افزایش کربن نیرومحرکه‌ی بیش‌تری جهت شروع لغزش برای تشکیل مارتنزیت لازم است. این نیروی محرکه‌ی بیش‌تر، با سرد کردن فولاد تا دمایی پایین‌تر و یا به‌عبارت‌دیگر تحت تبرید بیش‌تر(M_s کمتر) به دست می‌‌آید. دمای پایان تشکیل مارتنزیت (M_f)‌یا دمایی که دگرگونی آستنیت به مارتنزیت در‌یک آلیاژ داده‌شده خاتمه می‌یابد نیز تابعی از درصد کربن آلیاژ است.

 

آستنیت باقیمانده فازی نرم بوده و در دمای پایین ناپایدار است؛ به‌گونه‌ای که در دمای پایین و در حین کار به مارتنزیت ترد تبدیل می‌‌شود. تبدیل آستنیت به مارتنزیت تقریباً 4% انبساط حجمی ایجاد می‌‌کند که منجر به اعوجاج قطعات می‌‌شود. بنابراین از عملیات زیر صفر یا بازگشت چندتایی در دمایی نسبتاً بالا و یا مدت‌زمان طولانی برای کمینه کردن میزان آستنیت باقیمانده در فولاد‌‌‌‌ها استفاده می‌‌شود.

 

دو نوع عملیات زیر صفر وجود دارد: 1) زیر صفر سطحی که در محدوده دمایی 100- تا C°60- انجام می­شود. این عملیات منجر به کاهش آستنیت باقیمانده و افزایش مقاومت سایشی می‌‌شود. 2) زیر صفر عمیق که در دما‌‌‌‌های زیر C°125- انجام می­شود.

 

اثرات زیر صفر‌ عمیق عبارت‌اند از:

 

 

1. تبدیل آستنیت باقیمانده به مارتنزیت

 

1. کاهش تنش­های پسماند

 

1. تشکیل کاربیدهای بسیار ریز که در بین کاربیدهای درشت قرار می‌‌گیرند

 

1. تشکیل ابرهای نابجایی در فصل مشترک زمینه‌ی مارتنزیتی و کاربید‌‌‌‌ها در طول فرایند هم‌دما سازی و تشکیل کاربید

 

1. توزیع یکنواخت کاربید­ها ،کوچک شدن اندازه­ی کاربید­های ثانویه، افزایش میزان و چگالی آن‌ها

 

1. افزایش مقاومت سایش خراشان و سایش خستگی

 

1. افزایش استحکام کششی و پایداری

 

1. افزایش سختی

 

1. پایداری ابعادی ماده

2. 

3.  

 

1. تولید ساختار مولکولی چگال تر

 

1. افزایش هدایت الکتریکی فلزات

 

1. افزایش مقاومت به خوردگی

 

پارامتر‌‌‌‌های زیر صفر عبارت‌اند از: نرخ سرمایش، دمای هم‌دما سازی، زمان هم‌دما سازی، نرخ گرمایش، دما و زمان بازگشت و دمای آستنیته کردن.

 

تحقیقات بسیاری بر روی فولاد‫هایی که درصد عناصر آلیاژی و یا کربن آن‫ها بالاست، صورت گرفته است. در این پژوهش‫ها با حصول ترکیب مناسبی از توزیع کاربید‫ها و کاهش یا حذف آستنیت باقیمانده خواص فولاد‫های مورد مطالعه را بهبود داده‫اند.

 

فولاد 7147/1، فولادی کربوره شونده (سمانته) بوده که در ساخت قطعاتی که ترکیبی از استحکام متوسط، چقرمگی و مقاومت سایشی بالا نیاز است، مورداستفاده قرار گرفته است و گاه برای تهیه­ی قطعات مورد مصرف صنایع خودرو‫سازی همچون چرخ‌دنده و میل‌لنگ کاربرد دارد. در فولاد­هایی که به منظور سختی کاری سطحی تحت عملیات کربوره­کردن قرار می­گیرند، با افزایش درصد کربن سطح، M_s کاهش و میزان آستنیت باقیمانده در اثر سریع سرد کردن در سطح افزایش خواهد یافت.

 

در این پژوهش عملیات زیر صفر عمیق به منظور بهبود خواص سایشی فولاد 7147/1 در زمان‫های مختلف انجام شده است؛ در فصل دوم تحقیقات صورت گرفته بر فولاد‫های مختلف، فصل سوم مواد و روش تحقیق، فصل چهارم نتایج و بحث و در نهایت در فصل پنجم، نتایج حاصل و پیشنهاداتی در راستای بررسی‫های بیشتر و کارآمد گردآوری شده است.

 

 2-1- معرفی و تاریخچه

 

فولاد آستنیتی آلیاژی از آهن و کربن همراه با عناصر دیگر در حالت محلول است که با عملیات نفوذی در محلول آستنیتی تجزیه و همگن‌سازی می‌‌شود. زمانی که فولاد حرارت داده می‌‌شود ساختار کریستالی آهن به مکعبی مرکز‫دار تغییر می‌یابد. استحاله‌ی آستنیت به مارتنزیت از دمایی که دمای آغاز مارتنزیت ‌یا M_s نامیده می‌‌شود، آغاز می‫شود. برای اغلب فولاد‌‌‌‌های خاص، استحاله هم‌دما بوده و همان‌طور که دما به دمای پایان مارتنزیت می‌‌رسد (M_f)، توسعه می‫یابد. مقداری آستنیت، آستنیت باقیمانده، همیشه پس از سخت سازی حضور دارد. مارتنزیت بیش‌تر و درصد کربن بیش‌تر، سختی فولاد را افزایش می‌‌دهد. میزان کربن، دمای آغاز و پایان استحاله‌ی مارتنزیت را تحت تأثیر قرار می‌‌دهد. M_s و M_f می‌‌تواند پایین‌تر از دمای اتاق باشد؛ فولاد به‌صورت جزئی به مارتنزیت تبدیل شده و بقیه‌ی ساختار را آستنیت باقیمانده تشکیل می‌‌دهد. این دو دما همچنین با افزایش اندازه دانه کاهش می‌یابد [1].

 

2-2- آستنیت باقیمانده

 

دمای شروع استحاله مارتنزیت (M_s) و دمای پایان این استحاله (M_f) در فولادها به درصد کربن و درصد عناصر آلیاژی بستگی دارد (شکل2-1). همان‌طور که از شکل 2-1 مشخص است، وقتی فولادی با درصد کربن بالای 65/0 %کوئنچ می‌شود، تغییر حالت آستنیت به مارتنزیت در دمای اتاق (^oC20) پایان نمی‌یابد. درنتیجه مقداری از آستنیت باقی خواهد ماند که به آستنیت باقیمانده موسوم است [2]. در جدول 2-1 تأثیر 1% از عناصر آلیاژی بر دمای شروع استحاله مارتنزیتدر فولادهایی با 9/0-1% کربن آورده شده است. البته تأثیر عناصر آلیاژی بر دمای استحاله مارتنزیتی به درصد کربن در فولاد نیز بستگی دارد. در جدول 2-2 تأثیر 1% کروم بر دمای شروع استحاله مارتنزیتی در فولادهایی با درصدهای مختلف از کربن آورده شده است [3]. در شکل 2-2 منحنی استحاله مارتنزیت آورده شده

 

است. همان‌طوری که مشخص است استحاله مارتنزیت درA˝r(M) ، که همان دمای  M_sاست شروع می‌شود. اگر دما کاهش پیدا کند، استحاله پیشرفت کرده و مقدار مارتنزیت افزایش می‌یابد. اگر عملیات کوئنچ تا دمای محیط انجام شود، استحاله مارتنزیتی در دمای  ^oC 20 متوقف می‌گردد. سرد کردن فولاد تا دمای t˝ که همان دمای M_f است منجر به افزایش درصد مارتنزیت می‌شود ولی مقداری آستنیت باقیمانده در ساختار حضور دارد [2]. آستنیت باقیمانده که یک فاز نرم است باعث کاهش سختی فولاد پس از کوئنچ خواهد شد. اگر درصد آستنیت باقیمانده بالاتر از 10% باشد باعث کاهش فاحش سختی در نمونه می‌شود (شکل 2-3). هر چه درصد کربن بالاتر باشد، درصد آستنیت باقیمانده نیز بیش‌تر خواهد بود (شکل 2-4). اگر یک فولاد‌‌‌ هایپریوتکتویید از منطقه کاملاً آستنیتی در بالای Ac_m سرد شود، ساختار پس از سرد کردن از مارتنزیت و آستنیتت باقیمانده تشکیل خواهد شد و همان‌طور که در شکل 2-3 مشخص است سختی با افزایش درصد کربن، به دلیل افزایش در مقدار آستنیت باقیمانده، کاهش خواهد یافت؛ اما اگر فولادهای‌‌‌ هایپریوتکتوید از منطقه دوفازی آستنیت – سمانتیت، کوئنچ شوند، ساختار نهایی فولاد از مارتنزیت – سمانتیت – آستنیتت باقیمانده تشکیل می‌شود. تحت این شرایط سختی این فولادها یکسان بوده و وابسته به درصد کربن نیست [2].

 

شکل2-1. دمای شروع و پایان استحاله مارتنزیت (_f  Mو M_s) با توجه به درصد کربن در فولاد [3].

 

جدول2-1. تأثیر 1% از عناصر آلیاژی بر دمای شروع استحاله مارتنزیت در فولادهایی با 9/0 – 1% کربن [3]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تغییر در دمای شروع استحاله مارتنزیتی (oC)	عنصر آلیاژی
55-	Mn
35-	V
30-	Mo
17-	Ni
15-	Cr
12-	W
10-	Cu
0	Si
12	Co
30	Al

 

1-9 – محدودیت های تحقیق.. 7

 

1-10 – خلاصه ای از فصول پایان نامه. 8

 

فصل دوم: ادبیات موضوع و مبانی نظری… 9

 

   2-1- مقدمه. 10

 

2-2- تاریخچه  توسعه مالی و رشد. 11

 

2-3- پیشینه تجربی توسعه مالی و رشد. 14

 

2-3-1- تحقیقات  خارجی.. 14

 

2-3-2- تحقیقات داخلی.. 16

 

2-4- تاریخچه ارتباط توسعه مالی و نوسان رشد. 17

 

2-5- پیشینه تجربی ارتباط  توسعه مالی و نوسانات خروجی.. 19

 

2-6- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق.. 23

 

2-7- وضعیت نظام  مالی ایران.. 23

 

2-8- خلاصه فصل.. 28

 

فصل سوم: روش شناسی تحقیق… 29

 

3-1- مقدمه. 30

 

3-2- ساختار مدل.. 30

 

3-2-1- معرفی متغیرها 31

 

3-2-1-1- اندازه گیری نقدینگی، توسعه مالی و نوسانات.. 31

 

3-2-1-1-1- نقدینگی.. 31

 

3-2-1- 1-2- اندازه گیری توسعه مالی.. 34

 

3-2-1-1-3- محاسبه نوسانات.. 37

 

3-2-1-2- اندازه گیری متغیرها 37

 

3-2-1-2-1- متغیر … 37

 

3-2-1-2-2- متغیر … 38

 

3-2-1-2-3- متغیر  و …….. 39

 

3-2-1-2-4- متغیر  و………… 40

 

3-2-1-2-5- متغیر …. 40

 

3-3- داده ها 41

 

3-4- روش های اقتصاد سنجی مورد مطالعه. 43

 

3-4-1- آزمون ریشه واحد برای پایایی.. 44

 

3-4-2- همجمعی.. 45

 

3-4-2-1- روش آزمون هم جمعی انگل – گرنجر. 46

 

3-4-2-2- روش خود بازگشتی با وقفه های توزیعی (ARDL) 47

 

3-4-2-3- روش حداقل مربعات اصلاح شده (FMOLS) 47

 

3-4-2-3- روش حداقل مربعات پویا (DOLS) 49

 

3-4-2-4- آزمون ثبات.. 54

 

3-4-3- مدل های خانواده ARCH.. 55

 

3-5- خلاصه و نتیجه گیری.. 57

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها. 59

 

4-1 – مقدمه. 60

 

4-2- انتخاب صنعت… 60

 

4-3- مدلسازی نوسانات  متغیرهای مورد نظر. 61

 

4-3-1- آزمون ریشه واحد متغیرهای توضیح دهنده نوسانات.. 61

 

4-3-2- نوسانات متغیر…. 61

 

4-4- روش براورد مدل.. 65

 

4-4-1- آزمون ریشه واحد. 65

 

 

4-4-2- برآورد مدل با استفاده ازروش حداقل مربعات پویا  (DOLS) 66

 

4-5-  بررسی استوار بودن نتایج.. 71

 

4-6- خلاصه و جمع بندی.. 72

 

فصل پنجم: نتیجه گیری… 74

 

5-1- مقدمه. 75

 

5-2- مروری بر خطوط کلی تحقیق.. 75

 

5-3- فرضیات.. 76

 

5-3-1- آزمون فرضیه اول.. 77

 

5-3-2- آزمون فرضیه دوم. 77

 

5-3-3- آزمون فرضیه سوم. 77

 

5-3-4- آزمون فرضیه چهارم. 77

 

5-4- نتیجه گیری.. 78

 

مراجع. 80

 

منابع لاتین.. 80

 

مراجع فارسی.. 84

 

پیوست ها 87

 

پیوست (الف) 87

 

پیوست (ب) 94

 

• محدودیت های تحقیق…………………………………………………………………………..10

 

1-7-1 محدودیت های که در اختیار محقق می باشد………………………………………………………………..10

 

1-7-2 محدودیت های که از کنترل محقق خارج است……………………………………………………………..10

 

 

• واژه ها واصطلاحات مهم تحقیق………………………………………………………………10

 

فصل دوم: مروری بر ادبیات موضوع………………………………………………………………13

 

2-1 مقدمه……………………………………………………………………………………………………..14

 

2-2 مبانی نظری تحقیق………………………………………………………………………………….14

 

2-2-1  تعریف عقب ماندگی ذهنی…………………………………………………………………………….14

 

2-2-2 سن شروع………………………………………………………………………………………………16

 

2-2-3 ویژگی های رشدی و تحولی کودکان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر………………………….16

 

2-2-4 آموزش و پرورش کودکان عقب مانده ذهنی………………………………………………………………….17

 

2-2-5 ویژگی برنامه آموزشی کودکان عقب مانده آموزش پذیر……………………………………….17

 

2-2-6 اهداف برنامه آموزشی کودکان عقب مانده آموزش پذیر……………………………………………….18

 

2-2-7 طبقه بندی عقب ماندگی ذهنی………………………………………………………………18

 

2-2-8 علل بوجود آورنده عقب مانده ذهنی………………………………………………………………..19

 

2-2-9 سندرم داون……………………………………………………………………………………………………20

 

2-2-10  همه گیر شناسی………………………………………………………………………………..20

 

2-2-11 ورزش و عقب ماندگی ذهنی………………………………………………………………………..21

 

2-2-12 فیزیولوژی تعادل………………………………………………………………………………………22

 

2-2-13 حفظ تعادل ، مکانیسم های موجود و سیستم های درگیر…………………………………………….23

 

2-2-14 نظریه های توصیف کنترل عصبی…………………………………………………………………………………..23

 

2-2-15  سیستم های دخیل در کنترل پایداری………………………………………………………………………….24

 

2-2-16 بخش های عصبی اصلی درگیر در کنترل پایداری…………………………………………………………24

 

2-2-17 کنترل تعادل در حالت ایستاده……………………………………………………………………………………….25

 

2-2-18 استراتژی های حرکتی در کنترل تعادل…………………………………………………………………………25

 

2-2-19 تون وضعیتی…………………………………………………………………………………..25

 

2-2-20 رابطه بین (مقدار)حرکت مرکز فشار و کنترل تعادل……………………………………………………..26

 

2-2-21 محدوده ثبات در حالت ایستاده………………………………………………………………………………………26

 

2-2-22 استراتژی های حرکتی به هنگام برهم خوردن تعادل…………………………………………………….27

 

2-2-23 تعادل قدامی – خلفی………………………………………………………………………………………27

 

2-2-24 تعادل جانبی………………………………………………………………………………………………..28

 

2-2-25 مکانیسم های حسی درگیر در کنترل تعادل…………………………………………………………………..28

 

2-2-26 روش های ارزیابی تعادل……………………………………………………………………………………..30

 

 

 

 

 

2-2-27 قدرت و مفاهیم مرتبط………………………………………………………………………..31

 

2-2-28 ضعف عضلانی و ظرفیت عملکردی…………………………………………………………………………………31

 

2-2-29 روش های ارزیابی قدرت…………………………………………………………………………………………………32

 

2-3پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………….32

 

2-3-1 تحقیقات انجام شده در داخل کشور………………………………………………………………………………….32

 

2-3-2 تحقیقات انجام شده در خارج ازکشور……………………………………………………………………………….33

 

2-4 جمع بندی نتایج حاصل از تحقیقات انجام شده……………………………………………………………………42

 

فصل سوم: فرایند پژوهش…………………………………………………………………………………………..43

 

3-1  مقدمه………………………………………………………………………………………………………………….44

 

3-2 روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………… 44

 

3-3-جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………… 44

 

3-4 نمونه تحقیق و نحوه انتخاب آزمودنی ها………………………………………………………………………………45

 

3-5متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………..45

 

3-6-ابزا و وسائل گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………..46

 

3-7-روش جمع اوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………48

 

3-8-روش های آماری ………………………………………………………………………………………………………49

 

فصل چهارم:تجزیه وتحلیل داده ها (یافته های پژوهش)……………………………………………………50

 

 

4-1-مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….51

 

4-2-مشخصات آزمودنی ها…………………………………………………………………………………………………51

 

4-3-توصیف متغیر ها…………………………………………………………………………………………………………..51 

 

4-4-آزمون فرضیه های پژوهش وارائه نتایج ………………………………………………………………………………..56

 

5-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………..63

 

 فصل پنجم: نتیجه گیری،بحث وپیشنهادها…………………………………………………………………………….62

 

5-2- بحث و بررسی………………………………………………………………………………………………………..63

 

5-4-نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………….68

 

5-5-پیشنهادهای پژوهشی……………………………………………………… ………………………………….69

 

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………………70

 

منابع و ماخذ………………………………………………………………………………………………………….96

 

 

• مقدمه:

 

شاید باور کردن این نکته که عقب ماندگی ذهنی یک اختلال تقریبا شایع است و حدود 1 تا 3 درصد از جمعیت را مبتلا می کند سخت باشد و حتی در نظر بگیریم که با پیشرفت های علمی شانس زنده ماندن این افراد بسیار بیشتر شده است بنابراین همزمان با افزایش امید به زندگی آموزش وپرورش آنها نیز باید بهبود یابد [1].

 

در نگاهی به گذشته و جوامع مختلف ، ملاحظه می شود که به طور کلی از نقطه نظر تاریخی ، بشر از سه مرحله فکری متفاوت نسبت به  کودکان استثنایی به ویژه کودکان دارای اشکالات ذهنی و جسمی گذشته است . در مرحله اول این قبیل کودکان یا به طرق مختلف از بین برده می شدند یا از اجتماع طرد می گشتند. در مرحله دوم به این گروه با دید ترحم و حمایت می نگریستند و در مرحله سوم یعنی در سالهای اخیر، پذیرفتن کودکان استثنایی در جامعه در کنار دیگر کودکان و استفاده از توانایی های آنها تا آنجا که امکان پذیر باشد ، مطرح گردیده است [2].

 

کودکان عقب مانده ذهنی نیاز دارند از نظر آمادگی جسمی ، توانایی حرکتی و مکانیک بدن پیشرفت کنند . وضعیت بدنی این افراد معمولا ضعیف است وشادابی جسمی چندانی ندارند . نحوه گام برداشتن آنان نا متعادل و نا استوار است و حکایت از آن دارد که هماهنگی کلی حرکات بدنی ضعیف است .افراد عقب مانده ذهنی برای سایر معلولیت های جسمی و نیز اختلالات عصبی مانند فلج مغزی و صرع آمادگی بیشتری دارند.تحقیقات مقایسه ای مختلف نشان می دهد که همیشه افراد مبتلا به عقب ماندگی ذهنی نسبت به کودکان عادی در زمینه  آمادگی جسمی و حرکتی از جمله قدرت و تعادل امتیازهای پایین تری کسب می کنند .با اطمینان می توان گفت  یکی از مهمترین علل ضعف این افراد در این زمینه در اختیار نداشتن امکانات کافی می باشد.برنامه های تربیت بدنی و تجربیات حرکتی برای کودکان عقب مانده،هوش را افزایش می دهد ، خود فهمی یا خودآزمایی را بالا می برد،توانایی حرکتی را بهتر،و آمادگی جسمانی را بیشتر می کند.بنابراین لازم است برنامه های تمرینی متناسب با شرایط آنها طراحی شود [3].

 

تمرین های صحیح آمادگی جسمانی زندگی همراه با سلامت را به ارمغان می آورد (شارکی[1]1984). استقامت بدنی و تندرستی برای ارضای نیازهای زندگی روزمره بسیار ضروری هستند . فواید آمادگی جسمانی در متون مربوطه به طور مستند آورده شده است و در این خصوص هیچ تفاوتی بین افراد عقب مانده ذهنی وعادی جامعه وجود ندارد (مک کونافی و سالزبرگ1988[2]؛ مون و رنزاگلیا[3]،1982).این برنامه ها دارای فواید بهداشتی، اجتماعی، شخصی و حرفه ای می باشند و به ویژه بنا به دلایلی توسعه فعالیت های آمادگی جسمانی باید یک جزء اصلی در سبک زندگی این گروه باشد [4].

 

نیازهای کودک عقب مانده ذهنی نیز، مشابه نیازهای یک کودک عادی است . به این معنا که کودک عقب مانده نیز، برای به فعل در آوردن تواناییهایش و تبدیل شدن به یک عضو فعال و قابل قبول در جامعه خود به محرکهای روانی ، جسمی وعاطفی نیاز دارد . با این تفاوت که کودکان عقب مانده ذهنی برای رسیدن به این هدف به فرصتهای بیشتر و روشهای آموزشی خاص نیاز دارند [5] .

 

غالبا مزایای فعالیت بدنی برای افراد مبتلا به عقب ماندگی ذهنی نادیده گرفته می شود این موضوع در مورد قدرت و تعادل که دو جزء مهم آمادگی جسمانی و حرکتی می باشند نیز صادق است. بهبود تعادل ایستا یکی از ویژگی های اساسی در پیشرفت طبیعی حرکت می باشد[4،6[. قدرت بر تعادل تاثیرگذار می باشد. به عنوان مثال با توجه به خاصیت تولید نیروی مخالف در عضلات[4]،چنانچه عضلات خم کننده مچ پا[5] ضعیف باشد تعادل را مختل می نماید [7].در حالیکه بسیاری از مداخلات درمانی در فیزیوتراپی تاکید دارند که تمرینات تعادلی تاثیرگذار می باشد متاسفانه شواهد کمی نیز بر تاثیر تمرین در اصلاح تعادل برای اکثریت جمعیت بیماران وجود دارد [8].

 

 در این مطالعه محقق بر آن است با توجه به اینکه قدرت یک عامل زیر بنایی در اجرای موفق یک فعالیت تعادلی است با ترکیب تمرینات تعادلی وقدرتی،تاثیر آن را بر قدرت و بالاخص تعادل مورد بررسی قرار دهد تا گامی در جهت ایجاد فرصت آموزشی به منظور پیشرفت آمادگی جسمانی و حرکتی کودکان کم توان ذهنی برداشته شود.متخصصان تربیت بدنی ،مسئولین امور ورزشی و تفریحی، معلمان، مسئولین موسسات و مربیان حرفه ای باید با یکدیگر همکاری داشته و برای تهیه برنامه های آمادگی جسمانی این گروه وآموزش خودشان و تربیت متخصصان تربیت بدنی با صلاحیت های لازم تلاش نمایند .

 

 

• بیان مسئله تحقیق :

 

کودک عقب مانده ذهنی از نظر رشد حرکتی-ادراکی بسیار ضعیف است و در ظرفیت های حسی-حرکتی، آگاهی بدنی ، تعادل ایستا و پویا وهماهنگی حرکات عمده و ظریف با مشکل مواجه است. زمان واکنش  کودک عقب مانده ذهنی کندتر از کودک عادی می باشد، البته این مشکل در حرکات ساده و غیر مهارتی کمتر است . کودک عقب مانده شدید (کانا) از نظرعملکرد حرکتی بسیار ضعیف است، اضافه وزن و چربی زیر پوستی بیشتری دارد و گوشه گیر می باشد. کودک عقب مانده متوسط (کالیو) نیز مانند  کودک عقب مانده شدید از نظر شکل وعملکرد (پیامد) در مهارت های حرکتی مختلف مشکلات زیادی دارددر صورتی که کودکان آموزش پذیر فقط از نظر پیامد یا عملکرد حرکتی با مشکل مواجه هستند.این کودکان از نظر سرعت یادگیری با مشکل روبه رو هستند و پیشرفت آنان 50٪ تا 70٪ کودکان معمولی است . از نظر حرکتی این کودکان می توانند مانند کودکان عادی در فعالیت های حرکتی و ورزشی مدرسه شرکت کنند. اما کسب مهارت و یادگیری حرکتی به کندی پیش می رود. با اینکه کودکان آموزش پذیر از نظر بدنی ضعف آشکاری ندارند ولی از نظر آمادگی حرکتی- ادراکی در سطح پایینی هستند[3].

 

توسعه آمادگی جسمانی مهمترین هدف تربیت بدنی برای عقب ماندگان ذهنی است زیرا توسعه و پیشرفت قابلیت های جسمانی برای این افراد ، موقعیتی را به وجود می آورد که آنها بتوانند بر شرایط محیطی خود از نظر فیزیکی غلبه کنند . از این گذشته این امر اشتیاق و علاقه بیشتری برای زندگی به آنها می بخشد و سبب می شود که افراد وظایف خود را با قدرت هر چه بیشتر انجام دهند . افزایش قابلیت هایی چون قدرت ، سرعت ، استقامت عضلانی ، انعطاف، استقامت عمومی بدن (دستگاه گردش خون و تنفس)، تعادل و هماهنگی ، سبب توسعه قابلیت های جسمانی این افراد می شود [9]. پژوهشگران بر این عقیده اند که کودکان کم توان ذهنی علاوه بر سایر ویژگی ها ، از نظر حرکتی نیز دچار تاخیر  ویا اختلال می باشد [10]. بنابر گزارش شریل[6] (1993) آمادگی جسمانی با شدت کم توانی ذهنی نسبت معکوس دارد.بنابراین کودکان آموزش پذیر از سطح آمادگی جسمانی پایین تری نسبت به کودکان عادی برخوردارند. اما نمی توان دلیل آن را تنها عقب ماندگی ذهنی دانست [11]. بلکه عده زیادی از افراد کم توان ذهنی نتوانسته اند در هیچ نوع فعالیت ورزشی شرکت داشته باشند که علل عدم شرکت این افراد در این زمینه به شرح زیر خلاصه می شود.

 

1- عدم حمایت کافی (کمک های فردی،مالی،حمل و نقل و غیره).

 

2- نظر منفی سازمان های ورزشی نسبت به این افراد .

 

3- نگرش های تبعیض آمیز

 

4- کمبود متخصصین این رشته(مربی،مسؤلین و غیره).

 

پر واضح است که مشکلات مذکور قابل حل می باشد و  تحقیقات زیادی نشان می دهند که با اجرای تمرینات جسمانی کافی،ورزشکاران کم توان ذهنی می تواند تا سطح برابر با ورزشکاران غیر معلول پیشرفت کنند. کتب و نشریات علمی مؤید این واقعیت هستند که اگر ورزشکاران کم توان ذهنی مشکلات ثانویه بهداشتی نداشته باشند،در برابر تمرینات بدنی می توانند پاسخ های فیزیولوژیکی مشابه با ورزشکاران غیر معلول داشته باشند [11].

 

مطالعاتی که از 1960 تا کنون انجام شده نشان داده است که این افراد با آموزش های صحیح به پیشرفت های چشمگیری دست خواهند یافت (لاوای[7] ، رید ،کرسلر– چاویز 1990، موون و رنزاگلیا [8]1998).بنابراین عقب ماندگی ذهنی را نمی توان دلیل محض پایین بودن آمادگی جسمانی آنها دانست . جدول 1-1 علل عمده پایین بودن آمادگی جسمانی افراد مبتلا به کم توانی ذهنی را از دیدگاه محققان بیان می کند [4].

 

جدول 1-1  علل عمده پایین بودن آمادگی جسمانی افراد مبتلا به کم توانی ذهنی [2].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ی نوشته‌ها

2-5: نقش مبلمان شهری بر هویت شهری و شهرسازی……………..26

 

2-5-1: نقش مبلمان شهری، سیمای شهر و نیاز شهروندان……………. 27

 

2-5-2: نقش سمبلها و نشانه ها در مبلمان شهری……………………… 28

 

2-5-3: رابطه مبلمان شهری و آرامش ذهنی و سلامت روانی…………….. 29

 

2-5-4: تأثیر اقلیم، مصالح، رنگ و ویژگیهای هنری در مبلمان شهری…………. 30

 

2-6:  معیارهای ارزیابی پیاده راه ها ………………………………….31

 

2-6-1: معیارهای اجتماعی اقتصادی…………………………………… 31

 

2-6-2:  معیارهای کالبدی فضایی…………………………………… 32

 

2-6-3: معیارهای ترافیک و دسترسی…………………………………… 33

 

2-6-4:  معیارهای طراحی شهری…………………………………… 34

 

2-7: ارتباط و نقش پیاده راه در تعاملات اجتماعی…………………………………… 35

 

2-7-1: پیاده راه موجب تحکم رابطه انسان و محیط شهری………………………… 35

 

2-7-2: پیاده راه ها عاملی برای نشاط و سرزندگی اجتماعی…………………. 36

 

2-7-3: نقش پیاده روی در سلامت جسمی و روحی عابران پیاده……………… 37

 

2-7-4: حرکت پیاده موجد توسعه پایدار اجتماعی…………………………………… 38

 

2-8: ارتباط پیاده راه و حمل ونقل…………………………………… 39

 

2-8-1: جایگاه پیاده راه در حمل و نقل پایدار ………………………………….39

 

2-8-2: روش ها حمل و نقل داخلی در پیاده راه ها………………………….. 40

 

2-8-2-1: حمل ونقل سواره…………………………………. 41

 

2-8-2-2: پل ها و مسیرهای پیاده متحرک افقی و عمودی……………….. 42

 

2-8-2-3: تونل ها و زیرگذرهای پیاده…………………………………. 43

 

2-8-2-4: شبیراهه ها و پلکانهای پیاده…………………………………. 44

 

2-9: نظریه های مرتبط با مبلمان شهری و پیاده رو………………………….. 44

 

2-9-1 الف)  نظریه های مرتبط با مبلمان شهری …………………………….44

 

2-9-2 ب) بررسی نظریات اندیشمندان در رابطه با مبلمان شهری………….. 47

 

2-10 :نظریههای مرتبط با پیاده راههای شهری………………………………. 54

 

2-10-1 الف) بررسی نظریات اندیشمندان در رابطه با پیاده راه ها…………… 57

 

2-11: انواع عناصر مبلمان شهری…………………………………… 59

 

2-12:  تعریف پیاده‌راه ………………………………….66

 

2-12-1: تاریخچه احداث پیاده‌راه در جهان…………………………………… 66

 

2-12-2: تاریخچه احداث پیاده‌راه در ایران…………………………………… 68

 

2-13:خلاصه و نتیجه گیری…………………………………… 71

 

فصـل سـوم: شناخت وضع موجود شهر تهران (مطالعه موردی منطقه 12 تهران)…….. 76

 

3-1: موقعیت تهران و موقعیت منطقه 12………………………………….. 77

 

3-2: شناخت ویژگی های طبیعی منطقه 12………………………….. 78

 

3-2-1: آب و هوا…………………………………. 78

 

3-2-1-1: تقسم بندی انواع آب و هوای استان تهران…………………. 79

 

3-2-2: ارتفاع از سطح دریا…………………………………. 79

 

3-2-3: شیب زمین…………………………………… 79

 

3-2-4: میزان بارش…………………………………….. 80

 

3-2-5: میانگین دمای سالانه………………………………….. 80

 

3-2-6: رطوبت نسبی…………………………………… 80

 

3-2-7: وزش باد………………………………….. 80

 

3-2-8: ژئومورفولوژی تهران…………………………………… 80

 

3-3: ویژگی های اجتماعی- اقتصادی، تاریخی منطقه 12…………. 83

 

3-3-1: مطالعات تاریخی منطقه 12………………………………….. 83

 

3-3-2: موقعیت اجتماعی و جمعیتی منطقه 12…………………… 86

 

3-3-3: مطالعات اقتصادی منطقه 12………………………………….. 89

 

3-4:خصوصیات كالبدی- فضایی منطقه 12……………………………. 91

 

3-4-1: خطوط و شبكه های ارتباطی…………………………………. 91

 

3-4-3: بافت فرسوده منطقه 12………………………………….96

 

3-5- جمع بندی………………………………….97

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل و یافته های تحقیق……………… 98

 

 

4-1 : آمار توصیفی…………………………………… 99

 

4-1-1: شاخص های توصیفی…………………………………… 99

 

4-1-2:  سن…………………………………… 99

 

4-1-3:  تحصیلات…………………………………….. 100

 

4-1-4: جنسیت…………………………………….. 102

 

4-2: آمار توصیفی سؤالات مربوط به  پرسشنامه………………. 103

 

4-3: معرفی پیاده راه بازار تهران……………………………………. 105

 

4-4: ارزیابی پیاده‌راه بازار تهران……………………………………. 108

 

4-4-1: ابعاد اجتماعی ـ اقتصادی……………………………………. 109

 

4-4-2: کالبدی ـ فضایی……………………………………. 113

 

4-4-3: دسترسی و ترافیک……………………………………… 117

 

4-4-4: طراحی شهری……………………………………. 123

 

فصل پنجم: آزمــون فرضیـات،نتیجه گیری و ارائه راهکار و پیشنهادات…….. 131

 

مقدمه…………………………………… 132

 

5-1: آمار استنباطی برای بررسی سؤالات و فرضیه های تحقیق…………… 133

 

5-1-1: ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش………………………………. 133

 

5-1-2: فرضیات پژوهش……………………………………… 134

 

5-2) نتیجه گیری……………………………………. 136

 

5-3: پیشنهادها  و ارائه راهکار …………………………………..145

 

منابع و مآخذ…………………………………… 147

 

پیوست ها………………………………….. 152

 

چکیده:

 

پایداری سیستم‌های حمل و نقل پایدار انحصاراً در ایجاد آن‌ها خلاصه نمی‌شود فضاهای منتج از این سیستم‌ها از خلل ارزیابی میزان کارایی سیستم‌های فوق که امکان حضور، جابجایی و دسترسی را در آن‌ها فراهم می‌کند، نیز حائز اهمیت است. بدین منظور در پژوهش حاضر احداث و بهره‌برداری از پیاده‌راه بازار تهران واقع در خیابان 15 خرداد مورد ارزیابی قرار گرفته است. قرار گرفتن بازار بزرگ تهران به عنوان مهم‌ترین جاذبه تجاری شهر تهران در جنوب پیاده‌راه و عناصر تاریخی ارزشمندی چون کاخ گلستان، مسجد امام، شمس‌العماره و … موجب جذب تعداد قابل توجهی از شهروندان به این منطقه می‌گردد و این موضوع توجه ویژه به این پیاده‌راه در راستای تأمین خدمات متناسب با حجم استفاده‌کنندگان را طلب می‌نماید.

 

نتیجه ارزیابی نشان‌گر آن است که تغییر دیدگاه مدیریت شهری از توسعه شهری ماشین‌مدار به توسعه شهری انسان‌مدار با احداث پیاده‌راه‌ها به طور کلی باعث رضایت استفاده‌کنندگان از محیط (شاغلین و عابرین) گردیده است. هرچند غفلت در بعضی شاخص‌ها نارضایتی‌هایی را به همراه داشته است. از جمله این معیارها می‌توان به می‌توان به مسئله تأمین امنیت، توجه به عناصر و جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی، تأمین و مدیریت مبلمان شهری متناسب با تعداد استفاده‌کنندگان با تاکید بر تأمین نظافت و بهداشت عمومی، ساماندهی دست‌فروش‌ها، چرخ‌های دستی و موتورسیکلت‌ها و … اشاره نمود حل بعضی از این مسائل مانند تأمین امنیت عمومی با نصب تجهیزات نظارت تصویری، احداث سرویس بهداشتی، نصب تابلوهای راهنما، تخلیه متناوب سطل‌های زباله و تأمین نظافت پیاده، برنامه‌ریزی و مدیریت بهره‌مندی از پتانسیل‌های توریستی و … در کوتاه‌مدت قابل حل می‌باشد، در حالی که حل بعضی موارد مانند مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و نوسازی بدنه، ایجاد فعالیت شبانه، افزایش سطح و تناوب خدمات دسترسی مانند مترو و اتوبوس، ایجاد پیوستگی مسیر، جلب مشارکت کسبه و ساکنین در مدیریت و نگهداری این فضاها و … در بلندمدت امکان‌پذیر بوده و تلاش جمعی طلب می‌نماید.

 

فصل اول: کلیات تحقیق

 

مقدمه:

 

حرکت پیاده طبیعی ترین ، قدیمی ترین و ضروری ترین شکل جابجای انسان در محیط است . پیاده روی هنوز امکان مشاهده مکان ها، فعالیت ها و احساس شور و تحرک زندگی و کشف ارزش ها و جاذبه های نهفته در محیط است. زمانی که فضا برای آسایش و حضور ایمن و فعال عابر پیاده در شهر مناسب نباشد، اولین قشری که از حضور در شهر محروم میشود گروه های ویژه یعنی سالمندان، معلولین، کودکان و افراد بزرگسالان می باشد. در حالی که این قشر درصد زیادی از استفاده کنندگان از فضای شهری را تشکیل می دهند و عدم حضور اینان در شهر به معنای افت کیفیت شهری و سلب معنای شهری از آن می باشد. آن چه در شهرهای امروز، قابل توجه است این که تاریخ زدایی و زدودن خاطرات جمعی برای افزایش مسیرهای سواره رو و توجه مسئولین تنها برای رفع نیازهای سواره موجب افول ارزش های بصری شده است و نتیجه آن که، زمانی که مقیاس شهر تنها برای سواره ساخته می شود پیاده راه ها در فضای شهری احساس گم گشتگی، ناامنی و بی هویتی می کند. کاربران اصلی محیط های شهری، پیاده روندگان هستند. توجه به این نکته مهم است که عابران پیاده نمی خواهند فقط پیاده روی کنند. آنان یا می خواهند به مقصدی برسند یا کاری را انجام دهند. این آزادی که یک فرد بتواند راه برود و بگردد، راهنمای خوب و مفیدی برای دستیابی به کیفیتی متمدن در محیط های شهری است. مسیر یک پیاده راه می تواند نیازهای گوناگون شهروندان را برآورده سازد و در عین حال هویت خاص خود را دارا باشد، به شهروندان احساس آرامش و امنیت ببخشد و در واقع بستر زندگی شهری افراد باشد، توقع های آنان را برآورده سازد و احساس تعلق به فضا را تقویت کند. باید به این نگته نیز توجه داشت که در فضاهای پیاده بر خلاف فضاهای حرکت سواره، حواس غیر بصری نیز در ادراک محیط نقش فعال دارند. به طور کلی مسیرها، دارای طبیعتی دوگانه هستند و مشکلات آنها نیز از همین دوگانگی سرچشمه میگیرد. مسیر به عنوان معبر و مسیر به عنوان مقصد، چنان که مشاهده می شود این دو ویژگی ماهیتاً در تضاد با یکدیگر هستند. البته تفکیک کاربری ها در شهرهای مدرن اجازه داده است که خیابان به عنوان معبر و دسترسی مستقل از خیابان تجاری خدماتی به عنوان مقصد مطرح شود در کشورهای اروپایی نمونه های زیبایی از خیابان به عنوان مقصد یعنی محل برخوردهای اجتماعی- شهری، گذراندن اوقات فراغت، بهره وری از زیبایی و استفاده از خدمات متنوع وجود دارد. در بسیاری از موارد این خیابان ها به حرکت پیاده اختصاص یافته و کاربرد عبور اتومبیل از آن ها حذف شده است. اما در کشور ما مسیرهایی که برای عبور پیاده مجهز شده اند نیز اکثرا به عنوان مسیرهای جهت خرید و عبوری سریع مورد استفاده قرار می گیرد. عدم توجه به نیاز شهروند ایرانی و تقلیدی صرفاً کالبدی بدون در نظر گرفتن پیشینه های تاریخی شهرهای خودی سبب نامطلوبی مسیرهای پیاده در کشور ما هستند.

 

1-1- بیان مسأله

 

پیاده روی نقش مهمی در ادراک فضایی، احساس تعلق به محیط و دریافت کیفیت­های محیط را دارد.(کاشانی جو،1385،52) پیاده راه ابزاری برای فعالیت جمعی بخصوص در ارتباط با اقتصادشهری، کیفیت محیطی و سلامت اجتماعی است. از بسیاری جهات، مرکز خرید پیاده در عصر مدرن معادل پلازای قرون وسطا است در دو دهه اخیر ادبیات مربوط به برنامه­ریزی و طراحی پیاده، بسیار متنوع و گسترده شده است؛ اما رویکردی که توانسته چشم اندازی قوی از نظر کالبدی، عملکردی، معنایی و محیطی را در دستور کار خود برای آفرینش فضاهای قرار دهد، رویکرد انسانی می باشد که از دهه هشتاد به این سو در اروپا شکل گرفت و تا به امروز روندی روبه گسترش داشته است. ( عاشوری، 1389، 60(. ضمناً در این تحقیق برای شناسایی نیازهای عابرین پیاده یک آسیب شناسی از وضعیت موجود فضاهای پیاده در شهر تهران صورت گرفته است تا بتوان شناختی از وضعیت موجود و نیازهای عابرین بدست آورد. سلطه تدریجی حركت سواره بر فضاها و معابر شهری، برنامه ریزی و طراحی شهری را از مقیاس‌ها و نیازهای انسان پیاده دور ساخته است، نتیجه تداوم چنین روندی باعث شده، حیات مدنی فضاها با خطر روبرو شود. زندگی شهری زمانی به اوج خود می‌رسد كه شهر در خدمت انسان باشد نه در خدمت اتومبیل؛ به این ترتیب شهر و شهروند در جایگاه و نقش بایسته خود قرار می‌گیرند و زمینه حضور مردم در فضاهای شهری فراهم می‌شود. از این رو در این تحقیق از وضعیت موجود فضاهای پیاده شهر تهران در دو بخش مدیریتی و اجرائی صورت گرفته است. برای بخش اجرائی از نظر صاحب‌نظران، مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده تا بتوان یک آسیب‌شناسی دقیق از مشکلات شهر تهران در بعد اجرایی به دست آورد. با بررسی مسائل و مشکلات پیاده‌راههای تهران مشخص می‌گردد که فضاهای پیاده شهری از کیفیت بالایی برخوردار نبوده اند و در توسعه این فضاها بیشتر مسائل کمی در اولویت قرار گرفته است و این فضاها در برآورده کردن نیازهای عابرین با مشکلات عدیده‌ای روبرو می‌باشند. این گزارش برای داشتن فضاهای شهری با کیفیت، انسان و نیازهایش را مد نظر قرار داده است و بر این اساس یک نظام سلسله مراتبی از نیازهای عابرین در رده‌های سنی متفاوت (کودکان، نوجوانان، سالخوردگان و معلولان) از پایین‌ترین سطح که ایمنی باشد تا بالاترین سطح که نیازهای زیباشناختی و اجتماعی است تدوین شده است. با شناسایی نیازها و تبدیل آنها به الزامات برای طراحی فضای پیاده، می‌توان انتظار داشت کیفیت زندگی در فضاهای شهری ارتقاء یابد و با این شناخت می‌توان مداخلات مناسب در برنامه‌ریزی و طراحی فضای پیاده انجام داد.(قربانی،جام کسری،1389،5)

 

2-1- سوالات تحقیق

 

آیا ایجاد پیاده راه  میتواند در حفظ و مرمت بافت تاریخی شهر تاثیر بسزایی داشته باشد.

 

آیا ایجاد پیاده راه در قسمت های شهر موجب کم شدن ترافیک شده است؟

 

3)آیا پیاده راه های شهری نقشی در برقراری تعاملات اجتماعی دارد؟

 

3-1- اهداف تحقیق

 

1) کم کردن بار ترافیک با ایجاد پیاده راه

 

2) دستیابی به میزان آسایش و امنیت برای شهروندان

 

3) برقراری تحکم رابطه انسان با محیط شهری خود

 

4) حفظ و احیایی بافتهای تاریخی و ارزشمند منطقه با احداث پیاده راه

 

2-1- 1- مرحله اول دگرگونی و رشد شهرها سال1300 تا 1320………….. 15

 

2-1- 2- مرحله دوم دگرگونی و رشد شهرها سال 1320 تا 1341…………… 16

 

2-1- 3- مرحله سوم رشد شتابان شهر نشینی تا انقلاب اسلامی…………. 17

 

2-1- 4- مرحله چهارم ادامه شدت شتابان شهرنشینی بعد از انقلاب اسلامی…..17

 

2-2- فضای شهری و ابعاد آن……………………………………. 18

 

2-2-1- تأثیر فضاهای شهری بر وجوه مختلف یک شهر…………. 19

 

2-2-2- تاثیر فضاهای شهری بر سیما و کالبد یک شهر…………. 19

 

2-2-3- تاثیر فضاهای شهری بر وجوه فرهنگی و اجتماعی یک شهر………… 20

 

2-3- فرایند بازساخت و شکل گیری مناطق کلانشهری…………….. 20

 

2-3-1- سنت زیبایی شناسی بصری در طراحی شهری……………. 22

 

2-3-2- سنت ایجاد مکان شهری…………………………………….. 22

 

2-4- تعریف کلان شهر……………………………………. 23

 

2-4-1- تاریخچه پیدایش کلان شهر……………………………………. 24

 

2-4-2- خصلت‌های کلان شهرها…………………………………… 24

 

2-4-2-1- سلطه عقلانیت و حسابگری در شهرها…………………24

 

2-4-2-2- پیچیدگی کلان شهرها…………………………………… 25

 

2-4-2-3- دلزدگی و یکنواختی…………………………………….. 25

 

2-4-2-4- احتیاط، محافظه کاری در کلان شهری………………… 25

 

2-4-2-5- کلان شهر، مرکز تحول فرهنگ مدرن………………….. 25

 

2-4-2-6- عدم تجانس و ناهمگونی شهرها…………………….. 26

 

2-4-2-7- تراکم و آلودگی محیط……………………………………. 26

 

2-4-2-8- تأخر فرهنگی و عدم هماهنگی انسان و ماشین……….. 26

 

2-5- تاریخچه پیدایش مفهوم كیفیت زندگی…………………….. 26

 

2-5-1-كیفیت زندگی شهری…………………………………….. 28

 

2-5-2- مفهوم کیفیت زندگی…………………………………….. 30

 

2-6- نظریه های كیفیت زندگی…………………………………….. 33

 

2-6-1- كیفیت زندگی ناشی از برخورداری………………………. 33

 

2-6-2- كیفیت زندگی ناشی از ارتباطات………………………. 34

 

2-6-3- كیفیت زندگی ناشی از كیفیتِ بودن…………………….. 34

 

2-6-4- كیفیت زندگی شهری و برنامه ریزی…………………….. 34

 

2-7- دیدگاه های کیفیت زندگی…………………………………….. 36

 

2-7-1- مکتب ساختارگرایی…………………………………….. 36

 

2-7-2- مکتب اصلاح گرایی…………………………………….. 37

 

2-7-3- نظریات طراحان شهری معاصر در باب کیفیات محیطی…………. 37

 

2-7-4- مدلهای طبقه بندی کیفیت محیط شهری……………….. 38

 

2-7-4- 1- مدل لنگ: نیازهای انسانی…………………………. 38

 

2-7-4-2- مدل اپلیارد:  حالت های ادراك انسانی…………….. 39

 

2-7-4- 3- مدل «کانتر» : مولفه های « مکان »………………… 39

 

2-8- ابعاد اساسی در مدلهای سنجش کیفیت زندگی شهری……..39

 

2-8-1- کیفیت زندگی و ابعاد سه گانه آن………………………….. 41

 

2-8-2- شاخص های سنجش کیفیت زندگی شهری……………. 43

 

2-9- برنامه ریزی…………………………………….. 46

 

2-10- دیدگاههای توسعه پایدار شهری با توجه به محیط زیست…………46

 

2-10-1- تعریف سازمان خواربار جهانی (فائو) ………………………47

 

2-10-2- تئوریهای توسعة منطقه‌ای…………………………………. 47

 

2-10-3- روش منطقه‌ای‌کردن……………………………………. 48

 

2-10-4- مناطق همگن…………………………………….. 48

 

2-10-5- مناطق عملکردی…………………………………….. 49

 

2-10-6- مناطق برنامه‌ریزی…………………………………….. 49

 

2-10-7- نظریه سیستمها ……………………………………51

 

2-11- تعریف و مفهوم ارزیابی عملکرد محیط………………. 51

 

2-11-1- مفهوم ارزیابی محیط………………………………. 53

 

2-11-2- اهداف، عملکرد و معیارهای ارزیابی………………… 53

 

 

2-11-3- ارزشیابی محیط……………………………………… 54

 

2-11-4- مفهوم ارزشیابی…………………………………….. 55

 

2-12- مدیریت شهری و مشارکت مردمی……………………. 57

 

2-12-1- مشارکت و توسعه شهری……………………………. 58

 

2-12-1-1- مفهوم مشارکت……………………………………… 58

 

2-12-1-2- سطوح مشارکت……………………………………… 59

 

2-12-1-3- ضرورت و اهمیت مشارکت در توسعه……………… 60

 

2-13- نظریه برنامه‌ریزی ارتباطی………………………………… 62

 

2-13-1- برنامه ریزی فضایی…………………………………….. 63

 

2-13-2- ساختار فضایی…………………………………….. 64

 

2-13-3- ساماندهی فضایی…………………………………….. 64

 

فصل سوم: مواد و روش ها

 

مقدمه……………………………………. 66

 

3-1- ویژگی‌های جغرافیایی کرمانشاه……………………………….. 66

 

3-1-1- ویژگی‌های کلی زمین شناسی و تکتونیکی زاگرس…………… 68

 

3-1-2- ویژگیهای توپوگرافی و ژئومورفولوژیکی شهر کرمانشاه………….. 70

 

3-2- وضعیت منابع آبی استان كرمانشاه…………………………………… 71

 

3-2-1- وضعیت هیدرولوژی شهر کرمانشاه…………………………………. 72

 

3-2-1-1- رودخانه قره سو……………………………………. 72

 

3-2-2- ویژگیهای اقلیمی وجوی…………………………………….. 73

 

3-2-3- درجه حرارت و تغییرات آن……………………………………. 74

 

3-2-4- بارندگی و میزان آن……………………………………. 75

 

3-2-5- باد……………………………………. 77

 

3-2-6- تبخیر……………………………………. 78

 

3-2-7- تعداد روزهای یخبندان……………………………………. 79

 

3-3- مسائل زمین شناسی…………………………………….. 79

 

3-3-1- خاک شناسی شهر کرمانشاه و اطراف آن………………. 79

 

3-3-2- آلودگی هوا…………………………………… 81

 

3-3-3- بررسی خصوصیات تکتونیکی زمین (وضعیت لرزه خیزی منطقه)……..81

 

3-3-4- تأثیر آب و هوا بر سیمای طبیعی و انسانی استان…………….. 82

 

3-5- ویژگیهای انسانی و تاریخی منطقه…………………………… 83

 

3-5-1- شهر کرمانشاه…………………………………… 84

 

3-5-2- جمعیت استان……………………………………. 85

 

3-6- توسعه کالبدی کرمانشاه در دوران جدید شهرنشینی در ایران………87

 

3-6-1- زندگی شهری…………………………………….. 88

 

3-6-2- نژاد……………………………………. 89

 

3-6-3- زبان گویش………………………………………. 89

 

3-6-3-1- گویش کردی کلهری…………………………………….. 90

 

3-6-3-2- گویش کردی اورامی……………………………………. 90

 

3-6-3-3- گویش کردی سورانی…………………………………….. 90

 

3-6-3-4- گویش لکی…………………………………….. 90

 

3-7- هنرهای سنتی کرمانشاه…………………………………… 90

 

3-7-1- گلیم بافی…………………………………….. 91

 

3-7-2- موج بافی…………………………………….. 91

 

3-7-3- جاجیم بافی…………………………………….. 92

 

3-7-4- قالی بافی…………………………………….. 92

 

3-7-5- نمد مالی…………………………………….. 92

 

3-8- وضعیت اقتصادی استان کرمانشاه‏ ……………………………………93

 

3-8-1- صنعت و تولید……………………………………. 93

 

3-8-1- مذهبی و فرهنگی…………………………………….. 93

 

3-8-1- بهداشت و درمان…………………………………… ‏ 94 

 

3-9- روش شناسی تحقیق…………………………………….. 94

 

3-9-1- شرح كامل روش تحقیق بر حسب هدف، نوع داده ها و نحوه اجرا………..94

 

3-9-2- بیان متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی…………….. 94

 

3-9-3- روشهای گردآوری داده ها…………………………………… 95

 

3-9-4- روش و طرح نمونه برداری…………………………………….. 95

 

3-10- بررسی اعتبار و روایی ابزار اندازه گیری……………………… 96

 

3-10-1- روایی پرسشنامه……………………………………. 96

 

3-10-2- پایایی پرسشنامه……………………………………. 97

 

3-11- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………… 97

 

فصل چهارم: تجریه و تحلیل داده ها

 

مقدمه……………………………………. 100

 

4-1- اطلاعات و آمار توصیفی جامعة آماری………………………….. 100

 

4-1-2- توزیع پاسخ‌دهندگان بر حسب سن……………………………. 100

 

4-1-3- توزیع پاسخ‌دهندگان برحسب جنس……………………….. 101

 

4-1-4- توزیع پاسخ دهندگان بر حسب شغل…………………………. 101

 

4-1-5- توزیع پاسخ دهندگان برحسب میزان تحصیلات…………………. 102

 

4-1-6- توزیع پاسخ دهندگان برحسب مالکیت خانه (نوع سكونت ساختمان)…….102

 

4-1-7- توزیع پاسخ دهندگان برحسب وضعیت تأهل……………………. 103

 

4-2- شاخص های سنجش………………………………………. 104

 

4-2-1- شاخص ها…………………………………… 104

 

4-3- یافته های استنباطی…………………………………….. 105

 

4-3-1- شاخص های عینی کیفیت زندگی شهری…………… 105

 

4-3-2- شاخص های ذهنی کیفیت زندگی شهری……………. 108

 

4-3-2- 1- شاخص های ذهنی در بعد فیزیکی…………………… 109

 

4-3-2-2- شاخص های ذهنی در بعد اقتصادی……………………. 109

 

4-3-2-3- شاخص های ذهنی در بعد اجتماعی………………….110

 

4-3-3- مقایسه شاخص های ذهنی کیفیت محیط شهری در ابعاد مختلف……..111

 

4-4- بررسی عوامل مؤثر با استفاده از تحلیل عاملی…………….. 111

 

4-4-1- روش تحلیل عاملی…………………………………….. 111

 

4-4-2- تحلیل کاوشی عامل ها…………………………………… 113

 

4-4-3- اعتبار تحلیل عاملی…………………………………….. 115

 

4-4-4- تهیه ماتریس داده ها…………………………………… 116

 

4-4-5- محاسبه ماتریس همبستگی………………………… 116

 

4-4-6- استخراج عامل ها…………………………………… 116

 

4-4-7- چرخش عامل‌ها…………………………………… 118

 

4-4-8- نام گذاری عامل ها…………………………………… 119

 

4-4-8-1- عامل اول……………………………………. 120

 

4-4-8-2- عامل دوّم……………………………………. 120

 

4-4-8-3- عامل سوم……………………………………. 121

 

4-4-8-4- عامل چهارّم……………………………………. 122

 

 فصل پنجم: آزمون فرضیات و نتیجه گیری

 

مقدمه……………………………………. 125

 

5-1- یافته های بدست آمده از فرضیه های پژوهش…………… 125

 

5-1-1- فرضیه اول پژوهش………………………………………. 125

 

5-1-2- فرضیه دوم پژوهش………………………………………. 127

 

5-2- نتیجه گیری و پیشنهادها…………………………………… 128

 

چکیده:

 

کیفیت زندگی به عنوان مفهومی برای نشان دادن میزان رضایتمندی فرد از زندگی و به عبارتی معیاری برای تعیین رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها، از ابعاد مختلف زندگی است. کیفیت زندگی شهری یکی از مهمترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف است. این مهم به دلیل اهمیت روزافزون مطالعات کیفیت زندگی در پایش سیاست های برنامه ریزی شهری و نقش آن به عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامه ریزی شهری است. بنابراین شهر به عنوان بستر زیست انسان شهرنشین، نیازمند تامین استانداردهایی است که در یک نگاه می توان آن را استانداردهای کیفیت زندگی نامید. واژه کیفیت زندگی بیشتر با محیط طبیعی و شرایط خارجی زندگی افراد از قبیل آلودگی، کیفیت مسکن، جنبه های زیبایی شناسانه، تراکم، شیوع جرم و مانند این ها مرتبط است. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی کیفیت زندگی شهری در منطقه2 شهرداری کرمانشاه می باشد. روش تحلیل از نوع توصیفی– تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و پیمایشی با استفاده از پرسشنامه و برای سنجش کیفیت زندگی در منطقه استفاده گردیده است. به منظور تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیات از روش‌ های آماری آزمون T-test تك نمونه ای و تحلیل عاملی و نرم‌افزار SPSS بهره گرفته شد. كیفیت زندگی شهری معمولاً از طریق شاخص های ذهنی حاصل از پیمایش و ارزیابی ادراكات و رضایت شهروندان از زندگی شهری و یا با استفاده از شاخص های عینی اندازه گیری می شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که میزان رضایت شهروندان از کیفیت محیط زندگی خود در ابعاد فیزیکی درحد مطلوبی قرار ندارد. در پایان نیز پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت این منطقه ارائه گردیده است.