الف-  كار زن سخیف یا مستحسن……………………………………. 27

 

 

ب-  نقصان خلقت زن………………………………………………… 28

 

 

پ- آفرینش زن و زایش گناه…………………………………………. 29

 

 

ث- زن عامل فریب………………………………………………….. 30

 

 

ج- زن مظهر شهوت یا نماد محبت………………………………….. 30

 

 

چ- برآیند اندیشه های پیشین در نظریات روانشناختی……………….. 32

 

 

ح- مهر اقدامی دوسویه و وحدت آفرین………………………………. 34

 

 

خ-  زن تجلی جمال الهی…………………………………………….. 35

 

 

حق رأی و حضور زنان در اجتماع از منظر اسلام………………….. 36

 

 

زن از منظر اسلام جنسی یا انسانی……………………………………….. 37

 

 

حقوق زن در اجتماع از منظر قرآن………………………………………. 38

 

 

تساوی یا تمایز، تشابه یا تفاوت……………………………………………. 39

 

 

اظهار وجود زنان دغدغه ای برای مردان………………………………… 41

 

 

تعدد زوجات تأییدی بر تمام عیار نبودن زن………………………………. 41

 

 

نقصان عقل طرحی اسلامی یا تهمتی غربی؟…………………………….. 43

 

 

زن، الهه ی درون و رجعت به فترت…………………………………….. 45

 

 

نگاهی گذرا به سیمای زن در ادوار مختلف شعر پارسی………………… 50

 

 

زن سوژه ی شعرا……………………………………………………. 50

 

 

زن خالق اثر و آفریننده شعر…………………………………………. 55

 

 

تغییر نگرش به زن از دوره بازگشت تا مشروطه…………………… 59

 

 

زن بود شعر خدا مرد بود نثر خدا………………………………………… 73

 

 

نوع نگاه در ایجاد تصویر………………………………………………… 85

 

 

تصاویر شاعرانه از نظرگاه سیمین………………………………….. 86

 

 

وزن و تصویر………………………………………………………… 87

 

 

تصاویر شاعرانه از نظرگاه سرشك………………………………….. 95

 

 

بررسی و تحلیل تصویر های زنانه……………………………………… 111

 

 

صبورانه ها…………………………………………………………. 112

 

 

مادرانه………………………………………………………………. 120

 

 

شكوایه ها…………………………………………………………… 141

 

 

كولی واره ها……………………………………………………….. 174

 

 

عاشقانه ها…………………………………………………………… 181

 

 

روابط عاطفی غیرعرفی و غیر اخلاقی……………………………. 217

 

 

احساس ضعف، نیاز به تكیه گاه، وصال، تسلیم و شرم و حیا……… 229

 

 

فریب خرافه انگاری و خوش باوری……………………………….. 251

 

 

اشاره به اندام  های بدن…………………………………………….. 268

 

 

 

آرایش، پوشش،زیور و زینت آلات زنانه………………………….. 275

 

 

تصاویر در مضامین مشترک سیمین و سرشک………………………… 284

 

 

ماحصل این همه گفتار…………………………………………………… 293

 

 

فهرست منابع و مأخذ

 

 

چكیده

 

 

 

 

 

آن چه در این رساله گرد آمده، بحث و بررسی و تحلیل تصاویر موجود در اشعار دو شاعر معاصر سیمین بهبهانی و محمد رضا شفیعی كدكنی است كه از منظر نقد زن مدار به شرح ذیل آمده است:

 

 

در فصل نخست به  طور كلی بحث در باب مذهب اصالت زن یا همان فیمینیسم       می باشد.

 

 

فصل دوم با عنوان نگاهی گذرا به سیمای زن در ادوار مختلف شعر فارسی به بحث در باب زن به عنوان سوژه­ی اثر و زن به عنوان خالق اثر پرداخته است.

 

 

فصل سوم ذیل عنوان ” زن بود شعر خدا مرد بود نثر خدا ” نگاشته شده كه نوع نگاه در ایجاد تصاویر را مورد بررسی قرار می دهد.

 

 

فصل پایانی به بررسی و تحلیل تصویر های زنانه پرداخته كه خود دارای عناوین فرعی است؛ این عناوین مبین احساسات، عواطف، و ابزار مورد استفاده­ی بانوان در شعر هر دو شاعر است.

 

 

هدف از گردآوری این رساله بررسی و تطبیق تصاویر شعری از منظر نقد زن مدار است. روش تحقیق كتابخانه ای و بر پایه فیش برداری است و نتایج حاصل از آن این است که بیانگر دو دید گاه متفاوت نسبت به تصاویر زنانه در شعر شاعران مورد بحث است.

 

 

كلمات كلیدی: فمینیسم، زن، تصویر، سیمین بهبهانی، شفیعی كدكنی

 

 

مقدمه:

 

 

 

1-7 رگرسیون کمترین انحراف مطلق.. 25

 

 

1-8 رگرسیون چندکی.. 26

 

 

1-8-1 چندک­ها 27

 

 

فصل دوم. 30

 

 

دوره­نگارهای لاپلاسی.. 30

 

 

2-1 مقدمه. 31

 

 

2-2 دوره­نگار لاپلاسی.. 31

 

 

2-3 رفتار مجانبی.. 33

 

 

2-3-1 یک قضیه مهم.. 33

 

 

2-3-2 رفتارهای مجانبی برای سریهای زمانی با طیف پیوسته. 37

 

 

3-3 سریهای زمانی با طیف مرکب… 41

 

 

فصل سوم. 46

 

 

دوره­نگارهای چندکی.. 46

 

 

3-1 مقدمه. 47

 

 

3-2 دوره­نگارهای چندکی.. 47

 

 

3-3 رفتار مجانبی.. 59

 

 

فصل چهارم. 73

 

 

مطالعه شبیه سازی.. 73

 

 

   4-1 برآورد طیف استوار…………………………………………………………………………………………………………………………… 74

 

 

 

  4-2 تشخیص سیگنال ………………………………………………………………………………………………………………………………..78  

 

 

 3-4 طیف مرکب …………………………………………………………………………………………………………………………………………. 81

 

 

  4-4 برآورد فرکانس ………………………………………………………………………………………………………………………………….. 84

 

 

فهرست منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 85 

 

 

پیوست… 88

 

 

پیوست الف:تعاریف ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 89

 

 

پیوست ب: اثبات قضیه­ها………………………………………………………………………………………………………………………………. 95

 

 

پیوست ج : برنامه کامپیوتری با R……………………………………………………………………………………………………………… 112

 

 

 

1-10- فلزات سنگین و اهمیت زیست محیطی آنها 17

 

 

1-11- مروری بر برخی روشهای گزارش شده برای حذف فلزات سنگین.. 19

 

 

1-12- قالب زنی یونی 20

 

 

1- 12-1- روش پیش آرایشی.. 20

 

 

1-12-2- روش خود تجمعی.. 21

 

 

الف

 

 

1-13-1 – انتخاب آنالیت هدف… 22

 

 

1-13-2- مونومر عاملی.. 22

 

 

1-13-3-  شبكه ساز 23

 

 

1-13-4- حلال. 23

 

 

1-13-5-  آغاز كننده ها 24

 

 

1-14- مروری بر برخی روش‌های گزارش شده برای اندازه‌گیری جیوه(II) 24
فصل دوم: کارهای تجربی

 

 

2- 1- مقدمه. 28

 

 

2-2- مواد شیمیایی و محلول های مورد استفاده 28

 

 

2-3- دستگاههای مورد استفاده 29

 

 

2-4- سنتز نانو ذرات آهن.. 30

 

 

2-5- سنتز پلیمر (MAMNPs) 30

 

 

2-6- تعیین خصوصیات جاذب… 31

 

 

2-7- سنتز نانو ذرات مگنتیت پوشش داده شده با سیلیکا 35

 

 

ب

 

 

2-8- سنتز IIP. 36

 

 

2-9- تعیین خصوصیات جاذب… 37

 

 

2-10-تعیین ظرفیت جاذب به وسیله ایزوترمهای جذب سطحی.. 41

 

 

2-10-1- ایزوترم لانگمویر. 41

 

 

2-10-2- ایزوترم فروندلیچ.. 42

 

 

2-10-3- ایزوترم لانگمویر- فروندلیچ (سیپس) 43

 

 

2-10-4- ایزوترم ردلیچ-پیترسون.. 43

 

 

2-11- مدلهای سینتیکی سیستمهای جذب سطحی.. 44

 

 

2-11-1- سینتیک جذب سطحی.. 45

 

 

2-11-1-1- معادله سرعت شبه مرتبه اول.. 45

 

 

2-11-1-2- معادله سرعت شبه مرتبه دوم. 46

 

 

 

 

 

فصل سوم: نتایج وبحث

 

 

 

 

 

3-1-1- مقدمه. 51

 

 

 

3-1-2- مطالعات جذب سطحی فلزات… 52

 

 

پ

 

 

3-1-3- بررسی اثر متغیرها و بهینه سازی شرایط آزمایش…. 53

 

 

3-1-3-1- بررسی اثر pH.. 53

 

 

3-1-3-2- تعیین pH نقطه صفر IIP. 56

 

 

3-1-3-3- بررسی اثر مقدار جاذب… 57

 

 

3-1-3-4- اثر زمان به همزدن.. 58

 

 

3-1-3-5- واجذب یون‌های فلزات از روی نانو ذرات اصلاح شده 59

 

 

3-1-3-6- بررسی زمان واجذب… 60

 

 

3-1-3-7- تعیین ظرفیت جاذب به وسیله ایزوترمهای جذب سطحی.. 60

 

 

3-1-3-8- مطالعات سینیتیکی حذف فلزات… 64

 

 

3-1-4- بحث و نتیجه گیری.. 66

 

 

3-2-1-مقدمه. 68

 

 

3-2-2- مطالعات جذب سطحی و واجذب… 68

 

 

3-2-3- بهینه سازی شرایط اندازه گیری یون جیوه (II) 69

 

 

3-2-3-1- اثر pH.. 69

 

 

3-2-3-2- اثر مقدار جاذب… 70

 

 

3-2-3-3- اثر زمان تماس…. 71

 

 

ت

 

 

3-2-3-4- تعیین ظرفیت جاذب به وسیله ایزوترمهای جذب سطحی.. 72

 

 

3-2-3-5- واجذب جیوه(II) از روی IIP. 75

 

 

3-2-3-6- بررسی زمان واجذب… 75

 

 

3-2-3-7- بررسی میزان گزینش پذیری IIPنسبت به جیوه(II) 76

 

 

3-2-3-8- مطالعات سینیتیکی حذف یون جیوه(II) به وسیله IIP و NIP. 77

 

 

3-2-3-9- بررسی اثر حجم نمونه بر جذب سطحی.. 78

 

 

3-2-4- مشخصات تجزیهای و کاربردها 79

 

 

3-2-5-آماده سازی نمونه حقیقی.. 80

 

 

3-2-6- بحث و نتیجه گیری.. 81

 

 

 

 

 

جدول (2-1)، طیف های  IR.. 33

 

 

جدول (2-2)، اطلاعات استخراج شده از طیف های  IR.. 40

 

 

جدول(2-3)، مدل های ایزوترمی و معادله های خطی و غیر خطی آنها 44

 

 

جدول(2-4) فرم خطی و غیر خطی معادلات سنتیک جذب سطحی.. 47

 

 

جدول (3-1-1)، واجذب یون ‌های فلزی نقره، جیوه، کادمیوم و سرب از روی نانو ذره 59

 

 

جدول (3-1-2)، پارامترهای مختلف روابط ایزوترمها 62

 

 

جدول(3-1-3)، مقایسه ظرفیت چند جاذب برای جذب سطحی یون‌های مورد بررسی.. 63

 

 

جدول (3-1-4)، آنالیز داده‌های سینتیکی.. 64

 

 

جدول (3-2-1)، پارامترهای مختلف روابط ایزوترمها و ضریب همبستگی ® و درصد خطا 74

 

 

جدول (3-2-2)، واجذب یون فلزی جیوه از روی IIP. 75

 

 

جدول (3-2-3)، آنالیز داده‌های سینتیکی.. 77

 

 

جدول(3-2-4)، مشخصات تجزیه ای روش برای اندازه گیری جیوه 80

 

 

جدول(3-2-5)، نتایج تجربی برای نمایش توانایی روش پیشنهادی.. 81

 

 

جدول (3-2-6)، مقایسه حد تشخیص روشهای مختلف برای اندازه گیری جیوه 82

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل (1-1)، مکانیسم تشکیل نانوذرات مگنتیت… 10

 

 

شکل(1-2)، شمایی از پایدار کردن نانوذرات مغناطیسی وعامل دار کردن سطح آنها 14

 

 

شکل (1-3)، شمایی از از فرایند جداسازی با استفاده از نانو ذرات مغناطیسی آهن.. 16

 

 

شکل (2-1)، سنتز نانو‌ذره  MAMNPs 31

 

 

شکل(2-2)، الگوی XRD مربوط به MAMNPs 32

 

 

شکل (2-3 )، الگوی TEM مربوط به (a)  MNPs، MAMNPs (b) 32

 

 

شکل (2-4)، طیف IR مربوط بهa) MNPs ، b) مونومر مرکاپتو اتیل آمین،c )  MAMNPs 33

 

 

شکل (2-5)، مراحل سنتز IIP. 37

 

 

شکل (2-6 )، الگوی TEM مربوط به IIP. 38

 

 

شکل (2-7)، الگوی XRD مربوط به IIP. 38

 

 

شکل (2-8)، طیف IR مربوط به a)MNPs ، b)Fe₂O₃@SiO₂ ، c) مونومر مرکاپتو اتیل آمین…40                .شکل (3-1-1)، مکانیسم جذب فلزات توسط نانوذره MAMNPs 56

 

 

شکل (3-1-2)، در صد حذف یون های فلزی pHهای مختلف: 55

 

 

شکل(3-1-3)، پتانسیل زتا درpH های مختلف برای IIP. 56

 

 

شکل( 3-1-4)، درصد حذف یون‌‌های فلزی در مقادیر متفاوت جاذب… 57

 

 

شکل(3-1-5)، درصد حذف یون‌های فلزی در زمان‌های متفاوت. 58

 

 

چ

 

 

شکل (3-1-6)، زمان واجذب یون‌های فلزی (الف) کادمیوم، (ب) نقره، (ج) جیوه و (د) سرب… 60

 

 

شکل(3-1-7)، نمودار ایزوترمی برای حذف یون های فلزی.. 61

 

 

شکل (3-2-1)، مقدار یون فلزی جیوه (II) جذب شده در  pH های مختلف. 70

 

 

شکل (3-2-2)، درصد حذف جیوه(II) در مقادیر متفاوت جاذب… 71

 

 

شکل (3-2-3)، درصد حذف یون‌های فلزی جیوه (II)، در زمان‌های متفاوت. 72

 

 

شکل (3-2-4)، نمودار ایزوترم برای یون فلزی جیوه (II) روی  MIPو NIP. 73

 

 

شکل (3-2-5)، زمان واجذب یون جیوه (II) از سطح جاذب… 76

 

 

شکل (3-2-6)، بررسی اثر حجم اولیه یون فلزی جیوه (II) در شرایط بهینه. 78

 

 

شکل (3-2-7)، منحنی کالیبراسیون جیوه(II) 79

 

 

 

 

 

کلیات و مباحث تئوری

 

 

 

 

 

1-1-مقدمه

 

 

برای نانوذرات تعاریف متعددی ارائه شده است اما به طورخاص نانوذرات دارای قطری بین 1 تا 250 نانومترمی‌باشند، به عبارتی آنها درحوزهای ما بین اثرات کوانتومی اتمها، مولکولها و خواص مواد توده‌ای قرار می‌گیرند. موادمختلف دراین مقیاس از خود خواص متفاوت و جالبی را بروز می‌دهند. توانایی ساخت وکنترل ساختار نانوذرات به دانشمندان و مهندسین امکان می‌دهد خواص حاصله را تغییر داده و بتوانند خواص              مطلوب را در مواد طراحی کنند. موارد فوق العاده گسترده‌ای وجود دارند که اندازه فیزیکی ذره می‌تواند خواص بهبود یافته‌ای را به وجود آورد. مثلاً اندازه کوچک ذرات امکان صیقل دهی ظریفتر سطوح را فراهم می‌کند. نانوذرات مغناطیسی به دلیل داشتن یك سری ویژگی های خاص مانند: (1) سهولت سنتز، (2) مساحت سطح به حجم زیاد به دلیل داشتن ابعاد نانومتری، (3) خاصیت سوپرپارامغناطیسی که باعث می­شود این ذرات به میدان مغناطیسی خارجی پاسخ دهند و در غیاب میدان خارجی خاصیت مغناطیسی خود را از دست بدهند، (4) عدم نیاز به مراحل فیلتراسیون و سانتریفیوژ کردن در طی فرآیند استخراج، (5) توانایی استخراج از حجم زیاد نمونه­ها می‌توانند در استخراج  و حذف گونه های مختلف آلی و معدنی به ویژه آلاینده­های محیطی و جداسازی داروها از نمونه­های بیولوژیکی به كار گرفته شوند ] 2,1[. نانوذرات به قدری کوچک هستند که می‌توان گفت بی‌نظمی چندانی در آنها وجود نداشته و لذا فلزات پرقدرت و بسیار سخت را می‌توان از آنها تولید کرد. مساحت سطح بالای آنها نیز سبب تولید کاتالیزور کاراتر و مواد پر انرژی می‌گردد

 

 

1-2- ماهیت مغناطیسی نانوذرات

 

 

در مواد مغناطیسى، مولكول‌ها و اتم‌های سازنده‌ى آن خاصیت مغناطیسی دارند.  به بیان ساده‌تر عناصرى مانند آهن، كبالت، نیكل و آلیاژهای آنها كه توسط آهنربا جذب می‌گردد، مواد مغناطیسی نامیده می‌شود. طبقه بندى مواد مغناطیسی براساس پذیرفتارى مغناطیسى(X)  (قابلیت مغناطیسی شدن ماده) انجام می‌شود براین اساس مواد را به سه گروه فرومغناطیس، پارامغناطیس و دیامغناطیس دسته بندی می‌كنند]1[. در مواد دیامغناطیس برایند گشتاور دوقطبی مغناطیسی صفر است و درحضور میدان مغناطیسى، گشتاور دوقطبی در آنها القا می‌شود، اما جهت این دوقطبی هاى القا شده برخلاف جهت میدان مغناطیسی خارجی است كه باعث می‌شود ماده‌ی ‌دیامغناطیس از میدان مغناطیسی دفع شود. با حذف میدان مغناطیسی خارجى، خاصیت مغناطیسی این مواد باقی نمی‌ماند. پذیرفتارى مغناطیسی در این مواد خیلی كم می‌باشد. تمام گازها (جز اكسیژن)، آب، نقره، طلا، مس، الماس، گرافیت، بیسموت و بسیاری ازتركیبهای آلى دیامغناطیس هستند. در ماده‌ی پارامغناطیس، دوقطبی‌هاى مغناطیسی داراى سمت‌گیرى مشخص و منظمی نیستند، در نتیجه این مواد خاصیت مغناطیسی ندارند. اگر آنها درون یك میدان مغناطیسی قرار داده شوند، در راستای خط‌هاى میدان مغناطیسی منظم می‌شوند. با حذف میدان مغناطیسى، دوقطبی‌هاى مغناطیسی دوباره به سرعت به وضعیت قبلی كه درغیاب میدان داشتند، برمی‌گردند. به این ترتیب، مواد پارامغناطیس درمیدان‌هاى مغناطیسی قوی خاصیت مغناطیسی پیدا می‌كنند. پذیرفتارى مغناطیسی این مواد مقدارى مثبت می‌ باشد. منگنز، پلاتین، آلومینیم، فلزهاى قلیایى و قلیایی خاكى، اكسیژن و نیترون‌اكسید پارامغناطیس هستند. مواد فرومغناطیس مانند مواد پارامغناطیس است، با این تفاوت كه مجموعه‌اى ازدوقطبی‌هاى مغناطیسی در یك جهت و راستا قرار دارند كه خود این مجموعه‌ها در راستا و جهت‌هاى متفاوتی قرارمی‌گیرند، به طورى كه اثر میدان یكدیگر را خنثى می‌كنند. به این مجموعه از دوقطبی‌هاى مغناطیسی كه در یك راستا قرار دارند، حوزه‌ى مغناطیسی می‌گویند. خاصیت مغناطیسی این مواد به سرعت تغییر مسیر این حوزه‌ها و قرار گرفتن در جهت میدان بستگی دارد]3 [. خاصیت مغناطیسی به مقدار بسیار زیادی به اندازه‌‌ی‌ ذره وابسته است. هر ماده‌ی‌ مغناطیس درحالت توده، ازحوزه‌های مغناطیسی تشكیل شده‌است. هرحوزه داراى هزاران اتم است كه در آن جهت چرخش الكترونها یكسان وگشتاورهای مغناطیسی به صورت موازی جهت یافته اند. اماجهت چرخش الكترون‌های هرحوزه با حوزه‌های دیگر متفاوت است. هرگاه، یك میدان مغناطیسی بزرگ، تمام حوزه‌های مغناطیسی را هم‌ جهت كند، تغییر فاز مغناطیسی رخداده و مغناطیسی شدن به حداشباع میرسد. هرذره‌ای كه تنها شامل یك حوزه باشد، میتواند نانوذره به شماررود. نانوذرات مغناطیسی دارای تعداد حوزه‌های كمی هستند و مغناطیسی شدن آنها ساده‌تر است. در مواد فرومغناطیس وقتی اندازه‌ی ذره از یك حوزه‌ی مغناطیسیِ منفرد كوچكتر گردد، پدیده‌ی ابرپارامغناطیس)متصل نشدن ذرات مغناطیسی در ابعاد نانو در شرایط عادى و حساسیت بالاى آنها به میدان مغناطیسى(، به وقوع می‌پیوندد. چون نانوذرات نیاز به نیروی زیادی برای مغناطیسی شدن ندارند، خیلی ازحالت طبیعی فاصله نمی‌گیرند و پس از مغناطیسی شدن تمایل چندانی برای ازدست دادن خاصیت مغناطیسی وباز گشت به وضعیت اولیه را ندارند]3[.

 

 

 

 

 

1-3- از جمله کاربردهای نانوذرات می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

 

– ذخیره اطلاعات: نانوذرات مغناطیسی^[1] با اندازه 2 تا 20 نانومتر می‌توانند به عنوان ابزاری برای ذخیره اطلاعات در کارت‌های مغناطیسی استفاده شوند.

 

 

 

 

 

– نانوکامپوزیت‌های مغناطیسی: با توزیع و اندازه دانه‌ی مناسب نانوذرات مغناطیسی در بستر مواد پلیمرﻲ می‌‌توان نانوکامپوزیت‌هایی با خاصیت مغناطیسی به دست آورد. که کاربرد زیادی را در سنسورها، پوشش‌های الکترومغناطیس و مواد جاذب امواج، دارا می‌‌باشند  ]4[.

 

 

– فروسیال‌ها(محلول‌های مغناطیسی): فروسیال‌ها، محلول‌هایی هستند که در آن نانوذرات مغناطیسی (مانند: آهن و کبالت)، به صورت کلوئید در مایعی معلق می‌باشند و به آن خاصیت مغناطیسی می‌‌بخشند. هر چه اندازه‌ی نانوذرات مغناطیسی کوچک‌تر باشد، محلول خاصیت مغناطیسی بیشتری از خود نشان می‌دهد. از جمله کاربردهای فروسیال‌ها می‌توان به کاربرد آن به عنوان خنک‌ کننده نام برد. هم‌چنین از این محلول‌ها برای به حرکت در‌آوردن سیال‌ها در تراشه‌ها^[2] به وسیله‌ی نیروی مغناطیسی استفاده می‌شود.

 

 

 

           گفتار دوم: انواع کارشناس در فقه 13

 

 

           گفتار سوم: انواع کارشناسی. 25

 

 

   29

 

 

           گفتار اول: تاریخچه­ی کارشناسی. 29

 

 

           گفتار دوم: قلمرو کارشناسی در فقه و حقوق. 30

 

 

فصل دوم: مبانی رجوع به خبره (کارشناس) 33

 

 

  

 

 

  

 

 

           گفتار اول: روایات.. 36

 

 

           گفتار دوم: سیره­ی عملی. 36

 

 

  

 

 

          گفتار اول: عقل (قاعده ی رجوع جاهل به عالم) 36

 

 

          گفتار دوم: بنای عقلاء 37

 

 

بخش دوم: .. 39

 

 

فصل اول: ارجاع به کارشناس و تشریفات صدور و اجرای قرار 40

 

 

  

 

 

          گفتار اول: الزامی یا اختیاری بودن ارجاع امر به کارشناس.. 41

 

 

          گفتار دوم: ارجاع به کارشناس در مراحل مختلف دادرسی. 47

 

 

          گفتار سوم: ردّ درخواست کارشناسی اصحاب دعوی. 51

 

 

   52

 

 

          گفتار اول: تشریفات صدور قرار 52

 

 

         گفتار دوم: تشریفات اجرای قرار 59

 

 

فصل دوم: انتخاب کارشناس و شرایط آن. 65

 

 

    66

 

 

         گفتاراول: انتخاب کارشناس در دادرسی. 66

 

 

         گفتار دوم: انتخاب کارشناس در غیردادرسی. 76

 

 

   77

 

 

        گفتار اول: شرایط کارشناس در حقوق. 77

 

 

        گفتار دوم: شرایط کارشناس (اهل­خبره) در فقه 86

 

 

        گفتار سوم: مرجع تشخیص صلاحیت و گزینش کارشناسان. 105

 

 

فصل سوم: حقوق و تکالیف کارشناس.. 107

 

 

    108

 

 

        گفتار اول: تعیین دستمزد 108

 

 

        گفتار دوم: تودیع دستمزد کارشناس.. 110

 

 

        گفتار سوم: عدم تودیع دستمزد کارشناس.. 115

 

 

 

        گفتار چهارم: دستمزد کارشناس در فقه 118

 

 

   119

 

 

        گفتار اول: قبول یا ردّ کارشناسی. 119

 

 

        گفتار دوم: اقدامات کارشناس در جهت انجام کارشناسی. 125

 

 

   127

 

 

        گفتار اول: مسئولیت مدنی کارشناس.. 127

 

 

        گفتار دوم: تخلّفات و مجازاتهای انتظامی. 128

 

 

        گفتار سوّم: مرجع انتظامی رسیدگی به تخلفات کارشناسان. 135

 

 

فصل چهارم: اظهار نظر کارشناس و مسائل مربوط. 138

 

 

   139

 

 

       گفتار اول:  اعلام نظر کارشناس.. 139

 

 

       گفتار دوم: ابلاغ نظریه­ی کارشناس به اصحاب دعوی. 142

 

 

   143

 

 

       گفتار اول: شرایط اعتبار نظر کارشناس.. 143

 

 

       گفتار دوم: حدود اعتبار نظر کارشناس.. 146

 

 

       گفتار سوم: موارد عدم اعتبار نظر کارشناس.. 149

 

 

   149

 

 

   151

 

 

       گفتار اول: اختلاف نظر کارشناسان. 151

 

 

       گفتار دوم: اشتباه اهل­ خبره 156

 

 

   158

 

 

       گفتار اول: اعتراض به نظریه­ی کارشناس در تأمین دلیل. 158

 

 

       گفتار دوم: اعتراض به نظریه­ی کارشناس در کارشناسی طاری. 158

 

 

   160

 

 

       گفتار اول: تکلیف دادگاه در صورت عدم وصول نظریه­ی کارشناس.. 160

 

 

       گفتار دوم: تکلیف دادگاه در صورت اظهار عقیده­ی کارشناس مبنی بر مشکل بودن اظهار نظر  161

 

 

       گفتار سوم:  تکلیف دادگاه پس از وصول نظر کارشناس(عدم متابعت یا متابعت).. 161

 

 

بخش سوم: .. 173

 

 

فصل اول: بررسی موارد و مصادیق رجوع به کارشناس در حقوق، فقه و اصول. 174

 

 

   175

 

 

       گفتار اول: مصادیق رجوع به کارشناس در امور حقوقی. 175

 

 

       گفتار دوم: مصادیق رجوع به کارشناس در امور کیفری. 179

 

 

    184

 

 

       گفتار اول: مباحات، محرمات و نجاسات.. 184

 

 

       گفتار دوم: عبادات.. 186

 

 

       گفتار سوم: اموال (حقوق مالکیت، اسباب تملک و عقود) 192

 

 

       گفتار چهارم: اشخاص و احوال شخصیّه 200

 

 

       گفتار پنجم: دیگر موارد 204

 

 

       گفتار ششم:  فقه­الجزاء 207

 

 

  211

 

 

      گفتار اول: رجوع به «مجتهد» (تقلید) 212

 

 

      گفتار دوم: رجوع به «خبره» برای اثبات اجتهاد 213

 

 

        گفتار سوم: رجوع مجتهد به «اهل خبره» و تخصصی شدن فقه 215

 

 

       گفتار چهارم: رجوع به «لغوی» 218

 

 

        گفتار پنجم: رجوع به «رجالی» 224

 

 

 فصل دوم: ماهیت نظر کارشناس در فقه و حقوق. 226

 

 

   227

 

 

        گفتار اول: ماهیت بیّنه به معنای اخص (شهادت) 227

 

 

         گفتار دوم: تشابه و افتراق شهادت و کارشناسی. 232

 

 

         گفتار سوم: آثار حجیّت کارشناسی از باب حجیّت شهادت.. 235

 

 

  239

 

 

         گفتار اول: تبیین مفهوم اماره 239

 

 

         گفتار دوم: تفاوت و تعارض اماره با امارات و دلایل. 243

 

 

         گفتار سوم: دیدگاه­های متفاوت (درباره­ی اماره­ی قضایی بودن  نظریه­ی کارشناسی) 245

 

 

   246

 

 

         گفتار اول: ماهیّت دلیل. 246

 

 

         گفتار دوم: دیدگاه­های مبتنی بر نظریه­ی دلیل بودن کارشناسی. 249

 

 

         گفتار سوم: آثار دلیل بودن کارشناسی. 250

 

 

   251

 

 

   251

 

 

   251

 

 

فصل سوم: تعارض اظهار نظر کارشناس با دلایل. 261

 

 

   262

 

 

   264

 

 

   264

 

 

مبحث چهارم : تعارض اظهار نظر کارشناس با علم قاضی…………………………………… 265

 

 

نتیجه 266

 

 

فهرست منابع………………………………………………………………………………………………… 281

 

 

چکیده­ ی انگلیسی…………………………………………………………………………………………… 301

 

 

 

 

 

مقدّمه

 

 

طرح مسأله:

 

 

رجوع به خبره و کارشناس در مسائل تخصّصی و فنّی در فقه و حقوق از دیر باز همواره مورد توجه بوده و سابقه­ای طولانی دارد، هر چند که در گذشته محدود بوده است. موارد و مصادیق ارجاع به خبره و کارشناس در فقه و حقوق نشان­دهنده­ی این امر است.

 

 

نظریه­ی کارشناس به جهت آن­که گاه مبنای صدور حکم قرار می­گیرد، از جمله ارکان اصلی  در دادرسی اعم از کیفری و حقوقی است. در بسیاری از موارد تخصّصی بدون ارجاع به خبره، صدور حکم ممکن نیست (به طور مثال برای تعیین أرش صدمات وارده، بدون ارجاع به پزشکی قانونی (کارشناس)، صدور رأی امکان ندارد). به عبارت دیگر استفاده از کارشناسی در قضاوت به معنای آن است که تصمیمات قضایی باید پایه­ی علمی و فنّی داشته باشد.

 

 

همچنان­که، ممکن است قضات تخصّص لازم و کافی در خصوص موضوع مورد منازعه نداشته باشند، کارشناس و خبره نیز ممکن است حقوقدان نبوده، و به اصول و قواعد دادرسی آشنا نباشد، که این امر خللی در امر کارشناسی ایجاد نمی­کند؛ زیرا اظهارنظر کارشناس صرفاً علمی – تحقیقی و تخصّصی است و لازم نیست که وی حتماً حقوقدان باشد. نظریه­ی کارشناسی درغیر دادرسی نیزدر جهت کشف مجهول از اهمیت خاصی برخوردار است.

 

 

بنابراین باید مقرّرات موضوعه، نقص یا تعارض  قوانین و دیدگاه­های فقهی و حقوقی در خصوص کارشناسی و ماهیّت آن  را شناخت تا بتوان به درستی از نظریه­ی کارشناسی در دادرسی (و صدور حکم) و نیز در غیردادرسی و حتی صدور فتوی بهره گرفت.

 

 

ضرورت پژوهش:

 

 

امروزه به لحاظ پیشرفت تکنولوژی و گسترش روابط اجتماعی، اقتصادی، تنوع قرارداد­ها و …، مسائل مختلف تخصّصی و پیچیده­ای در دعاوی و غیر آن، مطرح می­شود که حل این مسائل و کشف حقیقت، بیش از پیش نیازمند جلب نظر کارشناسان و خبرگان است.

 

 

بنابراین با توجه به وسعت نقش کارشناسی، بررسی نقش و جایگاه خبره و کارشناس در فقه و حقوق حائز اهمیّت است . به طور کلی می­توان موارد زیر را از جمله اهداف پژوهش حاضر دانست:

 

 

1ـ احراز جامعیّت یا نقص مقرّرات موضوعه و کارشناسی و تأثیر­پذیری از فقه.

 

 

2ـ کشف خلأهای تقنینی در کارشناسی و ارائه­ی راه­کارهای بهبود (با توجه به اختلاف نظرهای موجود).

 

 

3ـ توجه دادن دادرسان به اهمیّت و نقش کارشناس در صدور آرای عادلانه.

 

 

4ـ توجه دادن فقهاء به اهمیّت نقش کارشناس در صدور فتوی.

 

 

5ـ ایجاد منبع جامع و مدوّن برای پژوهش­های فقهی ـ حقوقی در زمینه­ پژوهش.

 

 

6ـ تبیین مقرّرات موضوعه و قواعد و دیدگاه­های فقهی در خصوص نقش و جایگاه خبره و کارشناس  وماهیّت کارشناسی.

 

 

سؤالات اصلی پژوهش:

 

 

1- رجوع به خبره و کارشناس در میان ادله­ی اثبات دعوی تا چه میزان اعتبار دارد؟

 

 

2-مبانی و احکام مترتب بر رجوع به کارشناس وخبره درفقه و حقوق ایران چیست؟

 

 

 

2-5-  الگوریتم جستجوی ممنوعه (TS). 28

 

 

2-5-1- همسایگی.. 29

 

 

2-5-2- لیست ممنوعه. 29

 

 

2-5-3- معیار آرمانی.. 30

 

 

2-5-4- استراتژی لیست کاندید.. 31

 

 

2-5-5- استراتژی تقویت… 32

 

 

2-5-6- استراتژی تنوع بخشی.. 32

 

 

2-5-7- معیار توقف…. 33

 

 

2-6- الگوریتم جستجوی متغیر همسایگی (VNS). 34

 

 

2-6- 1- فرآیند ارتعاش…. 35

 

 

2-6- 2- فرآیند جستجوی محلی.. 36

 

 

2-7- مدل­های بهینه سازی چند هدفه. 37

 

 

2-7-1- مفهوم غلبه در مسائل بهینه سازی چندهدفه. 38

 

 

2-8- الگوریتم چند هدفه ژنتیک (NSGA II). 38

 

 

2-9- فرآیند تحلیل سلسه مراتبی (AHP). 42

 

 

2-9-1- درخت سلسه مراتبی.. 42

 

 

2-9-2- انجام مقایسات زوجی.. 43

 

 

2-9-3- محاسبه ضرایب اهمیت… 44

 

 

2-9-4- تعیین امتیاز نهایی گزینه­ها 45

 

 

2-9-5- بررسی سازگاری سیستم.. 45

 

 

2-10- جمع­بندی.. 48

 

 

فصل سوم: روش تحقیق.. 49

 

 

3-1-  مقدمه. 50

 

 

3-2-  جدول زمانی دروس دانشگاهی مبتنی بر ترجیحات اساتید، دانشجویان و دانشگاه. 50

 

 

3-2-1- مفروضات مسأله ارائه شده. 51

 

 

3-2-2-  مهمترین تصمیمات اتخاذ شده در مدل ارائه شده. 52

 

 

3-3-  روش جمع آوری اطلاعات… 52

 

 

3-4-  الگوریتم­های تکاملی مورد استفاده. 52

 

 

3-5-  مدل ریاضی.. 53

 

 

3-5-1- محدودیت­های سخت… 53

 

 

3-5-2- محدودیت­های نرم. 54

 

 

3-5-3- پارامترها و مجموعه­های مدل.. 55

 

 

3-5-4- متغیر تصمیم.. 56

 

 

3-6-  مدل ریاضی تک هدفه. 56

 

 

3-7-  تشریح مدل ریاضی.. 57

 

 

 

3-8- الگوریتم جستجوی ممنوعه (TS). 57

 

 

3-8- 1- نحوه نمایش جواب… 58

 

 

3-8-2- تولید جواب اولیه. 59

 

 

3-8-3- همسایگی.. 59

 

 

3-8-4- لیست ممنوعه. 59

 

 

3-8-5- معیار آرمانی.. 60

 

 

3-8-6- استراتژی لیست کاندید.. 60

 

 

3-8-7- استراتژی تقویت… 61

 

 

3-8-8- استراتژی تنوع بخشی.. 61

 

 

3-8-9- معیار توقف…. 62

 

 

3-9-  الگوریتم جستجوی همسایگی متغیر در جستجوی ممنوعه (TS-VNS). 64

 

 

3-9-1- استراتژی­های ساختار همسایگی.. 64

 

 

3-10-  فرآیند تحلیل سلسه مراتبی (AHP). 67

 

 

3-10-1- درخت سلسه مراتبی.. 69

 

 

3-10-2-  انجام مقایسات زوجی.. 69

 

 

3-10-3- محاسبه ضرایب اهمیت… 70

 

 

3-10-4- تعیین امتیاز نهایی گزینه­ها 70

 

 

3-10-5- بررسی سازگاری سیستم.. 70

 

 

3-11-  مدل ریاضی چند هدفه. 71

 

 

3-12-  الگوریتم ژنتیک چند هدفه (NSGA II). 73

 

 

3-12-1-  نحوه نمایش جواب و جمعیت اولیه. 73

 

 

3-12-2-  انتخاب… 74

 

 

3-12-3- تقاطع. 74

 

 

3-12-4- جهش…. 77

 

 

3-12-5-  معیار توقف…. 78

 

 

3-13-  الگوریتم جستجوی ممنوعه چند هدفه (MOTS). 79

 

 

3-14-  جمع­بندی.. 81

 

 

فصل چهارم: محاسبات و یافته­های تحقیق.. 82

 

 

4-1-  مقدمه. 83

 

 

4-2-  تنظیم پارامترهای الگوریتم­های فراابتکاری.. 83

 

 

4-3-  اجرای الگوریتم­ها 86

 

 

4-4-  نتایج محاسباتی الگوریتم­های مدل تک هدفه و تجزیه و تحلیل آنها 86

 

 

4-4-1- تحلیل نتایج بهترین مقدار تابع هدف… 87

 

 

4-4-2- تحلیل نتایج اولین زمان رسیدن به بهترین مقدار تابع هدف… 89

 

 

4-5-  نتایج محاسباتی الگوریتم­های مدل چند هدفه و تجزیه و تحلیل آنها 91

 

 

4-5-1- تحلیل نتایج شاخص میانگین فاصله از نقطه ایده آل (MID). 92

 

 

4-5-2- تحلیل نتایج شاخص تعداد جوابهای آرشیو پاراتو. 95

 

 

4-5-3- تحلیل نتایج شاخص یکنواختی پاراتو. 98

 

 

4-5-4- تحلیل نتایج شاخص پوشش مجموعه. 100

 

 

4-5-5- تحلیل نتایج شاخص بیشترین گستردگی.. 102

 

 

4-5-6- تحلیل نتایج زمان اجرای الگوریتمها 104

 

 

4-6-  جمع­بندی.. 106

 

 

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات.. 108

 

 

5-1-  نتیجه­گیری.. 109

 

 

5-2-  پیشنهادها برای تحقیقات آتی.. 110

 

 

5-2-1-  تحقیقات مربوط به گسترش مدل مسأله. 110

 

 

5-2-2-  تحقیقات مربوط به رویکرد حل مسأله. 111

 

 

مراجع.. 112

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

 

 

جدول 2-1. محدودیت­های نرم و سخت بکار رفته در تحقیقات گذشته. 16

 

 

جدول 2-2. فهرست الگوریتم­های مبتنی بر یک جواب و الگوریتم­های مبتنی بر جمعیت… 26

 

 

جدول 2-3. مقیاس نه کمیتی ساعتی برای مقایسات زوجی.. 43

 

 

جدول 2-4. شاخص تصادفی بودن R.I. 47

 

 

جدول3-1. پارامترها و مجموعه ها 55

 

 

جدول 3-2. مشخصات ماتریس های جواب… 58

 

 

جدول 3-3. عناصر الگوریتم جستجوی ممنوعه. 62

 

 

جدول 4-1. پارامترهای الگوریتم TS. 85

 

 

جدول 4-2. پارامترهای الگوریتم TS-VNS. 85

 

 

جدول 4-3. پارامترهای الگوریتم NSGA II. 85

 

 

جدول 4-4. پارامترهای الگوریتم MOTS. 85

 

 

جدول4-5. پارامترهای استفاده شده در فرمول (4-1). 87

 

 

جدول 4-6. داده­های نرمالایز شده بهترین مقدار تابع هدف در دو الگوریتم TS, TS-VNS. 88

 

 

جدول 4-7. داده­های نرمالایز شده اولین زمان رسیدن به بهترین مقدار تابع هدف در دو الگوریتم TS, TS-VNS. 90

 

 

جدول 4-8. نتایج محاسبه شاخص MID برای دو الگوریتم MOTS, NSGA II. 93

 

 

جدول 4-9. خروجی بدست آمده از آزمون­های فرض T_n-1  برای شاخص MID.. 95

 

 

جدول 4-10. نتایج محاسبه شاخص تعداد جواب های آرشیو پاراتو برای دو الگوریتم MOTS, NSGA II. 96

 

 

جدول 4-11. خروجی بدست آمده از آزمون­های فرض t_n-1  برای شاخص تعداد جواب­های پاراتو. 97

 

 

جدول 4-12. نتایج محاسبه شاخص یکنواختی پاراتو برای دو الگوریتم MOTS, NSGA II. 99

 

 

جدول 4-13. خروجی بدست آمده از آزمون­های فرض t_N-1  برای شاخص بیشترین گستردگی.. 100

 

 

جدول 4-14. نتایج محاسبه شاخص پوشش مجموعه  برای دو الگوریتم MOTS, NSGA II. 101

 

 

جدول 4-15. نتایج محاسبه شاخص بیشترین گستردگی برای دو الگوریتم MOTS, NSGA II. 103

 

 

جدول 4-16. خروجی بدست آمده از آزمون­های فرض t_n-1  برای شاخص بیشترین گستردگی.. 104

 

 

جدول 4-17. نتایج زمان اجرای دو الگوریتم  MOTS, NSGA II. 105

 

 

جدول 4-18. خروجی بدست آمده از آزمون­های فرض t_n-1  برای زمان اجرای دو الگوریتم MOTS, NSGA II. 105

 

 

 

 

 

فهرست اشکال

 

 

شکل 2-1. انواع روش­های حل برای مسائل بهینه سازی.. 24

 

 

شکل 2-2. نمودار درختی الگوریتم­های فراابتکاری.. 27

 

 

شکل 2-3. شبه کد الگوریتم فراابتکاری جستجوی ممنوعه (TS) 33

 

 

شکل 2-4. نمای شماتیک جستجوی همسایگی در الگوریتم VNS. 35

 

 

شکل 2-5. شبه کد الگوریتم فراابتکاری جستجوی همسایگی متغیر(VNS) 36

 

 

شکل 2-6. شبه کد الگوریتم فراابتکاری NSGA II. 41

 

 

شکل 3-1. فلوچارت جستجوی ممنوعه پیشنهادی.. 63

 

 

شکل 3-2. چهار استراتژی بکار رفته در الگوریتم های TS, TS-VNS. 65

 

 

شکل 3-3. فلوچارت الگوریتم TS-VNS. 66

 

 

شکل 3-4. فلوچارت الگوریتم فرایند تصمیم گیری AHP. 68

 

 

شکل 3-5. فلوچارت درخت سلسله مراتبی.. 69

 

 

شکل 3-6. فرایند تقاطع در الگوریتم NSGA II. 76

 

 

شکل 3-7. فرایند جهش در الگوریتم NSGA II. 77

 

 

شکل 3-8. فلوچارت الگوریتم NSGA II. 78

 

 

شکل 3-9 فلوچارت الگوریتم MOTS. 80

 

 

شکل 4-1. نمودار میانگین و فاصله اطمینان 95% بهترین مقدار تابع هدف TS, TS-VNS. 89

 

 

شکل 4-2. نمودار میانگین و فاصله اطمینان 95% اولین زمان رسیدن به بهترین مقدار تابع هدف TS, TS-VNS. 91

 

 

شکل 4-3. نمودارهای همگرایی دو الگوریتم  برای مسائل در سه سایز کوچک، متوسط و بزرگ…. 94

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

 مقدمه وکلیات تحقیق

 

 

 

 

 

1-1-مقدمه

 

 

امروزه زمانبندی جزء ضروریات اجتناب ناپذیر زندگی بشری است. در برنامه­های کلان کشورهای توسعه یافته، یکی از بخش­هایی که در نیل به تحقق برنامه­ها و اهدافشان نقش به سزا و مؤثری ایفا کرده، نظام آموزشی است. بنابراین با توجه به نقش کلیدی نظام آموزشی در هر جامعه، می­توان به اهمیت برنامه­ریزی درست و مناسب در این سیستم پی برد. به طوری که یک زمانبندی مناسب سبب ارتقای کیفیت آموزشی و رضایتمندی کارکنان می­باشد. جدول زمانی^[1] نوع خاصی از مسأله زمانبندی است. مسأله زمانبندی در دانشگاه­ها به دو دسته جدول زمانی برای امتحانات و زمانبندی دروس تقسیم می­شود. مقصود از زمانبندی در این تحقیق، دسته دوم است. در این تحقیق تلاش شده است که تا حد امکان از مقالات اخیر در حوزه جدول زمانی، بویژه جدول زمانی دروس دانشگاهی و همچنین مقالات مربوط به روش­های حل فراابتکاری استفاده شود تا بیان نوین و کارا با اثربخشی مناسب ایجاد گردد.

 

 

 

 

 

1-2- بیان مسأله

 

 

جدول زمانی نوع خاصی از مسأله زمانبندی است، در سال 1996، آقای رن[2] تهیه جدول زمانی را بعنوان مسئله قرار دادن منابع خاص، با توجه به محدودیت­ها، در تعداد محدودی بازه زمانی و مکان، با هدف ارضاء مجموعه­ای از اهداف تا حد ممکن توصیف کرد. این تعریف عمومی توصیفی از مسائل تهیه جدول زمانی است که به طور کلی پذیرفته شده است.

 

 

جدول زمانی در مسائلی با دامنه­های وسیع و متنوع کاربرد دارد که از آن جمله می­توان مسائل آموزشی، مسابقات ورزشی، مسائل حمل­ونقل، برنامه­ی کاری کارکنان، زمانبندی جلسات و زمانبندی فرآیندهای تولیدی نام برد.

 

 

جدول زمانی دروس دانشگاهی^[3] عبارت از تخصیص تعداد معینی از منابع مانند اساتید و دروس، به تعداد محدودی از دوره­های زمانی و کلاس در یک دوره مشخص با توجه به مجموعه­ای از محدودیت­ها، جهت رسیدن به یکسری از اهداف مشخص است. معمولاً در این نوع مسائل محدودیت­ها به دو دسته سخت و نرم تقسیم می­شوند. محدودیت­های سخت، محدودیت­هایی هستند که حتماً باید برآورده شوند و شدنی بودن جواب را تضمین می­کنند و محدودیت­های نرم بیان کننده مطلوبیت و ترجیحات مسأله هستند که برای کیفیت بهتر جدول زمانی در نظر گرفته می­شوند و حتماً لزومی ندارد که همانند محدودیت­های سخت به طور کامل برآورده شوند. برای بدست آوردن یک جدول زمانی باکیفیت، باید مسأله شدنی و کمترین تعداد تجاوز را در محدودیت­های نرم داشته باشیم [4].

 

 

محدودیت­های نرم از طریق تابع پنالتی ارزیابی می­شوند و تابع هدف این مسائل از مجموع وزن دهی شده توابع پنالتی محدودیتهای نرم تشکیل می­شود.

 

 

محدودیت­های سخت عمومی به کار گرفته شده در این مسائل به صورت زیر هستند:

 

 

 

1. یک منبع (درس، استاد، دانشجو) نمی­تواند در آن واحد در چند جا (کلاس، پریود زمانی) استفاده شود.

 

 

1. در هر دوره زمانی باید منابع در دسترس برای مواردی که زمانبندی شده­اند کافی باشد.

 

 

اما محدودیت­های نرم با توجه به نوع و ترجیحات، برای هر مسأله متفاوت است. ما در این تحقیق ترجیحات اساتید، دانشجویان و دانشگاه را مد نظر قرار داده­ایم.

 

 

در حال حاضر در اغلب دانشگاه­ها زمانبندی دروس به صورت دستی و توسط افراد مجرب انجام      می­گیرد. در برنامه­ریزی دستی، با روشی تکراری دروس زمانبندی می­شوند بدین صورت که در هر تکرار، یک درس انتخاب می­شود و زمانبندی از دو درسی شروع می­شود که تعداد دانشجوی بیشتری همزمان برای آن دو درس ثبت نام کرده باشند و بنابراین این دو درس نباید در یک زمان ارائه شوند و باید انتخاب استاد و بازه زمانی به گونه­ای صورت گیرد که محدودیتهای دیگر را نیز نقض نکند. این روند همچنان ادامه پیدا می­کند تا تمامی دروس به استاد و زمانی تخصیص داده شوند.