آناتومی سینوس ها:

دلیل فانکشنال حضور سینوسهای پارانازال از سال 1800 م مشخص شد. نقش سینوسهای پارانازال مشارکت در رزونانس صوتی، گرم و مرطوب هوای تنفسی، افزایش غشای بویایی، نقش ضربه گیر برای سروصورت، فراهم کردن عایق گرمایی برای مغز، مشارکت در رشد صورت و سبک تر کردن استخوانهای سروصورت می باشد که از تمام این دلایل ثبت شده ترین دلیل آن است که سینوسها یک فریم تشکیل میدهند که به حفاظت ازترومای کند[10] مغزکمک می کند.^{( 1)}

استخوان وسینوس فرونتال

ناحیه ای که سینوس فرونتال از جنینی از آن منشا می گیرد می تواند در4-3 ماهگی داخل رحمی قابل تشخیص باشد. چون سینوسهای فرونتال تا سن 6 سالگی به استخوان فرونتال نمی رسند این سینوسها تنها سینوسهای غایب در زمان تولدند که از طریق رسس فرونتال و یا آنهایی که از اینفاندیبولوم منشا می گیرند به اینفادیبولوم درناژ می شوند. ⁽⁶⁾ اینفادیبولوم به صورت یک کانال برای انتقال ترشحات یا عفونت از سینوس فرونتال به سینوسهای اتموئیدال قدامی و سینوس ماگزیلاری یا برعکس عمل می کند. محل مجرای نازوفرونتال از طریق داخل بینی با منشا توربینات میانی و یا آگرنازی(درصورت وجود) منطبق است. قطاع در ناحیه بالارونده ماگزیلا [11]منجر به رسیدن به نازوفرونتال داکت می شود.⁽¹⁾

فرونتال رسس مثل نازوفرونتال داکت یک ساختمان توبولار نیست زیرا که شکل و سایز فرونتال رسس به طور وسیع توسط ساختمانهای اطراف مشخص می شود که بطور قدامی به سلولهای آگرنازی، اتموئید بولا به طور خلفی و به قسمت عمودی uncinate process در قسمت مدیال و توربینانت میانی در قسمت لترال ختم میشود. در واقع می توان گفت مجرای نازوفرونتال یک کانال بسته درسطح فوقانی فرونتال رسس می باشد؛ درحالی که یک فرونتال رسس یک فرورفتگی (دپرسیون) قدامی – خلفی عمیق در مئاتوس میانی است؛ یک سینوس فرونتال نمی تواند بدون رسس وجود داشته باشد. ⁽⁶⁾

سلولهای آگرنازی ( nasal mound):

این سلولها از فرونتال رسس پنوماتیزه می شوند یعنی ناحیه ای متشکل از قدامی ترین سلولها ی هوایی اتموئید که در قدام ، لترال و زیر فرونتال رسس واقع شده اند و شیوع متغیری برای آن گزارش شده است. ⁽⁷⁾(شکل3-1) توسعه سینوسهای فرونتال متغیر است اما در 5-4% افراد هرگز نمو ندارند. شیوع غیبت دوطرفه سینوس فرونتال از 4-3% تا 10% در جمعیتهای مختلف گزارش شده است. آژنزی سینوس فرونتال در بین زنان بیشتر است. غیبت یکطرفه سینوس فرونتال بین 4/7-8/0شیوع دارد.

عوامل عواملی مثل سن، جنس، هورمون و شکل گیری کرانیوفاشیال و عوامل محیطی مثل شرایط آب و هوایی و التهاب موضعی، شکل گیری سینوس فرونتال را کنترل می کنند. سپتومهای سینوس فرونتال در واقع باقی مانده استخوان فرونتال هستند که بین دو سینوس باقی مانده اند که معمولا در قسمت  baseخط میانی یا در قسمت زیرین هستند. بنابراین ممکن است به یک طرف انحراف داشته باشند که وابسته به سرعت رشد افتراقی سینوسهای فرونتال است. هرچند که سپتوم میانی همیشه تقریبا کامل است نواحی موضعی وجود دارد که در آنها دهی سنس[12] اکتسابی یا مادرزادی در سینوسهای فرونتال رخ می دهد که اجازه ارتباط بین دو سینوس فرونتال یا بیرون زدگی [13]مخاطی از یک سینوس به سینوس دیگر را می دهد. در واقع بدلیل همین سپتومها، کانتور سینوس حالت اسکالوپ دارد و در برخی موارد تا 3/1 یا 2/1 ارتفاع سینوس گسترش می یابند. هرچه سینوس بزرگتر باشد سپتومها بهتر در آن توسعه مییابند؛ بطوریکه در یک سینوس هایپوپلاستیک معمولا سینوس تکی است و کانتورهای صاف دارد سینوس فرونتال خوب توسعه یافته به مارژین سوپرااتموئیدال اربیتال نزدیک میشود اما هرگز به اربیت دست اندازی نمیکند ولی می تواند دیواره آن را ریمدل کند. هر صافی مارژین اربیتال می تواند حضور پروسه توسعه یافته از سینوس فرونتال را خبر دهد مثل موکوسل, پنوموسل و …

سینوسهای فرونتال در سایز غیر قرینه هستند و معمولا” سینوس بزرگتر از میدلاین رد شده تا جایی که اینسیژن در میدلاین ممکن است بطور معکوس وارد مخاط این سینوس نسبت به سینوس کوچکتر شود.^1و3و6و8 

سینوس ماگزیلاری

در مورد نمو حفره سینوس ماگزیلاری باید گفت که این حفره در هفته 10 جنینی در طی پنوماتیزاسیون اولیه تشکیل می شود. در واقع این سینوس از مئاتوس اولیه نشات می گیرد. در هفته 20 در هنگام پنوماتیزاسیون ثانویه، به ماگزیلای در حال استخوانی شدن توسعه می یابد. در طی جنینی سینوس توسعه می یابد تا حفره بینی (nasal-cavity) همراه با ماگزیلا و سایر استخوانهای احاطه کننده بزرگ شود. ⁽³⁾

هایپوپلازی یکطرفه سینوس ماگزیلاری در 7/1% و در 2/7% از موارد، دوطرفه رخ می دهد. علل هایپوپلازی ماگزیلاری میتواند ناشی از عفونت، مداخلات جراحی، رادیاسیون به استخوان ماگزیلاری در هنگام رشد و نمو این استخوان که می تواند باعث صدمه به مرکز رشد آن شود و در نتیجه یک ماگزیلاری کوچک و سینوس هایپو پلاستیک شود. رشد کم[15] در آنومالیهای اولین و دومین قوس برانشیال مثل تریچرکولین یا مندیبولوفاشیال دیستوزیس، تالاسمی مینور رخ می دهد زیرا که در مورد اخیر تقاضا برای مغز استخوان از پنوماتیزاسیون سینوس ممانعت می کند. از آنجا که این سینوس اولین سینوسی است که در روز 7 جنینی شکل می گیرد موقعیت آن با افزایش سن تغییر می کند.⁽¹⁾

سپتاها، ساختمان مهمی از جهت جراحی بالا بردن کف سینوس[16] هستند؛ زیرا که سپتوم سینوس یک علت پرفوراسیون غشای سینوس درطی جراحی فوق می باشد. نقش سپتوم آن است که سینوس را به دو یا چند آنترا تقسیم می کند و برای قوی سازی ساختمان استخوانی سینوس نیز مطرح می شود. بهترین نما جهت بررسی سپتاها در تصاویر Axial-CT می باشد و محل سپتوم در پانورامیک بازسازی شده[17]ارزیابی می شود که سپتاها به ترتیب 1) قدامی: در ناحیه پره مولر اول و دوم 2) میانی: درناحیه مولر اول و دوم 3) خلفی: خلف تر از مولر دوم می باشد. شکل سپتوم می تواند به دو نوع کامل یا ناکامل تقسیم شود. سپتاهای کامل خیلی نادرند ولی اگر موجود باشند باعث جداشدن و عدم ارتباط دو قسمت سینوس از هم میشوند. در موارد نادر ممکن است این جداشدگی توسط سپتوم در تمام سینوس دیده شود که مانع از درناژ آنها به سینوس اصلی می شود. این پدیده به عنوان آنترال مخفی جداگانه شناخته می شود و پاتولوژی در این آنترال مخفی رخ می دهد که در موقع جراحی شناسایی می شود و در اکثر مواقع درناژ دو قسمت جدا شده سینوس ماگزیلا توسط سپتوم از طریق یک استئوم جداگانه به حفره بینی انجام می شود، CT نقش مهمی در حضور آنترال جداگانه و پاتولوژی آن ایفا می کند. قسمت باکال و پالاتال سپتاها از قسمت میانی ضخیم تر است .