1-4- مروری کلی بر ادبیات موضوع. 4

 

 

1-5- جنبه­های نوآوری موضوع. 8

 

 

1-6- کاربران نتایج. 9

 

 

1-7- روش و متدولوژی تحقیق.. 9

 

 

1-8- جمع بندی.. 10

 

 

.. 11

 

 

2-1- مقدمه. 12

 

 

2-2- ارزیابی عملکرد. 12

 

 

2-2-1- تعاریف و مفاهیم ارزیابی عملکرد. 12

 

 

2-2-2- اهداف ارزیابی عملکرد. 14

 

 

2-2-3- مبانی نظری و پیشینه ارزیابی عملکرد. 14

 

 

2-2-4- ارزیابی عملکرد در زنجیره تامین.. 20

 

 

2-3- کارت امتیازی متوازن. 24

 

 

2-4- تحلیل مسیر. 29

 

 

2-4-1- مفاهیم و تعاریف تحلیل مسیر. 29

 

 

2-4-2- انواع روابط بین متغیرها در نمودار مسیر. 30

 

 

2-4-3- مروری بر ادبیات موضوعی تحلیل مسیر و ارزیابی عملکرد. 31

 

 

2-5- تئوری بازی­ها 33

 

 

2-5-1- فرضیات اساسی و مفاهیم پایه­ای.. 33

 

 

2-5-1-1- عناصر اصلی در هر بازی.. 33

 

 

2-5-1-2- تعاریف.. 34

 

 

2-5-1-3- فرضیات اصلی.. 35

 

 

2-5-1-3-1- عاقل بودن بازیکنان. 36

 

 

2-5-1-3-2- هوشمندی بازیکنان. 36

 

 

2-5-2- طبقه­بندی بازی­ها 37

 

 

2-5-2-1- طبقه بندی بر اساس تعداد بازیکنان. 37

 

 

2-5-2-2- طبقه بندی بر اساس ایستایی و پویایی.. 38

 

 

2-5-2-3- طبقه بندی بر اساس اطلاعات.. 38

 

 

2-5-2-4- طبقه بندی بر اساس برد کل بازی.. 39

 

 

2-5-2-5- طبقه بندی بر اساس همکاری و عدم همکاری.. 39

 

 

2-5-2-4- طبقه بندی بر اساس تعداد دفعات بازی.. 40

 

 

2-5-3- پیدا کردن جواب و حل بازی.. 40

 

 

2-5-3-1- تعادل استراتژی غالب.. 40

 

 

2-5-3-2- تعادل نش… 41

 

 

2-5-4- مروری بر ادبیات نظریه بازی­ها 41

 

 

 

2-6- تئوری بازی­های مشارکتی.. 47

 

 

2-6-1- ارزش شیپلی.. 48

 

 

2-6-2- کاربرد ارزش شیپلی در ارزیابی عملکرد. 49

 

 

2-7- تئوری بازی­های تکاملی.. 50

 

 

2-7-1- کاربرد تئوری بازی­های تکاملی در ارزیابی عملکرد. 55

 

 

2-8- جمع بندی.. 55

 

 

… 57

 

 

3-1- مقدمه. 58

 

 

3-2- متدولوژی.. 58

 

 

3-2-1- گام اول: شناسایی استراتژی­ها 61

 

 

3-2-2- گام دوم: تعیین روابط مابین استراتژی­ها به وسیله تحلیل مسیر. 63

 

 

3-2-3- گام سوم: تعیین اوزان مسیرهای استراتژیک با استفاده از ارزش شیپلی.. 65

 

 

3-2-4- گام چهارم: تعیین مسیر استراتژیک بهینه. 67

 

 

3-3- جمع بندی.. 69

 

 

.. 71

 

 

 

 

 

4-1- مقدمه. 72

 

 

4-2- گام اول: شناسایی استراتژی­ها در زنجیره تامین مورد مطالعه. 73

 

 

4-3- گام دوم: تعیین روابط مابین استراتژی­ها به وسیله تحلیل مسیر. 75

 

 

4-4- گام سوم: تعیین اوزان مسیرهای استراتژیک با استفاده از ارزش شیپلی.. 79

 

 

4-5- گام چهارم: تعیین بهترین مسیر استراتژیک با استفاده از تئوری بازی­های تکاملی.. 83

 

 

4-6- جمع بندی.. 89

 

 

.. 91

 

 

5-1- مقدمه. 92

 

 

5-2- جمع بندی تحقیق.. 92

 

 

5-3- دستاوردهای تحقیق.. 94

 

 

5-4-پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 95

 

 

.. 96

 

 

. 98

 

 

.. 104

 

 

.. 105

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جدول­ها                                                                   شماره صفحه

 

 

جدول 2-1- مدلهای ارزیابی عملکرد. 18

 

 

جدول 2-2- مقالات بررسی شده در ارزیابی عملکرد زنجیره تامین.. 21

 

 

جدول 2-3- دسته­بندی موضوعی مقالات.. 23

 

 

جدول 2-4- چارچوب کلی ارزیابی عملکرد زنجیره تامین صنایع غذایی مبتنی بر BSC، بیلگاردی و بوتانی(2010) 28

 

 

جدول 2-5- طرح مربع لاتین برای یک بازی چهار نفره تکاملی.. 51

 

 

جدول 3-1- طرح مربع لاتین برای یک بازی تکاملی با داده­های حاصل از ارزش شیپلی.. 68

 

 

جدول 4-1- استراتژی­های مورد بحث در مطالعه موردی.. 74

 

 

جدول 4-2- اطلاعات شاخص­های اندازه­گیری مربوط به هر استراتژی.. 76

 

 

جدول 4-3- نتایج آماری مدل تحلیل مسیر. 77

 

 

جدول 4-4- مسیرهای استراتژیک… 79

 

 

) محاسبه شده به وسیله AHP فازی.. 79

 

 

جدول 4-6- ارزش ائتلاف­های مسیرهای مدل. 80

 

 

جدول 4-7- طرح مربع لاتین نهایی با استفاده از مقادیر شیپلی بدست آمده 82

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  فهرست شکل ها                                                                 شماره صفحه

 

 

شکل 2-1- فرآیند دوار ارزیابی عملکرد. 13

 

 

شکل 2-2- شمای کلی مدل BSC ارائه شده توسط نورتن و کاپلان. 24

 

 

شکل 3-1- الگوریتم کلی روش این مطالعه جهت ارزیابی عملکرد. 35

 

 

شکل 3-2- مدل اولیه تحلیل مسیر. 64

 

 

شکل 4-1- مدل نهایی حاصل از تحلیل مسیر. 78

 

 

 

 

 

فصل اول

 

 

کلیات موضوع

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1-مقدمه

 

 

در عصر کنونی تحولات شگرف دانش مدیریت وجود نظام ارزشیابی را اجتناب ناپذیر نموده است، بگونه ای که فقدان نظام ارزیابی در ابعاد مختلف سازمان اعم از ارزیابی در استفاده از منابع و امکانات، کارکنان، اهداف و استراتژی ها را به عنوان یکی از علائم بیماری­های سازمان قلمداد می­نماید. نظام ارزشیابی مناسب می­تواند سازمان را از وضعیت جنبه­های مختلف کاری خود آگاه سازد و برنامه­ریزی­های آتی را برای مدیران سازمان آسان­تر و با نگرش بیشتر به وضعیت سازمان هدف ریزی نماید.

 

 

همواره در طراحی یک سیستم ارزیابی عملکرد[1] می بایست به این نکته توجه داشت که، سیستم ارزیابی عملکرد وقتی مناسب است که متوازن بوده و ابعاد مختلف را در فرآیند های سازمان پوشش دهد. از این رو سیستم ارزیابی عملکرد مناسب می بایست علاوه بر شاخص های مالی شاخص های غیر مالی را نیز در بر بگیرد. در این حالت است که دید مناسبی از عملکرد سازمان و در پی آن عملکرد زنجیره تامین به دست خواهد آمد.

 

 

ابزارهای مختلفی در ابعاد مختلف ارزیابی عملکرد در مطالعات گذشته به کار برده شده­است. اکثر ابزارها به مدیران سازمان­ها این امکان را می­دهند تا شاخص­های مناسب را جهت اندازه­گیری در پیکره سازمان خود جاری سازند. اما نگاه به آینده و برنامه­ریزی استراتژیک یکی از الزاماتیست که در پی یک سیستم ارزیابی عملکرد قرار دارد.

 

 

در این فصل به معرفی کلی موضوع و دلایل انتخاب آن می­پردازیم. پس از مشخص شدن اهمیت موضوع، روش و متدولوژی تحقیق و کاربران این پایان نامه بیان می­شود.

 

 

 

 

 

1-2- معرفی موضوع پایان نامه

 

 

این پایان نامه با عنوان “طراحی یک سیستم مدیریت عملکرد با استفاده از کارت امتیازدهی متوازن و تئوری بازی های تکاملی”  به منظور تعیین بهترین ترکیب استراتژی یک سازمان در راستای بهبود عملکرد خود در زنجیره تامین[2] انتخاب شده است. این استراتژی ها و شاخص های اندازه گیری در قالب 4 جنبه کارت امتیازی متوازن (BSC)[3] یعنی مالی[4]، مشتریان[5]، فرآیند داخلی[6] و رشد و یادگیری[7] مورد بررسی قرار گرفته­اند. پس از بررسی زنجیره تامین مورد نظر و انتخاب بهترین گزینه­های استراتژیک در هر یک از 4 جنبه مذکور به تعیین نوع رابطه علی و معلولی[8] بین هر یک از استراتژی­های یک معیار BSC با استراتژی­های معیار بعدی پرداخته شده است. در نهایت با استفاده از تئوری بازی های مشارکتی[9] و تئوری بازی های تکاملی[10] به بهترین ترکیب استراتژی دست خواهیم یافت. مطالعات میدانی مربوطه در این پایان نامه با استفاده از اطلاعات یک کارخانه بزرگ تولیدی صنایع غذایی انجام و این روش در آن کارخانه پیاده سازی شده است.

 

 

1-3- هدف از انتخاب موضوع

 

 

یکی از مباحثی که می­تواند نقش بسزایی در موفقیت یک سازمان داشته باشد درک درست از عملکرد و در پی آن برنامه­ریزی مناسب برای آینده آن سازمان می­باشد. ارزیابی و مدیریت عملکرد علاوه بر روشن ساختن وضعیت موجود یک سازمان می­تواند برنامه استراتژیک آن سازمان برای آینده سازمان را نیز مشخص نماید.

 

 

با توجه به پویایی زنجیره تامین و افزایش روزافزون رقبا، سازمان­ها بیش از پیش به دنبال یک سیستم ارزیابی عملکرد اثربخش می­باشند. برنامه استراتژیکی که تمام جوانب را در نظر گرفته و به صورت پویا تدوین شده باشد می­تواند راهگشای سازمان­ها در بهبود عملکرد هرچه بیشترشان در زنجیره تامین باشد.

 

 

در عصر کنونی تحولات شگرف دانش مدیریت وجود نظام ارزشیابی را اجتناب ناپذیر نموده است، بگونه ای که فقدان نظام ارزیابی در ابعاد مختلف سازمان اعم از ارزیابی در استفاده از منابع و امکانات، کارکنان، اهداف و استراتژی ها را به عنوان یکی از علائم بیماری­های سازمان قلمداد می­نماید.

 

 

تمامی نکات ذکر شده در فوق باعث انتخاب مبحث ارزیابی عملکرد با استفاده از کارت امتیازی متوازن گردید. همچنین به جهت پویایی اطلاعات و تضاد بین افراد در رابطه با تصمیم گیری در رابطه با اهداف سازمان و زنجیره تامین، تئوری بازی­ها جهت تحلیل مورد استفاده قرار گرفته است.

 

 

 

 

 

1-4- مروری کلی بر ادبیات موضوع

 

 

ارزیابی و مدیریت عملکرد یکی از مفاهیم شناخته شده در بین پژوهشگران و محققان می­باشد. کاربرد کارت امتیازی متوازن در بین ابزارهای گوناگون ارزیابی عملکرد نیز در بین مطالعات بسیار به چشم می­خورد. در این میان مطالعات چندانی در رابطه با استفاده از تئوری بازی­ها در مبحث ارزیابی عملکرد به چشم نمی­خورد. در این بخش کلیاتی از مطالعات انجام گرفته در رابطه با ارزیابی عملکرد و ابزارهای مختلف آن خدمتتان ارائه می­شود.

 

 

از ابتدایی ترین مطالعات صورت گرفته در حوزه ارزیابی عملکرد مدل سینک وتاتل[11] (1989) می باشد، که در این مدل عملکرد یک سازمان ناشی از روابط پیچیده بین هفت شاخص عملکردی اثربخشی، کارایی، کیفیت، بهره وری، کیفیت زندگی کاری، نوآوری و سودآوری است.

 

 

کیگان[12] در سال 1989 ماتریس ارزیابی عملکرد را معرفی نمود. نقطه قوت این مدل آن است که جنبه های مختلف عملکرد سازمان، شامل جنبه های مالی و غیر مالی و جنبه های داخلی و خارجی به صورت یکپارچه مورد توجه قرار می گیرد. اما این مدل به خوبی روابط بین جنبه های مختلف عملکرد سازمانی را نشان نمی دهد.

 

 

چارچوب «نتایج و تعیین کننده ها» در سال 1991 توسط فیتزگرالد و همکارانش[13] معرفی شد که مشکل ماتریس عملکرد را بر طرف می کند. این چارچوب بر این فرض استوار است که در هر سازمانی دو نوع شاخص عملکرد پایه وجود دارد. شاخص هایی که به نتایج مربوط می شوند و آنهایی که بر تعیین کننده های نتایج تمرکز دارند.

 

 

در سال 1991 مدل دیگری به نام مدل هرم عملکرد توسط لینچ کراس معرفی شد، که چگونگی ایجاد این رابطه را نشان می دهد. هدف هرم عملکرد ایجاد ارتباط بین استراتژی سازمان و عملیات آن است.

 

 

یکی از چارچوب های مطرح ارزیابی عملکرد، مدل تعالی سازمان (EFQM)[14] (1992) است که شامل عواملی است که به دو گروه اصلی «توانمندسازها» و «نتایج» تقسیم می شود.

 

 

نیلی و همکارانش[15] در سال 1995 مرور بسیار خوبی در زمینه ارزیابی عملکرد ارائه داده اند و تحقیقات بسیاری به آن ارجاع شده است؛ از جمله ملاحظات کلیدی مدنظر در این مطالعات به شرح زیر است:

 

 

 

• فاکتور های موثر در پیاده سازی موفقیت آمیز سیستم های ارزیابی عملکرد چیست؟

 

 

• فاکتورهای شکل دهنده ارزیابی سیستم های اندازه گیری عملکرد کدامند؟

 

 

• نحوه حمایت و پشتیبانی از سیستم های ارزیابی عملکرد در هر زمان به گونه ای که با محیط های پویا و استراتژی های متغیر مطابق باشد، چگونه است؟

 

 

یکی از مشهورترین و شناخته شده ترین مدل های سیستم اندازه گیری عملکرد، که در این پایان نامه نیز از آن استفاده شده است، مدل کارت امتیازدهی متوازن می باشد که در سال 1992 توسط کاپلان و نورتن[16] مطرح و سپس گسترش و بهبود یافت. این مدل پیشنهاد می کند که برای اندازه گیری عملکرد هر سازمانی از یک سری شاخص های متوازن در چهار بعد سازمان استفاده شود که عبارتند از مالی، مشتریان، فرآیند داخلی و رشد و یادگیری.

 

 

مدل SCOR[17] (2005) یک مدل مرجع فرآیندی است که توسط انجمن زنجیره تامین (SCC)[18] برای مدیریت و ارزیابی پیکره زنجیره تامین توسعه یافته است. این مدل برنامه های عملیاتی و شاخص های فراوانی را جهت برآوردن اهداف استراتژیک سازمان در اختیار مدیران قرار می دهد. پنج فرآیند اصلی این مدل عبارتند از: برنامه ریزی، منابع، تولید، تحویل و بازگشت.

 

 

علاوه بر مطالعات و مدل های نام برده شده، مدل های دیگری نیز مطرح شده اند، که ازجمله آنان می توان به مدل های فرآیند کسب و کار (1996)، مدوری و استیپل (2000)، تحلیل ذی نفعان 2001، مالکوم بالدریچ (1988)، اندازه گیری عملکرد یکپارچه (1997) و منشور عملکرد (2002) اشاره نمود. تمامی مدل های مذکور به بررسی و تبیین شاخص های عملکردی می پردازند و برای تحلیل شاخص ها می بایست از روش ها و تکنیک های تصمیم گیری بهره برد.

 

 

فرآیند تحلیل مسیر[19] که در این پایان نامه از آن بهره گرفته شده است یک روش تحلیل چند متغیره می­باشد که برای بررسی یک مجموعه از روابط که به صورت شکل مدل علیتی خطی نمایش داده می­شوند، استفاده می­گردد. از کاربردهای این مفهوم در رابطه با ارزیابی عملکرد و تعین روابط علی و معلولی میان معیارهای کارت امتیازدهی متوازن می­توان به مطالعلت آقایان کانجی و سا[20] اشاره نمود. کانجی و سا درسال 2002 تحلیل مسیر را برای تحلیل کارت امتیازی کسب و کار ارائه شده توسط کانجی مورد استفاده قرار دادند. به علت اینکه آنها از داده­های جزئی متقاطع استفاده کرده بودند، روش آنها قادر نیست تا روابط داخلی بین هر چارچوب موجود را تعیین کند. برنی و همکارانش[21]در سال 2009 روش چند متغیره تحلیل مسیر با داده­های طولی را برای تحلیل عوامل سازمانی مورد استفاده قرار داده­اند. آنها در این رویکرد پس از شناسایی مؤلفه­های مؤثر، ترسیمی از روابط علی و معلولی را مورد نظر قرار داده و سپس در قدم اول با بررسی همبستگی[22] میان عوامل، روابط را با فرض­های آماری تحت آزمون t دوطرفه مورد سنجش قرار داده و در نهایت به کمک رگرسیون مقادیر ارتباط را مورد نظر قرار داده­اند.

 

 

در سال 2013 جعفری و همکارانش[23] با استفاده از تحلیل مسیر و تئوری بازی­های مشارکتی به تعیین روابط علیتی شاخص­های توسعه­ای علم و فناوری در بخش خصوصی صنعتی پرداختند. در این مطالعه پس از تعیین شاخص­های مورد نظر در قالب کارت امتیازی متوازن و تعیین روابط علی میان آنها توسط فرآیند تحلیل مسیر بهترین ترکیب شاخص ها را با استفاده از ارزش شیپلی[24] که یک مفهوم مهم در تئوری بازی­های مشارکتی می­باشد، تعیین نمودند.

 

 

در سال 2011 دکتر نایینی و همکارانش[25] با تلفیق تئوری بازی­های تکاملی و کارت امتیازی متوازن یک روش جدید را در ارزیابی عملکرد معرفی نمودند. در این مقاله این روش در یک زنجیره تامین محیطی اجرا گردید.

 

 

 

 

 

1-5- جنبه­های نوآوری موضوع

 

 

 

• تلفیق ابزارهای مختلف در کنار کارت امتیازی متوازن جهت تعیین بهترین استراتژی­ها

 

 

این ابزارها شامل فرآیند تحلیل مسیر، تئوری بازی­های مشارکتی و تئوری بازی­های تکاملی می­باشند. هر یک از این ابزار­ها به نحوی ما را در رسیدن به ترکیب استراتژیک مناسب یاری می­نمایند. الگوریتم ارائه شده در این پژوهش برای اولین بار می­باشد که مورد استفاده قرار می­گیرد.

 

 

 

• مشخص نمودن مسیر­ها و ترکیب­های نا مناسب استراتژیک قبل از ورود به مراحل تصمیم­گیری با استفاده از فرآیند تحلیل مسیر

 

 

تعیین میزان همبستگی و نوع همبستگی میان شاخص­ها در ارزیابی عملکرد پیشینه زیادی دارد. اما استفاده از این موضوع به وسیله تحلیل مسیر و پیرو آن استفاده از تئوری باز­ها یک ابتکار جدید در این مطالعه به حساب می­آید. مسیرهایی که ارتباط معنا داری بین مؤلفه­های آن وجود ندارد، باعث طولانی تر شدن اجرای الگوریتم تئوری بازی­های تکاملی برای پیدا کردن جواب بهینه می­گردند. با استفاده از تحلیل مسیر این مسیر­ها پیدا شده و حذف می­شوند.