2-6. شدت و بزرگی زلزله……………………………………… 16

 

2-7. آسیب‌ها و خسارات ناشی از زلزله……………………………………… 16

 

2-7-1. خسارات وارد بر زمین…………………………………….. 17

 

2-7-2. خسارت وارد بر سازه‌ها…………………………………….. 17

 

2-7-2-1. خسارت وارد بر ساختمان‌ها…………………………………….. 18

 

2-7-2-2. خسارت وارد بر سازه‌های غیر ساختمانی……………………. 18

 

2-7-2-3. خسارت وارد بر شریان‌های حیاتی……………………………… 18

 

2-7-2-4. خسارات ناشی از حوادث ثانویه………………………………… 18

 

2-8. گسترش فیزیکی شهرها و افزایش آسیب‌پذیری……………………. 18

 

2-8-1. ایمنی شهری………………………………………. 19

 

2-8-2. آسیب‌پذیری شهری………………………………………. 20

 

2-8-3. ساختار شهر……………………………………… 20

 

2-8-4. بافت شهر……………………………………… 21

 

2-9. فرسایش و فرسودگی………………………………………. 23

 

2-10. عوامل مؤثر در آسیب‌پذیری لرزه‌ای شهرها…………………. 23

 

2-10-1. تحلیل آسیب‌پذیری کالبدی………………………………….. 25

 

2-11. برنامه‌ریزی شهری و آسیب‌پذیری شهرها……………………….. 25

 

2-12. ارتباط بین کاربری زمین و آسیب‌پذیری در برابر زلزله…………….. 26

 

2-13. مدیریت بحران………………………………………. 27

 

2-14. نقش GIS در مدیریت بحران………………………………………. 28

 

2-14-1. GIS و فاز کاهش اثرات………………………………………. 29

 

2-14-2. GIS و فاز آمادگی………………………………………. 29

 

2-14-3. GIS و فاز پاسخگویی………………………………………. 29

 

2-14-4. GIS و فاز بازسازی………………………………………. 30

 

2-15. نقش برنامه‌ریزی شهری در مدیریت بحران (زلزله)…………30

 

2-16. تصمیم‌گیری………………………………………. 30

 

2-16-1. تصمیم‌گیری مکانی………………………………………. 31

 

2-16-1-1. تصمیم‌گیری چند معیاره (MCDM) …………………..31

 

2-16-1-1-1. مدل‌های گسسته و پیوسته……………………. 33

 

2-16-1-1-2. مدل های جبرانی و غیر جبرانی………………… 33

 

2-16-1-1-3. نمونه‌های فردی و گروهی………………………… 33

 

2-17. روش‌های‌ وزن‌دهی‌……………………………………..34

 

2-17-1. فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی( (AHP……………………..

 

2-18. مجموعه‌های فازی و عارضه‌های فازی……………………. 35

 

3 فصل سوم……………………………………… 42

 

3-1. موقعیت جغرافیایی شهر میناب……………………………… 43

 

3-1-1. ویژگی‌های طبیعی و زمین‌شناسی منطقه………………. 44

 

3-1-2. اقلیم شهر میناب………………………………………. 45

 

3-2. بلایای طبیعی به ویژه مسائل مربوط به زلزله‌خیزی و جایگاه اراضی در مدیریت بحران……46

 

3-3. نظام فضایی و تقسیمات كالبدی شهر میناب………….46

 

3-4. معرفی كلی بافت‌های فرسوده و مسئله‌دار شهر میناب……..47

 

3-5. گونه‌بندی بافت‌های فرسوده شهر میناب……………….47

 

3-5-1. بافت قدیمی………………………………………. 48

 

3-5-2. بافت میانی………………………………………. 48

 

3-5-3. بافت حاشیه‌ای جدید……………………………………… 48

 

3-6. بررسی زیرساخت‌های شهری………………………………. 49

 

3-7. بررسی کاربری‌های بافت فرسوده شهر…………………….. 49

 

3-8. ایجاد پایگاه اطلاعاتی………………………………………. 51

 

3-8-1. گردآوری و آماده‌سازی داده……………………………………… 51

 

3-8-2. طراحی پایگاه اطلاعاتی………………………………………. 52

 

3-9. تلفیق روش تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)…..52

 

3-10. انتخاب معیارهای ارزیابی آسیب‌پذیری…………………… 53

 

3-10-1. آسیب‌پذیری ناشی از تراكم جمعیتی محله‌های بافت فرسوده……..54

 

 

3-10-2. آسیب‌پذیری ناشی از میزان دسترسی به فضاهای باز…………..57

 

3-10-3. آسیب‌پذیری ناشی از جنس مصالح و عمر سازه‌ها ………………58

 

3-10-4. آسیب‌پذیری ناشی از ریزدانگی بافت ساختمانی (مساحت قطعات)…..60

 

3-10-5. آسیب‌پذیری ناشی از تعداد طبقات………………………62

 

3-10-6. دسترسی به شبکه معابر و تأثیر آن بر میزان آسیب‌پذیری………….63

 

3-10-7. آسیب‌پذیری ناشی از ناسازگاری کاربری‌ها……………….. 64

 

3-11. وزن‌دهی معیارها و قواعد تصمیم‌گیری چندمعیاری…………..65

 

3-11-1. روش مبتنی بر مقایسه دو به دو……………………………. 66

 

3-11-1-1. ساختن سلسله‌مراتب……………………………………….. 66

 

3-11-1-2. مقایسه زوجی و محاسبه وزن…………………………… 66

 

3-11-1-3. محاسبه نرخ ناسازگاری………………………………………. 67

 

3-11-1-3-1. میانگین بردار ناسازگاری………………………………….. 68

 

3-11-1-3-2. محاسبه شاخص ناسازگاری……………………………… 68

 

3-11-1-3-3. محاسبه شاخص ناسازگاری ماترس تصادفی…………… 68

 

3-11-1-3-4. محاسبه نرخ ناسازگاری………………………………………. 69

 

3-12. فازی‌سازی لایه‌ها…………………………………….. 69

 

3-13. نتیجه‌گیری………………………………………. 70

 

4 فصل چهارم……………………………………… 71

 

4-1. تحلیل آسیب‌پذیری در برابر زلزله به تفکیک شاخص‌های معرفی شده در تحقیق……72

 

4-1-1. ‌‌ آسیب‌پذیری ناشی از تراکم جمعیت…………………….. 72

 

4-1-2. آسیب‌پذیری ناشی از دسترسی به فضاهای باز……………… 73

 

4-1-3. آسیب‌پذیری ناشی از قدمت ساختمان‌ها………………… 73

 

4-1-4. آسیب‌پذیری ناشی از جنس مصالح ساختمان‌ها …………..74

 

4-1-5. آسیب‌پذیری ناشی از ریزدانگی بافت‌های ساختمانی………… 75

 

4-1-6. آسیب‌پذیری ناشی از تعداد طبقات طبقات ساختمان…………. 76

 

4-1-7. عدم دسترسی به معابر شهری و آسیب‌پذیری ناشی از زلزله…. 77

 

4-1-8. آسیب‌پذیری ناشی از ناسازگاری کاربری‌های همجوار………….. 78

 

4-2. محاسبه‌‌ی وزن‌های شاخص‌ها………………………………….. 80

 

4-3. پهنه‌بندی آسیب‌پذیری منطقه……………………………………… 82

 

4-4. فازی‌سازی لایه‌های اطلاعاتی………………………………………. 83

 

4-4-1. عملگر فازی AND……………………………………….

 

5 فصل پنجم……………………………………… 89

 

5-1. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری………………………………………. 90

 

5-2. آزمون فرضیه‌ها‌ی تحقیق………………………………………. 91

 

5-3. محدودیت‌ تحقیق………………………………………. 92

 

5-4. پیشنهادها…………………………………….. 92

 

5-5. منابع………………………………………. 93

 

چکیده:

 

گسل‌های بزرگ و فعال واقع در شرق شهر میناب از مهم‌ترین عوامل تكتونیكی منطقه محسوب می‌شوند که در سال‌های گذشته زلزله‌های متعدد و شدیدی را به وجود آورده است و فعالیت آنها در آینده ممكن است خسارات سنگینی را به بار آورد. لذا شهر میناب و بویژه بافت فرسوده آن از ریسك‌پذیری بالایی در مقابل زلزله برخوردار است. در تحقیق حاضر، با تلفیق GIS و AHP و معرفی شاخص‌های آسیب‌پذیری، به بررسی وضعیت کنونی بافت فرسوده شهر میناب از نظر میزان آسیب‌پذیری در برابر زلزله پرداخته و نواحی آسیب‌پذیر مشخص شد. داده‌های مورد نیاز از جمله شبکه معابر شهری، کاربری‌ها، تراکم جمعیت، مشخصات سازه‌ای و … گردآوری و جهت ایجاد پایگاه داده آماده‌سازی شدند. سپس با توجه به حجم انبوه شاخص‌های مکانی، جهت حصول به اطلاعات برای اخذ تصمیم، داده‌ها با استفاده از GIS و روش  AHPپردازش و نقشه نهایی آسیب‌پذیری بافت فرسوده تولید شده و مناطق با درجات مختلف آسیب‌ مشخص گردید. بر اساس این نقشه، محلات شیخ آباد، شهید عباسپور، پاکوه، باغ ملک، جوی باریکو و جنگجنگو بافت فرسوده (محلات قدیمی) به عنوان محدوده‌های با آسیب‌پذیری زیاد مشخص شده‌اند. این در حالی است که محلات پاکوه و باغ ملک جز تراکم‌های بالای جمعیتی در منطقه بافت فرسوده محسوب می‌شوند. نتایج تحقیق حاضر نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از آسیب‌های ناشی از زلزله، بدلیل فرسوده بودن و مقاومت کم ساختمان‌ها، ریزدانگی ساختمان‌ها و معابر کم عرض می‌باشد که این امر لزوم اتخاذ تصمیمات ویژه‌ای را در جهت کاهش آسیب و مدیریت بحران مشخص می‌نماید. در بحث زلزله و شهر، سیستم GIS با قابلیت جمع‌آوری داده‌های مکانی و توصیفی، ذخیره‌سازی، تغییر و تحول، تحلیل، مدل‌سازی و نمایش اطلاعات مکانی به همراه اطلاعات غیرمکانی می‌تواند به عنوان علم و فن‌آوری بهینه در جهت ساماندهی و تجزیه و تحلیل جامع و سریع اطلاعات و کمک به اخذ تصمیمات سریع و در عین حال صحیح در مدیریت بحران مورد استفاده قرار گیرد.