2-2-1- 2- چرا افراد در فعالیت های ورزشی شرکت می کنند؟……20

 

2-2-1-3- چرا افراد در فعالیت های ورزشی شرکت نمی کنند؟……20

 

2-2-1-4- ورزش و فعالیت بدنی…………………………………….. 21

 

2-2-1- 5-اهداف ورزش…………………………………………… 23

 

2-2-2- مشارکت در ورزش و زنان………………………………….. 23

 

2-2-2- 1- تاریخچه ورزش زنان……………………………………… 26

 

2-2-3- اشتغال زنان………………………………………………….. 27

 

2-3- رفتار شهروندی سازمانی………………………………………. 28

 

2-3-1-  رفتار های مشارکتی و تاریخچه…………………………….. 29

 

2-3-2- رفتار شهروندی سازمانی………………………………………. 31

 

2-3-3 – تعاریف رفتار شهروندی سازمانی…………………………….. 33

 

2-3- 4- ویژگی های رفتار شهروندی سازمانی………………………. 35

 

2-3- 5- پیامد های رفتار شهروندی سازمانی………………………… 37

 

2-3- 6- ابعاد رفتار شهروندی سازمانی……………………………….. 39

 

2-3-7- عوامل موثر بر بروز رفتار شهروندی سازمانی………………….. 49

 

2-3- 8- نظریه های مرتبط با رفتار شهروندی سازمانی……………….. 54

 

2-3- 9- رفتار های ضد شهروندی…………………………………………. 56

 

2-3-10 – رفتارهای شهروندی سازمانی در ورزش………………………. 57

 

2-4- سابقه تحقیقات انجام شده…………………………………………. 58

 

2-5- مدل مفهومی تحقیق………………………………………………… 65

 

2-6- جمع بندی……………………………………………………………… 67

 

فصل سوم……………………………………………………………………. 70

 

3-1- مقدمه………………………………………………………………… 71

 

3-2- روش تحقیق……………………………………………………………. 71

 

3-3- جامعه آماری……………………………………………………………. 71

 

3-4- نمونه آماری……………………………………………………………… 73

 

3-5- متغیر های تحقیق………………………………………………………. 75

 

3-6-روش های گرد آوری داده ها…………………………………………….. 75

 

3-7- قابلیت روایی و پایایی ابزار تحقیق…………………………………….. 77

 

3-8- روش اجرای تحقیق……………………………………………………….. 78

 

3-9- روش های آماری مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده ها…………. 78

 

فصل چهارم……………………………………………………………………… 80

 

4-1- مقدمه…………………………………………………………………….. 81

 

4-2-توصیف یافته های تحقیق………………………………………………. 81

 

4-2- 1- توصیف مشخصات فردی…………………………………………….. 81

 

4-2- 2- توصیف یافته های مربوط به سوالات پرسشنامه…………………. 86

 

4- 2- 2- 1- توصیف سولات مربوط به پرسشنامه مشارکت ورزشی………. 86

 

4-2- 2- 2- توصیف سولات مربوط به پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی…..93

 

4-3- آزمون فرضیه های تحقیق…………………………………………………. 95

 

4-3- 1- بررسی وضعیت طبیعی بودن مؤلفه های تحت مطالعه توسط آزمون کولموگروف – اسمیرنوف…..95

 

4-3- 2- فرضیه اول……………………………………………………………….. 96

 

4-3- 3- فرضیه دوم……………………………………………………………….. 97

 

4-3- 4- فرضیه سوم………………………………………………………………. 98

 

4-3- 5- فرضیه جهارم………………………………………………………………. 99

 

4-3- 6-  فرضیه پنجم……………………………………………………………….. 100

 

4-3- 7- فرضیه ششم……………………………………………………………….. 102

 

4-3- 8-فرضیه هفتم………………………………………………………………. 103

 

فصل پنجم…………………………………………………………………………. 108

 

5-1- مقدمه……………………………………………………………………….109

 

5-2-  خلاصه تحقیق………………………………………………………………… 109

 

5-3- بحث و بررسی………………………………………………………………. 114

 

5-4- نتیجه گیری………………………………………………………………… 142

 

5-5- پیشنهادات کاربردی……………………………………………………….. 146

 

 

5-6- پیشنهادات پژوهشی برای تحقیقات آینده……………………………….. 149

 

منابع……………………………………………………………………………….. 151

 

پیوست ها و ضمائم……………………………………………………………….. 170

 

چکیده:

 

 محقق بر اساس اهداف تعیین شده در پی این است كه وضعیت مشارکت در ورزش و ارتباط آن با رفتار شهروندی سازمانی بانوان شاغل در ادارات کل  استان خراسان شمالی را بسنجد.

 

 روش تحقیق از لحاظ حوزه تحقیقات اجتماعی، توصیفی از نوع پیمایشی و از نظر شیوه نگرش و پرداختن به مسأله توصیفی- تحلیلی محسوب می‌شود و به لحاظ روابط بین متغیرها از نوع همبستگی است و جامعه آماری تحقیق حاضر را زنان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی(632 نفر ) تشکیل داده اند .253 نفر از زنان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی پرسشنامه­های جمعیت شناختی ، مشارکت ورزشی و رفتار شهروندی سازمانی را تکمیل کردند . در سطح آمار استنباطی با توجه به آزمون كالموگراف اسمیرنف از آزمون یومن ویتنی، كروسكال والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن برای به‌ آزمون گذاشتن فرضیه‌های تحقیق درسطح معناداری 05/0 =α استفاده می­شود.

 

نتایج تحقیق نشان می­دهد که بین مشارکت در ورزش و رفتار شهروندی سازمانی بانوان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی ارتباط معنی داری وجود ندارد .

 

در نتیجه گیری کلی می توان گفت که بین مشارکت در ورزش و رفتار شهروندی سازمانی بانوان شاغل ادارات کل استان خراسان شمالی همبستگی وجود ندارد و عواملی غیر از ویژگی های جمعیت شناختی وجود دارند که بر میزان مشارکت ورزشی زنان شاغل در فعالیت های ورزشی موثرند.

 

فصل اول: طرح تحقیق

 

1-1- مقدمه

 

رشد فزاینده ورزش در دو دهه گذشته ، آن را به صنعتی فعال در قرن حاضر تبدیل کرده و طی سال­های اخیر، تحولات چشم­گیری داشته است(57). میزان فعالیت ورزشی در میان افراد کم است و با افزایش سن رو به کاهش نیز می­گذارد(101) ،  ولی اگر به طور منظم انجام شود منجر به رفع و تعدیل خستگی شده و موجب ایجاد و حفظ سلامت روانی می­گردد(78). ورزش به عنوان یكی از مظاهر فردی و اجتماعی، ضمن حفظ و بقای سلامت روحی و جسمی آحاد جامعه، جهت ایفای صحیح نقش­های فردی، خانوادگی واجتماعی حائز اهمیت است(73)و وسیله ای موثر برای پرورش قوای فکری ، جسمی واخلاقی افراد بوده ،  عاملی برای جلوگیری از کجروی های اجتماعی محسوب می­شود(16).

 

به طور کلی ورزش در تمام دوران زندگی از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و موجب می­شود، افراد مکان مناسبی برای گذراندن اوقات فراغت خود داشته باشند و مشارکت در ورزش در تامین سلامت جسمی و روانی تعمیم بهداشت ، آمادگی برای فعالیت های دفاعی ، کسب شادابی و نیل به موفقیت در وظایف حرفه ای و شغلی آنان تاثیر بسیار زیادی دارد(24 ، 58 ، 19)، به همین منظور بهترین و سالم ترین راه تخلیه هیجانات و حفظ سلامتی که برای همه اقشار جامعه پیشنهاد می­شود مشاركت در فعالیت­های ورزشی است (73). با این حال ،  ورزش نامناسب می­تواند نتایج منفی از قبیل اضطراب ، کاهش لذت بردن، و ترک تحصیل را تولید کند(91)  . پاسخ های عاطفی هنگام مشارکت در فعالیت­های ورزشی از اهمیت زیادی برخوردارند. ولی در پژوهش­های ورزشی به آن­ها توجه زیادی نشده­اند (56) .

 

در فرهنگ اسلامی زنان از ارزش فراوانی برخوردار هستند ، توجهی كه اسلام به بانوان و نیروهای سرشار آن­ها دارد، ما را به این نکته ظریف واقف می­گرداند كه بانوان هر جامعه ، سرمایه های گرانقدر آن جامعه هستند و به عنوان وظیفه انسانی و تكلیف الهی ، بر همه مسئولان و برنامه ریزان اجرایی ، فرهنگی  لازم است تا از این سرمایه­های گرانقدر هر چه بهتر و بیشتر استفاده كنند (47).

 

 امروزه نقش بانوان در فعالیت­های اجتماعی در جامعه ایران پررنگ تر از گذشته شده است. اما با وجود سیر فزاینده حضور بانوان در عرصه های اجتماعی، مشارکت و حضور آنان در فعالیت های ورزشی محدود است . بنابراین این موضوع باید بررسی و زمینه های حضور پررنگ تر آنان در عرصه های ورزشی فراهم شود (72) .    

 

  رفتارهای غیر رسمی که توسط کارمندان در سازمان ها ابراز می­شوند نام های مختلفی به خود می گیرند که معروف ترین این نام ها رفتار شهروندی سازمانی (OCB)[1]است(106).

 

 تحقیقات مختلفی در داخل و خارج از کشور به طور جدا از هم در زمینه مشارکت در ورزش و رفتار شهروندی سازمانی انجام شده­اند که این مطلب اهمیت حضور افراد در فعالیت های ورزشی و رفتار افراد در سازمان­ها را نشان می دهد. با این مقدمه و با توجه به این­که بانوان نیمی از افراد جامعه را تشکیل  می­دهند، شناخت عوامل موثر بر مشارکت این افراد در ورزش ، باعث جهت دهی صحیح به برنامه ریزی ها برای افزایش مشارکت آن­ها در ورزش، و متعاقب آن افزایش سلامت عمومی قشر بانوان می­شود.

 

2-1- تعریف مسأله

 

نهضت ماشینی شدن جوامع با همه خدمتی كه به بشریت کرده ، مشكلات فقر حركتی را به دنبال داشته است . انسان درگیر زندگی ماشینی، بعد از فراغت كار، دارای اوقاتی می باشد كه با توجه به علایق و امكانات خود، به فعالیت­هایی از قبیل تماشای تلویزیون ، ورزش ، تفریح و غیره برای رفع خستگی ، تمدد اعصاب می­پردازد . ورزش از جمله فعالیت­های است كه می­توان با هزینه كمتر و بهره گیری بیشتر و در مقایسه با سایر برنامه ها  اجرا كرد(47) و به گونه ای فزاینده به عنوان وسیله ای برای حفظ و افزایش بهداشت روانی به خوبی پذیرفته شده است و ماهیت اجتماعی دارد (59 ، 17 ، 33 ) .  فعالیت­های بدنی و ورزش چندان فراوان و متنوع گشته­اند كه مشاركت افراد و گروه­ها در پرتو معیارهای گوناگون چون سن، علاقه ، سطح مهارت و غیره دسته‌بندی می‌شود (73) و شرایط جسمی و روانی خاص خود را می­طلبد (52) و بسیاری از محققان معتقدند كه فعالیت­های تربیت بدنی و ورزش آمیخته با تربیت روانی است (73).اهمیت مشارکت ورزشی در سطح وسیع از نظر تجربی و نظری پذیرفته شده است(85).

 

پرداختن به مسئله زنان یکی از مهم ترین مباحث کنونی در حوزه مطالعات علوم انسانی و اجتماعی در ایران است (58) . امروزه در جریان تغییرات اجتماعی ، حجم عظیم اختراعات انجام شده و تغییر در نیازها و فعالیت ها ایجاد شده است ، به طوری که این امر ، به خصوص نقش و کارکرد بدن زن را تحت تاثیر قرار داده است (65) . یكى از موضوعاتى كه در جامعه شناسی ورزشی دلایل كمى درباره آن وجود دارد، این است كه چرا بانوان با وجود شرایط محیطى یكسان و ویژگی­هاى جسمانى مشابه، میزان مشاركت­شان در فعالیت­هاى ورزشى متفاوت است (14). ورزش زنان ، امروزه به عنوان یکی از موضوعات اساسی در حیطه ورزش مطرح است . این مسئله به دلیل ویژگی جسمانی زنان است . بنابراین ضرورت دارد تا مسئولان امر شرایط و زمینه های لازم را برای حضور بیشتر و فعالانه زنان در عرصه ورزش فراهم سازند(60 ،71) .

 

افزایش چشم گیر میزان اشتغال زنان در جهان از نیمه دوم قرن بیستم به بعد ، به عنوان مهم ترین مشخصه ، انقلاب در نقش های جنسیتی ، نامیده شده است (49) . بشر امروز فشارهای روانی و جسمی شدیدی را تحمل می کند. یکی از مهم ترین منابع این فشار ، شغل افراد است . از آنجایی که فرد بخش اعظمی از اوقات روزمره خود را در سازمان می گذراند ، اگر محیط سازمان و مشاغل ان مطلوب نباشند صدمه جبران ناپذیری را بر جسم و روان فرد وارد کرده ، به گونه ای که جبران این صدمات نیازمند صرف زمان بسیار و هزینه نمودن مبالغی هنگفت است (29) .

 

سازمان­ها سیستم های اجتماعی هستند که منابع انسانی مهم­ترین فاکتور برای کارایی و اثربخشی آن­ها هستند..سازمان­ها نمی­توانند بدون تلاش و تعهد افراد به سازمان موفق شوند. رسیدگی به وضع زندگی كاركنان و تهیه موجباتی كه به بهبود وضع زندگی آن­ها كمك كند (5،46، 11،22 ) . عدم توجه به انتظارات افراد مصرف کننده خدمات ، موجب اتلاف هزینه، زمان و نیروهای انسانی می گردد(46) .

 

تقریبا از یک دهه قبل ، محققان بین عملکرد درون نقشی و عملکرد فرا نقشی تفاوت هایی قائل شدند . عملکرد فرا نقشی[1]  به رفتارهای شغلی فراتر از نقش های رسمی کارکنان بر می­گردد  و معمولا در سیستم پاداش رسمی سازمان در نظر گرفته نمی­شوند . یکی از متداول­ترین مفهوم سازی­ها و عملیاتی سازی­های صورت گرفته درباره رفتارهای فرا نقشی ، رفتار شهروندی سازمانی می باشد (31 ، 132،21) .

 

رفتار شهروندی سازمانی مجموعه ای از رفتارهای داوطلبانه و اختیاری است كه بخشی از وظایف رسمی فرد نیستند و كاركنان را در وضعیتی قرار می دهد كه به­صورت كاملاً داوطلبانه فراتراز انتظارات وظیفه و شرح شغل خود عمل نمایند(13 ،80) و  اجرای صحیح وظایف را حمایت می کنند(122).  بنابراین لازم است عوامل و اقدامات سازمانی که موجب به وجود آمدن چنین رفتارهایی در کارکنان می­شود شناسایی شوند (6) و عوامل فردی و عوامل سازمانی از جمله عواملی هستند که زمینه ساز رفتارهای داوطلبانه در سازمان می شوند (63).