1 – 9  تاریخچه………………………………………………………………………………………………     11

 

1 – 9 – 1 مجموعه زیارتی امام ­رضا (ع)……………………………………………………………..     11

 

1 – 9 – 2 تاریخچه حرم امام رضا (ع)  از آغاز تا پیش از حمله مغول…………………………..     11

 

1 – 9 – 3 مجموعه امام رضا (ع) در دوره مغول……………………………………………………..     14

 

1 – 9 – 4 مجموعه امام رضا (ع) در دوره تیموری…………………………………………………     14

 

1 – 9 – 4– 1 صحن عتیق……………………………………………………………………………     15

 

1 – 9 – 4 – 2 مدارس احداثی در مجموعه امام رضا (ع)………………………………………     15

 

1 – 9 – 4 – 3 رواق­ها………………………………………………………………………………..     17

 

1 – 9 – 4 – 4 مسجد گوهرشاد …………………………………………………………………….     17

 

1 – 9 – 5 مجموعه امام رضا (ع) در دوره صفویه…………………………………………………..     18

 

1 – 9 – 5 – 1 صحن عتیق…………………………………………………………………………..     19

 

1 – 9 – 5– 2  گنبد مطهر ……………………………………………………………………………     20

 

1 – 9 – 5 – 3  رواق­ها……………………………………………………………………………….     20

 

1 – 9 – 5 – 4 مدارس احداثی در مجموعه امام رضا (ع) ……………………………………..     21

 

1 – 9 –  6  مجموعه امام رضا (ع) در دوره افشاریه تا  دوره قاجاریه …………………………..     21

 

1 – 9 –  7 مجموعه امام رضا (ع) در دوره قاجاریه ………………………………………………..     22

 

1 – 9 –  7 – 1 صحن نو……………………………………………………………………………..     23

 

1 – 9 –  7 – 2 مدرسه علینقی ­میرزا ……………………………………………………………….     24

 

1 – 9 –  7 – 3 رواق­ها……………………………………………………………………………….     24

 

1 – 9–  8 مجموعه امام رضا (ع) در دوره پهلوی ………………………………………………….     25

 

1 – 9 –  8 – 1 رواق­ها ………………………………………………………………………………     25

 

1 – 9 –  8 – 2  کتابخانه آستان­قدس ……………………………………………………………..     28

 

1 – 9 –  8 – 3  موزه و صحن موزه ……………………………………………………………….     28

 

1 – 9–  9 مجموعه امام رضا (ع) در دوره انقلاب اسلامی………………………………………..     29

 

1 – 9 –  9 – 1 صحن­ها………………………………………………………………………………     29

 

1 – 9 –  9 – 2 رواق­ دارالولایه……………………………………………………………………..     33

 

1 – 9 –  9 – 3 دانشگاه علوم اسلامی ­رضوی ……………………………………………………     33

 

1 – 10 تعاریف ……………………………………………………………………………………………..     33

 

1 – 10- 1 وجه تسمیه کتیبه…………………………………………………………………………….     33

 

1 – 10 – 2 کتیبه­نگاری ………………………………………………………………………………..     34

 

1 – 10 – 2 ­- 1 خط کوفی ………………………………………………………………………….     35

 

1 – 10 – 2­ ­– 1­­- 1 کوفی­تزیینی ………………………………………………………………….     35

 

1 – 10 – 2­ ­– 1­­- 2 کوفی بنایی……………………………………………………………………     36

 

1 – 10 – 2 ­- 2 خط محقق…………………………………………………………………………..     37

 

1 – 10 – 2 ­- 3 خط ثلث…………………………………………………………………………….     37

 

1 – 10 – 2 ­- 4 خط نسخ…………………………………………………………………………….     38

 

1 – 10 – 2 ­- 5 خط تعلیق……………………………………………………………………………     39

 

1 – 10 – 2 ­– 6 خط نستعلیق………………………………………………………………………..     40

 

1 – 10 – 3 مفاهیم بصری ………………………………………………………………………………     41

 

1 – 10 – 3 – 1 آهنگ بصری ……………………………………………………………………..     41

 

1 – 10 – 3 – 2 تعادل………………………………………………………………………………..     42

 

1 – 10 – 3 – 3 تباین…………………………………………………………………………………     43

 

1 – 10 – 3 – 4 ترکیب­بندی ……………………………………………………………………….     43

 

1 – 10 – 3 – 4 – 1 ترکیب عمودی …………………………………………………………….     43

 

1 – 10 – 3 – 4 – 2 ترکیب متقاطع……………………………………………………………….     44

 

1 – 10 – 3 – 4 – 3 ترکیب مثلث ………………………………………………………………..     44

 

1 – 10 – 3 – 4 – 4 ترکیب اریب ………………………………………………………………..     44

 

1 – 10 – 3 – 4 – 5 ترکیب دایره…………………………………………………………………     44

 

1 – 10 – 3 – 4 – 6 تناسب ……………………………………………………………………….     45

 

فصل دوم: گونه­ شناسی کتیبه­ها

 

2 – 1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………….     47

 

2 – 2 دسته­بندی کتیبه­ها……………………………………………………………………………………     48

 

2 – 2 – 1 دسته­بندی محتوایی ………………………………………………………………………….     50

 

 

2 – 2 -1 – 1 کتیبه­های مذهبی ……………………………………………………………………..     50

 

2 – 2 -1 – 1 – 1 آیات قرآنی ……………………………………………………………………     51

 

2 – 2 -1 – 1 – 2 احادیث…………………………………………………………………………..     52

 

2 – 2 -1 – 1 – 3 ادعیه و تذکره­ها ………………………………………………………………..     53

 

2 – 2 -1 – 1 – 4 ابیات شعر ……………………………………………………………………….     55

 

2 – 2 -1 – 2 کتیبه­های احداثیه …………………………………………………………………….     55

 

2 – 2 -1 – 3 کتیبه­های مذهبی –  احداثیه………………………………………………………..     57

 

2 – 2 – 2 دسته­بندی براساس خط……………………………………………………………………..     57

 

2 – 2 – 2 – 1 کاربرد خط کوفی در کتیبه­نگاری ………………………………………………     59

 

2 – 2 – 2 – 1 – 1خط کوفی ساده ……………………………………………………………….     59

 

2 – 2 – 2 – 1 – 2 خط کوفی­تزیینی ……………………………………………………………..     60

 

2 – 2 – 2 – 1 – 3 کوفی بنایی (معقلی) ………………………………………………………….     60

 

2 – 2 – 2 – 2 کاربرد خط ثلث در­کتیبه­نگاری ………………………………………………….     61

 

2 – 2 – 2 – 3 کاربرد خط نستعلیق در­کتیبه­نگاری ……………………………………………..     65

 

2 – 2 – 3 دسته­بندی براساس قالب و شکل­کلی ……………………………………………………     68

 

2 – 2 – 3  – 1 کتیبه­های طوماری…………………………………………………………………..     69

 

2 – 2 – 3  – 2 قاب­بندی­ها ………………………………………………………………………….     72

 

2 – 2 – 3  – 3 الواح کتیبه­ای………………………………………………………………………..     74

 

2 – 2 – 3  – 3 – 1 الواح ترنجی …………………………………………………………………..     75

 

2 – 2 – 3  – 3 – 2 الواح شمسه­ای (مدور)………………………………………………………..     77

 

2 – 2 – 3  – 3 – 3 الواح هندسی ………………………………………………………………….     78

 

2 – 2 – 4 ترکیب خط در­کتیبه ………………………………………………………………………..     80

 

2 – 2 – 4 – 1 کتیبه­های تک­سطری…………………………………………………………………     80

 

2 – 2 – 4 – 2 کتیبه­های ­طوماری دوطبقه و سه­طبقه ………………………………………………     82

 

2 – 2 – 4 – 3 کتیبه­های­ طوماری مادر و بچه ……………………………………………………..     84

 

2 – 2 – 4 – 4 کتیبه­های­کمربندی ……………………………………………………………………     86

 

2 – 2 – 5 مصالح مورد استفاده در کتیبه­ها ………………………………………………………….     87

 

2 – 2 – 5 – 1 آجرکاری ……………………………………………………………………………     88

 

2 – 2 – 5 – 2 سنگ …………………………………………………………………………………     90

 

2 – 2 – 5 – 3 گچ…………………………………………………………………………………….     92

 

2 – 2 – 5 – 4 کاشی ………………………………………………………………………………..     93

 

2 – 2 – 5 – 4 – 1 کاشی­ معرق……………………………………………………………………     94

 

2 – 2 – 5 – 4 – 2 کاشی ­هفت­رنگ……………………………………………………………..     95

 

2 – 2 – 5 – 4 – 3 کاشی­ زیررنگی ………………………………………………………………     97

 

2 – 2 – 5 – 4 – 4 کاشی ­زرین­فام………………………………………………………………..     98

 

2 – 2 – 5 – 4 – 5 کاشی­ معقلی ………………………………………………………………….     99

 

2 – 2 – 5 – 5 تزیینات چوبی……………………………………………………………………….     100

 

2 – 2 – 5 – 6 آیینه­کاری……………………………………………………………………………     101

 

2 – 2 – 5 – 7 فلز­کاری ……………………………………………………………………………..     102

 

2 – 2 – 6 رنگ در کتیبه­ها ………………………………………………………………………….     103

 

2 – 3 جمع­بندی……………………………………………………………………………………………..     105

 

فصل سوم: تحلیل ساختاری کتیبه­ها

 

3 – 1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………….     107

 

3 – 2 بررسی کیفیات بصری در کتیبه­ها ……………………………………………………………….     108

 

3 – 2 – 1 آهنگ بصری ………………………………………………………………………………..     108

 

3 – 2 – 2 تعادل ………………………………………………………………………………………….     112

 

3 – 2 – 3 تباین……………………………………………………………………………………………     116

 

3 – 2 – 4  ترکیب­بندی …………………………………………………………………………………     119

 

3 – 2 – 5 تناسب …………………………………………………………………………………………     125

 

3 – 3  مختصری درباره ویژگی­های حروف …………………………………………………………..     128

 

3 – 4 کرسی………………………………………………………………………………………………….     139

 

3 – 5 جمع­بندی  ……………………………………………………………………………………………     142

 

فصل چهارم: نتیجه­گیری

 

4 – 1 بحث …………………………………………………………………………………………………..     144

 

4 – 2 نتیجه …………………………………………………………………………………………………..     146

 

4 – 3 پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………     151

 

طرح عملی

 

معرفی …………………………………………………………………………………………………………..     154

 

مشخصات فنی ………………………………………………………………………………………………..     154

 

فهرست منابع ………………………………………………………………………………………………….     156

 

پیوست مطالب…………………………………………………………………………………………………     165

 

فهرست تصاویر

 

تصویر 1 – 1. نمونه­ای به­خط­ کوفی ­تزیینی، مدرسه ­نظامیه­ خرگرد­خواف، مأخذ­ تصویر:­­                Sheila s. Blair, 1998: 81……………………………………………………………………………………………………………….   36

 

تصویر­2 – 1. نمونه­ای­ به­خط کوفی ­بنایی ساده با عبارت الله­اکبر، داخل ایوان مقصوره، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………………………………………..   37

 

تصویر­3 – 1. نمونه­ای به­خط محقق در قرآنی­ از ­شیراز ، به­کتابت یحیی ­جمالی ­صوفی، مأخذ­تصویر: سفادی، 1381: 73                                                                                                                                       37

 

تصویر4 – 1. نمونه­ای ­کتیبه به­خط­ ثلث، ایوان ساعت صحن عتیق، رقم علیرضا عباسی، مأخذ­تصویر: آفرینش­های­ هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………………………………………..   38

 

تصویر­5 – 1. نمونه­ای به­خط نسخ انتظام ­یافته در قرآن، کتابت وصال­ شیرازی، قرن 13­هـ­­، مأخذ تصویر: سفادی، 1381: 68……………………………………………………………………………………………………………….   39

 

تصویر­6 – 1. نمونه­­ای به­خط تعلیق،­ کتابخانه­ مرکزی­آستان قدس، به­کتابت میرزا­ عبدالوهاب­

 

نشاط معتمدالدوله، ، مشهد، مأخذ­تصویر: مهدی­زاده، رزا، 1369: 99 ………………………………………  40

 

تصویر 7 – 1. نمونه­ای به­خط نستعلیق، کتابخانه مرکزی آستان­قدس­رضوی، کتابت علیرضا عباسی، مأخذ­تصویر: مهدی­زاده، رزا، 1369: 15……………………………………………………………………………………….   41

 

تصویر­1 – 2. نمونه­ای از­کتیبه­های احداثیه،­ گنبد مطهر امام رضا­ (ع)، اثر محمد­حسین شهید­المشهدی، دوره قاجار، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………   57

 

تصویر 2 – 2. نمونه­ای به­خط کوفی ساده­، صحن هدایت از مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393………………………………………………………………………………………………………….   59

 

تصویر 3– 2. نمونه­ای به­خط­کوفی­تزیینی ، پیشانی ایوان طلای صحن جمهوری اسلامی، مجموعه

 

زیارتی امام رضا­ (ع)، دوره معاصر، مأخذ تصویر: نگارنده، مهر 1393 ………………………………….    60

 

تصویر 4– 2. نمونه­ای به­خط کوفی گره­دار با متن ((فَسَیکفیکِهِم الله و هُو السَمیعُ العَلیم))، ته­ستون غرفه­های صحن گوهرشاد، بدون تاریخ، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………..   60

 

تصویر­5– 2. نمونه­ای به­خط کوفی بنایی با عبارات الله، محمد، علی، فاطمه، گنبد مطهر امام رضا(ع)، ­مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………………..   61

 

تصویر 6 – 2. نمونه­ای از کتیبه­های موجود در مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع) که ترکیبی از چند نوع خط ثلث، نسخ، محقق و رقاع می­باشد. سر­در ایوان طلای صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، دوره قاجاریه، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393……………………………………………………………………………………………………   64

 

تصویر 7 – 2. نمونه­ای به­خط ثلث، داخل ایوان ساعت صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، اثر علیرضا عباسی، دوره صفویه، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی………………………………….   64

 

تصویر 8 – 2. نمونه­ای به­خط ثلث، داخل ایوان شرقی صحن­نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، اثر محمد­حسین شهید­المشهدی،­1271ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………   64

 

تصویر 9 – 2. نمونه­ای به­خط نستعلیق، ایوان طلای صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، اثر محمد­ علی­بن سلیمان­الرضوی، دوره افشاریه، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………….. . 66

 

تصویر­10– 2. نمونه­ای به­خط نستعلیق، ازاره­های بیرونی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، اثر محمد­الموسوی، 1320 ق، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393………………………………………………………….   66

 

تصویر 11 – 2. نمونه­ای به­خط نسخ مرقوم بر کاشی هشت­پر، به­کار رفته در ازاره­های حرم مطهر، موزه آستان قدس رضوی، قرن 7 ش، مأخذ تصویر: نگارنده، دی ماه 1393……………………………………………   67

 

تصویر 12 – 2. نمونه­ای به­خط تعلیق مرقوم بر کاشی هشت­پر، به­کار­رفته در­ ازاره­های حرم مطهر، موزه آستان قدس رضوی، قرن 7­ش، مأخذ تصویر: نگارنده، دی ماه 1393…………………………………………….   67

 

تصویر 13 – 2. نمونه­ای به­خط تعلیق مرقوم بر کاشی زرین فام ستاره­ای، به­کار­رفته در ازاره­های حرم مطهر، موزه آستان قدس رضوی، قرن­ 7­ش، مأخذ­تصویر: نگارنده، دی ماه 1393……………………………………..   68

 

تصویر 14 – 2. نمونه­ای به­خط ثلث و طغرا، قسمت پایین لبه دهانه­ی­ ایوان شرقی و غربی مسجد گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ تصویر: صحراگرد، 1391: 145……………………………………….   68

 

تصویر 15 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری به­قلم ثلث و کوفی، ایوان ساعت صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، 1394ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………………………..   71

 

تصویر­16 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری به­قلم ثلث، ایوان شرقی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، رقم محمد­حسین شهید­المشهدی، دوره قاجار، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……….   71

 

تصویر­17 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری احداثیه به­قلم نستعلیق، ازاره­های صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، رقم­ محمدحسن رضوان، 1342­ش. مأخذ تصویر: نگارنده، مهر 1393…………………………………   71

 

تصویر 18 – 2. نمونه ای از کتیبه طوماری محرابی­(گردان)­، به­خط ثلث و کوفی­تربیعی، قسمتی از ایوان ساعت صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، 1288ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی.   72

 

تصویر 19 – 2. نمونه­ای از کتیبه قاب­بندی شده به­قلم ثلث، ازاره­های صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، رقم محمد­حسن رضوان، 1365ق، مأخذ تصویر: نگارنده، آبان 1393………………………………..   73

 

تصویر­20 – 2. نمونه­ای از کتیبه قاب­بندی شده به­قلم ثلث و کوفی تربیعی، ایوان شرقی مسجد­گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………   73

 

تصویر­21 – 2. نمونه­ای از کتیبه قاب­­بندی شده به­قلم کوفی­بنایی­ساده، سرپایه نمای خارجی ایوان شرقی مسجد­ ­گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………   74

 

تصویر 22 – 2. بخشی از کتیبه احداثی قاب­بندی شده به­قلم نستعلیق، قسمت بیرونی ایوان ساعت صحن عتیق، ­مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)،­ رقم محمد ­موسوی ­صنیع­التولیه، 1317­ق، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393        74

 

تصویر 23 – 2. نمونه­ای از الواح ترنجی، قسمتی از ایوان ساعت صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، 1288ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………..   75

 

تصویر 24 – 2. نمونه­ای از­الواح ترنجی، ایوان­ طلای صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، 1277ق، مأخذتصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………..   76

 

تصویر 25 – 2. نمونه­ای از الواح ترنجی، ایوان شرقی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)، محمد موسوی، قاجار، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393………………………………………………………………………..   76

 

تصویر 26 – 2. نمونه­ای از الواح ترنجی، ایوان طلای صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، دوره قاجار، مأخذ تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………………..   77

 

تصویر27 – 2. نمونه ای از الواح شمسه­ای، قسمت بیرونی ایوان شرقی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………   77

 

تصویر28 – 2. نمونه­ای از الواح­ شمسه­ای، رواق دارالهدایه، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1391………………………………………………………………………………………………………….   78

 

تصویر29 – 2. نمونه­ای از الواح شمسه­ای، مسجد گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، 1345ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………………..   78

 

تصویر30 – 2. نمونه­ای از الواح هندسی به­خط کوفی، پایه غرفه­های صحن مسجد گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………….   79

 

تصویر31 – 2. نمونه­ای از الواح هندسی به­خط نستعلیق منقوش بردرب چوبی، داخل ایوان شرقی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی……………………….   79

 

تصویر32 – 2. نمونه­ای از الواح هندسی به­خط نستعلیق، رواق توحیدخانه، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، دوره قاجار، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393………………………………………………………………………..   80

 

تصویر33 – 2. نمونه­ای کتیبه تک سطری از کاشی­های زرین­فام برجسته اطراف بقعه مبارک به­خط ثلث آمیخته به­رقاع آبی رنگ، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393…………………….   81

 

تصویر34 – 2. نمونه­ای کتیبه تک سطری به­خط نستعلیق داخل ایوان ساعت صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، 1399ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنر آستان قدس رضوی………………………………………..   81

 

تصویر35 – 2. نمونه­ای­کتیبه تک سطری به­خط ثلث، ته ستون غرفه­های صحن مسجد گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)­، مأخذ­تصویر: صحراگرد، 1391: 169………………………………………………………   81

 

تصویر36 – 2. نمونه­ای­کتیبه تک­سطری به­خط نسخ،­کاشی­های هشت ضلعی ازاره­های حرم مطهر، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)­، موزه آستان قدس رضوی، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393……………………………. 81

 

تصویر37 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری دوطبقه به­خط ثلث، ایوان ساعت صحن عتیق، رقم علیرضا عباسی، دوره صفویه، مجموعه زیارتی امام رضا ­(ع)­، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………….   83

 

تصویر38 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری دوطبقه به­قلم نستعلیق، ایوان طلای صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393…………………………………………………………………………   83

 

تصویر39 – 2. نمونه­ای از کتیبه طوماری دوطبقه به­قلم ثلث با نوشته خفی به­قلم کوفی تربیعی بر بالای آن، ایوان ساعت صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، 1394 ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی            83

 

تصویر40 – 2. نمونه­ای از کتیبه دو طبقه به­خط ثلث، داخل صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، رقم محمد­حسین موحد، دوره معاصر، مأخذ­تصویر: نگارنده، آذر 1393……………………………………………….   84

 

تصویر41 – 2. نمونه­ای از کتیبه­های طوماری مادر و بچه، با قلم ثلث­جلی و کوفی­خفی بر بالای آن، سردر ایوان­مقصوره­ مسجد­گوهرشاد، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)، رقم بایسنغر­میرزا، 821 ق، مأخذ تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………………………………………   85

 

تصویر­1 – 3. نمونه­ای کتیبه طوماری مادر و بچه به­خط ثلث و کوفی، داخل نقاره­خانه صحن عتیق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………………..   110

 

تصویر 2 – 3. تحلیل ساختاری کتیبه، ایجاد آهنگ بصری متناوب در­کتیبه با تکرار افراشته­ها و ایجاد نوعی انتظار در بیننده در تکرار متنوع حروف عمودی……………………………………………………………………..   110

 

تصویر­3 – 3. نمونه­ای کتیبه طوماری به خط ثلث ، ایوان ساعت صحن عتیق، قلم علیرضا عباسی، دوره صفویه، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………   110

 

تصویر 4 – 3. ایجاد آهنگ بصری متناوب در­کتیبه با تکرار افراشته­ها و ایجاد نوعی انتظار در بیننده در تکرار متنوع حروف عمودی………………………………………………………………………………………………………….   110

 

تصویر 5 – 3. ایجاد آهنگ بصری متناوب در­کتیبه با تکرار حروف گرد­اندام (دوایر منقبض و منبسط)     110

 

تصویر­6– 3. نمونه­ای کتیبه قاب­بندی به­خط نستعلیق، ازاره بیرونی صحن عتیق، رقم محمد الموسوی، 1317، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393………………………………………………………………………………………..  111

 

تصویر 7 – 3. ایجاد آهنگ بصری متناوب با تکرار الف­ها و حروف عمودی در قاب کتیبه……   111

 

تصویر­8 – 3. ایجاد آهنگ بصری یکنواخت با حروف گرد­اندام در کرسی اول کتیبه………….   111

 

تصویر­9 – 3. ایجاد آهنگ بصری یکنواخت، سمت راست و بر کرسی دوم کتیبه………………   111

 

تصویر­10 – 3. نمونه­ای کتیبه الواح به­خط نستعلیق، ازاره­های بیرونی صحن نو، رقم محمد­الموسوی، 1320، مأخذ­تصویر: نگارنده، آبان 1393………………………………………………………………………………………..   112

 

تصویر 11 – 3. ایجاد آهنگ بصری متوالی، با تکرار حروف گرد­اندام از پایین کتیبه به­سمت بالا           112

 

تصویر­12 – 3. نمونه­ای کتیبه طوماری کمربندی به­خط ثلث، سردر ایوان طلای صحن عتیق، رقم محمد­رضا امامی­اصفهانی، 1085ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………   114

 

تصویر­13 – 3. ایجاد تعادل بصری با استفاده از آهنگ متناوب در افراشته­ها وکمربند حرف «یاء» که سبب تقسیم فضای کتیبه شده است………………………………………………………………………………………………..   114

 

تصویر­14 – 3. نمونه­ای کتیبه الواح به­خط نستعلیق، ازاره­های صحن­نو، رقم محمد­الموسوی، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393………………………………………………………………………………………………………….   114

 

تصویر­15 – 3. ایجاد تعادل بصری با استفاده ازحروف کشیده در بالا و پایین کتیبه…………….   114

 

تصویر­16 – 3. نمونه­ای کتیبه به­خط کوفی بنایی ساده با عبارت­الله­اکبر، داخل ایوان مقصوره، مأخذ­تصویر: مصدقیان، 1384: 76……………………………………………………………………………………………………   115

 

تصویر 17 – 3. تعادل بصری با استفاده از شبکه­بندی حروف افقی و عمودی در قاب کتیبه…..   115

 

تصویر 18 – 3. تعادل بصری با رعایت فضای مثبت و منفی در بین حروف………………………   115

 

تصویر 19 – 3. نمونه­ای کتیبه طوماری کمربندی به­خط ثلث، سردر ایوان طلای صحن عتیق، رقم محمد­رضا امامی­اصفهانی، 1085ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………   117

 

تصویر 20 – 3. ایجاد تباین اندازه، با استفاده از افراشته­های عمودی نسبت به دیگر حروف افقی کتیبه     117

 

تصویر 21 – 3. ایجاد تباین جهت، با استفاده از حروف مورب در قاب کتیبه……………………   117

 

تصویر 22 – 3. ایجاد تباین رنگ­های مکمل و تاریک و روشن در کتیبه………………………..   117

 

تصویر 23– 3. نمونه­ای­کتیبه الواح به­خط نستعلیق، رقم محمد­الموسوی، ازاره­های صحن نو، مأخذ­تصویر: نگارنده، مهر 1393………………………………………………………………………………………………………….   118

 

تصویر 24 – 3. ایجاد تباین اندازه، با استفاده از حروف کشیده در قاب کتیبه……………………   118

 

تصویر­25– 3. نمونه­ای کتیبه به­خط کوفی بنایی مسطح، مجموعه زیارتی امام رضا (ع)،گنبد مسجد گوهرشاد، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………   118

 

تصویر­26 – 3. ایجاد تباین اندازه، با استفاده از افراشته­ها در خط کوفی بنایی و تباین جهت، با مورب شدن و در تضاد قرار گرفتن طُره در حروف عمودی………………………………………………………………………..   118

 

تصویر 27 – 3. ایجاد تباین رنگ­های تاریک و روشن در کتیبه……………………………………   119

 

تصویر 28– 3. نمونه­ای کتیبه کمربندی به­خط ثلث، نقاره­خانه صحن عتیق، مجموعه زیارتی امام رضا­ (ع)، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی…………………………………………………………………..   121

 

تصویر 29 – 3. ترکیب­بندی عمودی با استفاده از آهنگ بصری در افراشته­ها و ایجاد ثبات و پایداری در کتیبه    121

 

تصویر­30 – 3. قرارگیری حروف عمودی و کمربند افقی حروف، در وسط کتیبه با تقسیم­بندی قاب کتیبه به­دو قسمت مساوی و ایجاد ترکیب­بندی متقاطع در کتیبه…………………………………………………………….   121

 

تصویر 31 – 3. قرارگیری حروف اریب و تقسیم قاب کتیبه، ایجاد تباین جهت و ترکیب­بندی اریب در کتیبه       121

 

تصویر 32 – 3. نمونه­ای کتیبه کمربندی به­خط ثلث، داخل ایوان شرقی صحن نو، مجموعه زیارتی امام رضا­(ع)، 1274 ق، مأخذ­تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی………………………………………………   122

 

تصویر 33 – 3. ترکیب­بندی عمودی با استفاده از آهنگ بصری در افراشته­ها و ایجاد ترکیب­بندی متقاطع با قرارگیری حروف عمودی و کمربند افقی حروف……………………………………………………………………   122

 

1-3-2-1 آجرکاری.. 24

 

2-3-2-1 کاشی‌کاری.. 25

 

3-3-2-1 گچبری.. 27

 

4-3-2-1 مقرنس…. 29

 

5-3-2-1 آینه‌کاری.. 30

 

6-3-2-1 کتیبه. 30

 

4-2-1 عناصر تزئینی وابسته به معماری بناهای ایران. 31

 

1-4-2-1 طرح کنگره تزئینی.. 32

 

2-4-2-1 طرح تزئینی مربع چرخان. 33

 

3-4-2-1 طرح تزئینی سلسله مثلث‌ها 33

 

4-4-2-1 طرح تزئینی برگ کنگری 34

 

5-4-2-1 طرح تزئینی گل چندپر یا گلچه. 34

 

6-4-2-1 طرح دوایر مشبک…. 35

 

7-4-2-1 طرح تزئینی قاشقی.. 36

 

5-2-1 تعریف نقش…. 36

 

1-5-2-1 نقوش جاندار. 37

 

1-1-5-2-1 نقوش انسانی.. 37

 

2-1-5-2-1 نقوش حیوانی.. 38

 

2-5-2-1 نقوش گیاهی.. 38

 

1-2-5-2-1 اسلیمی.. 38

 

2-2-5-2-1 ختایی.. 39

 

3-5-2-1 نقوش هندسی.. 40

 

فصل دوم

 

 شهر کاشان و معرفی ابنیه غیر مذهبی و بررسی تزئینات معماری

 

1-2 کاشان، وارث تمدن سیَلْک کهن.. 43

 

2-2 معرفی ابنیه غیرمذهبی کاشان. 45

 

3-2 ویژگی‌های ابنیه کاشان. 46

 

1-3-2 درون‌گرایی.. 46

 

2-3-2  معماری محجّبه. 46

 

3-3-2 حفظ حقوق همسایگی.. 46

 

4-3-2  قرینه‌سازی.. 47

 

5-3-2 تناسب در معماری.. 47

 

6-3-2 انسان‌دوستی و صفا 48

 

4-2 معرفی خانه‌های معروف کاشان. 49

 

1-4-2 خانه بروجردی‌ها 49

 

1-1-4-2 بخش‌های خانه بروجردی‌ها 49

 

1-1-1-4-2 بخش‌ بیرونی.. 49

 

2-1-1-4-2 بخش‌ اندرونی.. 50

 

2-1-4-2 مواد و مصالح بکار رفته در بنا 50

 

3-1-4-2 تزئینات وابسته به معماری در خانه بروجردی‌ها 50

 

1-3-1-4-2 تزئینات کاشی‌کاری.. 52

 

2-3-1-4-2 تزئینات آجری.. 52

 

3-3-1-4-2 تزئینات گچبری.. 53

 

4-3-1-4-2  نقاشی و رنگ‌آمیزی.. 55

 

5-3-1-4-2 آینه‎کاری.. 57

 

2-4-2 خانه عباسیان. 58

 

3-4-2 خانه طباطبایی‌ها 61

 

1-3-4-2 سه بخش اصلی خانه طباطبایی‌ها 63

 

4-4-2 خانه عامری‌ها 64

 

5-4-2 خانه کاشانیان. 65

 

6-4-2 خانه احسان. 66

 

7-4-2 خانه بنی‌کاظمی.. 67

 

8-4-2 خانه حکیم‌باشی.. 69

 

 

9-4-2 خانه تاریخی آل‌یاسین.. 69

 

10-4-2 خانه تاج.. 70

 

11-4-2 خانه لسان‌الملک…. 72

 

12-4-2 خانه جهان‌آرایی.. 72

 

13-4-2 خانه سجادی.. 72

 

14-4-2 خانه شریفان. 73

 

15-4-2 خانه علاقبند. 75

 

16-4-2 خانه عطارها 75

 

17-4-2 خانه باکوچی.. 77

 

18-4-2 خانه دستمالچی.. 77

 

19-4-2 خانه اصفهانیان. 78

 

20-4-2 خانه کارخانه‌چی.. 79

 

21-4-2 خانه مرتضوی.. 80

 

22-4-2 خانه رضاحسینی.. 81

 

23-4-2 خانه صالح.. 82

 

24-4-2 خانه تهامی.. 83

 

5-2 تزئینات معماری باغ و عمارت فین.. 85

 

6-2 تزئینات معماری بازارکاشان. 87

 

7-2 تزئینات معماری آب‌انبارهای کاشان. 88

 

1-7-2 آب‌انبار سرپله. 89

 

2-7-2 آب‌انبار میان چال. 89

 

3-7-2 آب‌انبار حاج سیدحسین صباغ. 89

 

4-7-2 آب‌انبار میرسیدعلی.. 89

 

5-7-2 آب‌انبار کوشک صفی.. 89

 

6-7-2 آب‌انبار مسجد وزیر(درب اصفهان) 89

 

8-2 تزئینات معماری حمام‌های عمومی کاشان. 90

 

1-8-2 حمام سلطان امیراحمد. 90

 

2-8-2 حمام مرحوم عبدالرزّاق‌خان کاشی.. 91

 

3-8-2 حمام میرعماد. 92

 

4-8-2 حمام گذرنو. 92

 

5-8-2 حمام‌های باغ فین.. 92

 

6-8-2 حمام اردهال. 92

 

7-8-2 حمام نیاسر. 92

 

8-8-2 حمام بازار. 92

 

9-2 تزئینات معماری کاروانسراها و تیمچه‌های کاشان. 93

 

1-9-2 کاروانسرای مرنجاب… 93

 

2-9-2 کاروانسرای سن‌سن.. 93

 

3-9-2 کاروانسرای گمرک یا وکیل.. 93

 

4-9-2 کاروانسرای مرحوم آقامهدی وکیل الرعایا 94

 

5-9-2 تیمچه و کاروانسرای جناب جلالتمآب امین‌الدوله. 94

 

6-9-2 تیمچه حاج محمدحسین ملک‌التجّار. 94

 

7-9-2 تیمچه حاج سید‌حسین صباغ. 94

 

فصل سوم

 

تحلیل نقوش گیاهی ابنیه غیر مذهبی کاشان

 

1-3  طبقه‌بندی نقوش گیاهی بر اساس شیوه‌ گسترش نقش…. 97

 

1-1-3  نقوش کامل.. 97

 

2-1-3  نقوش نیمه. 98

 

3-1-3  نقوش ربعی.. 101

 

4-1-3  نقوش تکراری.. 103

 

2-3  طبقه‌بندی نقوش گیاهی براساس سبک…. 106

 

1-2-3  نقوش ایرانی- اسلامی (انتزاعی) 107

 

2-2-3  نقوش طبیعت پردازانه غربی (طبیعت‌گرا) 109

 

3-3  طبقه‌بندی نقوش گیاهی براساس بیان فرم. 112

 

1-3-3  نقش درخت زندگی.. 112

 

2-3-3  نقش درخت سرو. 114

 

3-3-3  نقش گل‌وگلدان. 116

 

4-3-3  نقش لچک و ترنج.. 117

 

5-3-3 ریز نقش‌ها (تک نگاره)… 120

 

4-3  طبقه‌بندی نقوش گیاهی ترکیبی… 122

 

1-4-3  ترکیب نقوش گیاهی با نقوش جاندار. 122

 

2-4-3 ترکیب نقوش گیاهی با نقوش بیجان… 125

 

3-4-3 ترکیب نقوش گیاهی با خط‌نوشته…… 128

 

5-3  طبقه‌بندی نقوش گیاهی از لحاظ فن‌اجرا….. 128

 

1-5-3  نقاشی.. 129

 

2-5-3  گچبری.. 129

 

3-5-3  ساروج‌بُری.. 129

 

4-5-3 آینه‌کاری.. 129

 

6-3 گزینش‌های رنگی در تزئینات معماری ابنیه کاشان. 133

 

فصل چهارم

 

• تعریف مفاهیم…………………………………………………………………………………………………………..4

 

• روش پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..4

 

• قلمرو پژوهش…………………………………………………………………………………………………………..5

 

• پیشینه پژوهش و جنبه­هاب جدید آن……………………………………………………………………………5

 

• سازماندهی پژوهش………………………………………………………………………………………………….6

 

بخش اول: زیست نامه سنجابی و بختیار(از تولد تا پایان دهه40)………………………….(43-8)

 

      فصل اول: زندگی و محیط اجتماعی- سیاسی………………………………………………………(16-9)

 

گفتار اول: زندگی، تحصیلات و مشاغل کریم سنجابی……………………………………………….9

 

گفتار دوم: فعالیت­های حزبی سنجابی……………………………………………………………………10

 

گفتار سوم: زندگی و تحصیلات شاپور بختیار…………………………………………………………12

 

گفتار چهارم: مشاغل و فعالیت­های حزبی بختیار……………………………………………………..14

 

گفتار پنجم: مقایسه زندگی و محیط اجتماعی و سیاسی……………………………………………15

 

فصل دوم: دوران مصدق و فعالیت­های او…………………………………………………………..(27-17)

 

گفتار اول: مدخل………………………………………………………………………………………………..17

 

گفتار دوم: روایت سنجابی و بختیار از شخصیت مصدق………………………………………….18

 

گفتار سوم: سنجابی و بختیار به اقدامات مصدق……………………………………………………..19

 

گفتار چهارم: نقد عملکرد مصدق………………………………………………………………………….23

 

      فصل سوم: تحولات سیاسی دهه30 و40…………………………………………………………….(43-28)

 

گفتار اول: نهضت مقاومت ملی، قرارداد کنسرسیوم و پیمان بغداد……………………………..28

 

گفتار دوم: روایت سنجابی و بختیار از جبهه­ی ملی دوم و سوم………………………………..31

 

گفتار سوم: نهضت دو ماهه (غائله انجمن­های ایالتی و ولایتی)…………………………………35

 

گفتار چهارم: انقلاب سفید…………………………………………………………………………………..37

 

گفتار پنجم: حادثه فیضیه و قیام 15خرداد………………………………………………………………40

 

گفتار ششم: کاپیتولاسیون…………………………………………………………………………………….42

 

بخش دوم: سنجابی و بختیار در بحبوحه­ی انقلاب…………………………………………….(115-44)

 

فصل اول: شاه و حکومتداریش………………………………………………………………………….(59-45)

 

گفتار اول: توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی…………………………………………………………….45

 

گفتار دوم: شاه و شیوه حکومتداری او…………………………………………………………………..45

 

گفتار سوم: شاه و حکومتداریش در نگاه سنجابی و بختیار……………………………………….47

 

گفتار چهارم: دیدگاه و سیاست خارجی سنجابی و بختیار………………………………………..56

 

جمع­بندی………………………………………………………………………………………………………….58

 

فصل دوم: از اوایل دهه50 تا 17 شهریور1357…………………………………………………..(71-60)

 

گفتار اول: پیوند با فراماسونری و رابطه با انگلیس و امریکا……………………………………..60

 

گفتار دوم: جشن­های 2500 ساله و نامه سرگشاده به شاه…………………………………………63

 

گفتار سوم: تشکیل جبهه ملی چهارم…………………………………………………………………….65

 

گفتار چهارم: مسافرت کارتر به ایران و مقاله 17دی………………………………………………..67

 

گفتار پنجم: 19دی، سینما رکس، نماز عید فطر………………………………………………………68

 

گفتار ششم: 17 شهریور57 …………………………………………………………………………………70

 

جمع­بندی………………………………………………………………………………………………………….71

 

فصل سوم: از سفر به پاریس تا نخست وزیری بختیار………………………………………….(87-72)

 

گفتار اول: سفر به پاریس……………………………………………………………………………………..72

 

گفتار دوم: اعلامیه سه ماده­ای پاریس……………………………………………………………………..75

 

گفتار سوم: راهپیمایی تاسوعا و عاشورا………………………………………………………………….77

 

گفتار چهارم: دولت ائتلافی…………………………………………………………………………………..78

 

گفتار پنجم: ماجرای نخست وزیری بختیار……………………………………………………………..81

 

جمع­بندی…………………………………………………………………………………………………………..86

 

 فصل چهارم: از نخست وزیری بختیار تا 22 بهمن57……………………………………..(115-88)

 

گفتار اول: بختیار بر مسند نخست وزیری(استراتژی، وعده­ها و اقدامات بختیار)………….88

 

گفتار دوم: مأموریت ژنرال هایزر و خروج شاه از ایران…………………………………………….92

 

گفتار سوم: شورای سلطنت…………………………………………………………………………………..94

 

گفتار چهارم: شورای انقلاب(بختیار و مذاکره با شورای انقلاب)……………………………….96

 

گفتار پنجم: استعفای بختیار(سیاست فرصت و زمان)…………………………………………….101

 

گفتار ششم: ناکامی ممانعت از بازگشت امام…………………………………………………………104

 

 

گفتار هفتم: دولت موقت……………………………………………………………………………………107

 

گفتار هشتم: پیوستن همافران به امام، بی طرفی ارتش و طرح عملیات نجات……………109

 

گفتار نهم: آخرین تلاش برای کناره­گیری بختیار……………………………………………………112

 

جمع­بندی…………………………………………………………………………………………………………114

 

بخش سوم: سنجابی و بختیار در مواجهه با جمهوری اسلامی………………………….(157-116)

 

      فصل اول: از پیروزی انقلاب تا انتخابات ریاست جمهوری……………………………..(129-117)

 

گفتار اول: کمیته­های انقلاب اسلامی و دادگاه­های انقلاب………………………………………117

 

گفتار دوم: تعیین نوع نظام سیاسی……………………………………………………………………….118

 

گفتار سوم: استعفای سنجابی از وزارت امور خارجه………………………………………………120

 

گفتار چهارم: طرح قانون اساسی………………………………………………………………………….122

 

گفتار پنجم: بحران کردستان………………………………………………………………………………..125

 

گفتار ششم: اشغال سفارت امریکا……………………………………………………………………….126

 

جمع­بندی…………………………………………………………………………………………………….128

 

  فصل دوم: از انتخابات ریاست جمهوری تا راهپیمایی 25 خرداد 60………………..(143-130)

 

گفتار اول: انتخاب اولین رئیس جمهور………………………………………………………………..130

 

گفتار دوم: انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی………………………………………….131

 

گفتار سوم: کودتای نوژه…………………………………………………………………………………….133

 

گفتار چهارم: پیدایش نهضت مقاومت ملی……………………………………………………………135

 

گفتار پنجم: جنگ عراق و ایران………………………………………………………………………….136

 

گفتار ششم: تلاش برای بد نام کردن جمهوری اسلامی………………………………………….140

 

گفتار هفتم: لایحه قصاص و راهپیمایی 25 خرداد60……………………………………………..141

 

جمع­بندی…………………………………………………………………………………………………………143

 

      فصل سوم: مدهب، روحانیت، امام و رهبران انقلاب………………………………………..(157-144)

 

1-6-3- ورود زنان به نیروی کار و سطوح آموزشی 5

 

1-6-4- ارزیابی فمینیسم 6-5

 

1-6-5- امواج سه گانه فمینیسم 6

 

1-6-5-1- موج اول   9-7

 

1-6-5-1-1- دوره تعلیق نهضت فمینیسم 12-9

 

1-6-5-2-   موج دوم  13-12

 

1-6-5-2-1- تأثیر جنگ جهانی دوم بر موج دوم 14-13

 

1-6-5-2-2- دولت مداخله گر 16-14

 

1-6-5-3- شکل گیری موج سوم 16

 

1-6-5-3-1- موج سوم 18-16

 

1-6-6-  شاخه آکادمیک جنبش زنان 19-18

 

1-6-7-  مکتب های مهم فمینیسم 20-19

 

1-7-    برخی دستاوردهای جنبش زنان 21-20

 

فصل 2- تاریخچه مطالعات زنان در باستان شناسی جهان 22

 

2-1-   مقدمه   22

 

2-2-  مطالعات فمینیسم و زنان در علوم انسانی 23

 

2-2-1- مروری بر امواج سه گانه فمینیسم و تأثیر آن در باستان-      

 

شناسی      25-24

 

2-2-2- گرایش های فمینیستی .26-25

 

2-3-   مطالعات فمینیسم در باستان شناسی 27-26

 

2-4-  پیشینه مطالعات جنسیت در باستان شناسی 28

 

2-4-1- فمینیسم و باستان شناسی جنسیت …..28

 

2-4-2- زمینه های شکل گیری مطالعات جنسیت در باستان شناسی 29-28

 

2-4-2-1- باستان شناسی نوین   29

 

2-4-2-2- باستان شناسی دهه80 31-29

 

2-4-3-  اهداف فعالیت های دهه های 60- 80 میلادی 32

 

2-4-4- روند شکل گیری باستان شناسی جنسیت 33-32

 

2-4-4-1- باستان شناسی جنسیت 33

 

2-4-4-2- جنبش زنان و باستان شناسی جنسیت 35-34

 

2-4-4-3- گردهمایی ها و کنفرانس های باستان شناسی جنسیت 36-35

 

2-4-4-3-1- گردهمایی چاکمول 38-36

 

2-5-   زنان و باستان شناسی آمریکا 38

 

2-6-   زنان و باستان شناسی استرالیا 39

 

2-7-   جنسیت در باستان شناسی پیش تاریخی و تاریخی 42-40

 

2-8-   ارزیابی مطالعات زنان در باستان شناسی 42

 

2-9-   تاریخچه حضور زنان در مطالعات باستان شناسی جهان 44-43

 

2-9-1- زنان پیشگام در باستان شناسی جهان- 44

 

2-9-1-1-  ژان دیولافوا- 46-45

 

2-9-1-2- استرون دیمن— 48-47

 

2-9-1-3-  مارگارت موری—— 51-49

 

2-9-1-4-  گرترود بل———— 54-52

 

2-9-1-5- هریت بوید هادز-ادیت هیوارد هال دوان—- 56-54

 

2-9-1-6-  هتی گلدمن- ترزا جئول– 58-56

 

2-9-1-7-  گرترود ـ تامسون،گارود و وینفرد لمب— 63- 59

 

2-9-1-8- ماری لیکی  65

 

2-9-1-9- هلن کنتور  66

 

فصل 3-   تاریخچه شکل گیری باستان شناسی در ایران و حضور زنان در فعالیت های باستان شناختی 68

 

3-1-    مقدمه  68

 

3-2-    باستان شناسی ایران  68

 

3-2-1-   شکل گیری باستان شناسی ایران 70-68

 

3-2-1-1- شکل گیری باستان شناسی در ایران توسط فرانسویها 73-70  

 

3-2-1-2- گسترش فعالیت های باستان شناسی در ایران توسط خارجیها 75-73

 

3-2-1-3- شروع فعالیت های گسترده باستان شناسان ایرانی 76-75

 

 

3-2-1-3-1- فعالیت های باستان شناسی ایران همزمان با انقلاب 76

 

3-2-1-3-2- فعالیت های باستان شناسی ایران بعد از انقلاب 77

 

3-2-2- تاریخچه حضور زنان در باستان شناسی ایران 78

 

3-2-3-  زنان پیشگام در باستان شناسی ایران 79

 

3-2-3-1-  بانو پروین برزین   79

 

3-2-3-2-  بانو زهرا نبیل   80

 

3-2-3-3-  بانو نوشین دخت نفیسی   81

 

3-2-3-4-  بانو ملکه ملکزاده بیانی   82

 

3-2-3-5-  بانو سیمین دانشور   84

 

3-2-3-6-  بانو سیمین لک پور   85

 

3-2-3-7-  بانو آرمان شیشه گر   87

 

3-2-3-8-  بانو زهره روح فر   90

 

3-2-3-9-  بانو حمیده چوبک   91

 

3-2-3-10- بانو هایده لاله   92

 

فصل 4-  عوامل تأثیر گذار در انتخاب/ عدم انتخاب رشته باستان- شناسی توسط زنان در ایران    94

 

1-4-  مقدمه   94

 

4-2- عوامل مؤ ثر در انتخاب رشته باستان شناسی توسط زنان 95  

 

4-3- عوامل بازدارنده انتخاب رشته باستان شناسی توسط زنان  95  

 

4-4- محیط فعالیت های باستان شناسی و زنان 96

 

4-5-   حوزه های پژوهشی باستان شناسی و زنان            97          

 

4-6- بررسی جواب سوالات به صورت نموداری 98

 

فصل 5- نگاهی به پژوهش هاوتفاسیر باستان شناسی ازمنظر جنسیت و زنان   105

 

5-1-  مقدمه    105

 

5-2-  فرآیند شکل گیری مطالعات زنان در باستان شناسی 105

 

5-3- نظرات مربوط به تقسیم کار جنسیتی در جوامع گذشته 108      

 

5-4- جنسیت در بین گردآورندگان   109

 

5-5-  نقش زن در جوامع گردآورنده و شکارگر 112

 

5-6- جنسیت در بین جوامع کشاورز 104

 

5-7- جنسیت در محوطه باستانی حسنلو و جوامع پیچیده ساسانی 117

 

5-7-1- زنان و سنجاق در ایران باستان 118

 

5-7-1-1- حسنلو 118

 

5-7-1-2- سنجاق به منزله نشانه مراحل مهم در زندگی زنان 120

 

5-7-1-3- سنجاق به منزله ابزار دفاعی 120

 

5-7-1-4- سنجاق به منزله نماد جامعه ای مسلح 121

 

5-7-2-  نقش زنان در امپراتوری ساسانی 122

 

5-8-   بررسی تقسیم کار جنسیتی در بین اقوام زنده 124

 

5-8-1- بررسی جامعه واشوها 124

 

5-8-2- بررسی جامعه هادزاها 125

 

5-8-3- بررسی جوامع تیوی ها  125 

 

5-8-4- بررسی جامعه اسکیموها  126

 

5-9-   سفالگری و زنان  130

 

نتیجه گیری   134 

 

    فهرست نمودار‌ها

 

نمودار 4-6-1: درصد دانشجویان کارشناسی…………. 98

 

نمودار 4-6-2: درصد دانشجویان  کارشناسی ارشد…….. 99

 

نمودار 4-6-3:  تعداد زنان در هئیت های علمی.. ……….. 100

 

نمودار 4-6-4: درصد مجوز فعالیت های زنان……………… 101

 

نمودار 4-6-5: درصد پست های مدیریتی زنان…………….. 102

 

نمودار 4-6-6: حوزه مناسب  فعالیت های زنان ……………103

 

فهرست تصاویر

 

تصویر ‏2-1:  ژان دیولافوا-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 45

 

تصویر ‏2-2: استرون دیمن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 47

 

تصویر ‏2-3:  دیمن،کاوش در شمال غرب روم  —— 49

 

تصویر 2-4:  مارگارت موری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 49

 

تصویر ‏2-5:  موری،کار میدانی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 51

 

تصویر ‏2-6:  گرترود بل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 52

 

تصویر ‏2-7: بل در عراق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 54

 

تصویر ‏2-8: هریت بوید هادز-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 54

 

تصویر 2-9: ادیت هیوارد هال دوان—————- 54

 

تصویر ‏2-10:  محوطه باستانی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 56

 

تصویر ‏2-11:  هتی گلدمن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 56

 

تصویر ‏2-12:  ترزا جئول-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 56

 

تصویر ‏2-13:  کشف بنای نمرود-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 58

 

تصویر ‏2-14:  گرترود ـ کاتون تامسون————- 59

 

تصویر2-15 :  دوروتی گارود-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 60

 

تصویر ‏2-16:  گارود در محوطه باستانی زارزی——- 60

 

تصویر ‏2-17:  گارود به همراه دانشجویانش——— 62

 

تصویر ‏2-18: وینفرد لمب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 62

 

تصویر ‏2-19: کتلین کنیون-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 63

 

تصویر 2-20:  کنیون ـ ویلر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 64

 

تصویر ‏2-21:  روش کاوش کنیون ـ ویلر———– 64

 

تصویر‏2‑22: ماری لیکی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 65

 

تصویر‏2‑23: هلن کنتور-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——– 66

 

تصویر ‏3-1:  بانو نوشین دخت نفیسی————– 81

 

تصویر ‏3-2: بانو ملکه ملکزاده بیانی————— 82

 

تصویر3-3:  بانو سیمین دانشور-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 84

 

تصویر ‏3-4: بانو آرمان شیشه گر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 86

 

تصویر3-5: کاوش در جوبجی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 88

 

تصویر ‏3-6: بانو زهره روح فر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 89

 

فهرست تصاویر

 

2-6 پیشینه سفالگری در ایران…………………………………………………………………………………………………………………..16

 

2-7 سفال تپه کلار…………………………………………………………………………………………………………………………………….20

 

2-8 خصوصیات سفال تپه کلار………………………………………………………………………………………………………………….24

 

2-9 تزئینات سفال تپه کلار……………………………………………………………………………………………………………………….25

 

2-10  سفال سدۀ های نخستین اسلامی…………………………………………………………………………………………………..27

 

فصل سوم: پیشینه­ی هنر قالیبافی ……………………………………………………………………………………………………..29

 

3-1 قالیبافی در ایران پیش از اسلام………………………………………………………………………………………………………….30

 

3-2  قالیبافی در ایران بعد از اسلام…………………………………………………………………………………………………………..30

 

3-3 قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………………………………………………….32

 

3-3-1 تاریخچه قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………………………………33

 

3-3-2 نظریات متعدد در مورد قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………34

 

3-3-3 الیاف مورد استفاده در قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………..35

 

3-3-4 ابزار مورد استفاده در قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………….37

 

3-3-5 رنگ و رنگرزی در قالی کلاردشت…………………………………………………………………………………………………38

 

3-4 طبقه بندی انواع طرح در قالی کلاردشت………………………………………………………………………………………….40

 

3-4-1 طرح جنگلی……………………………………………………………………………………………………………………………………40

 

3-4-2 طرح صندوقی…………………………………………………………………………………………………………………………………41

 

3-4-3 طرح شمله ای………………………………………………………………………………………………………………………………..43

 

3-4-4 طرح های منسوخ شده…………………………………………………………………………………………………………………..44

 

3-5 نگارۀ جانوری……………………………………………………………………………………………………………………………………….45

 

3-6 نگارۀ انسانی…………………………………………………………………………………………………………………………………………48

 

3-7 نگارۀ گیاهی………………………………………………………………………………………………………………………………………..48

 

3-8 نگارۀ انتزاعی از اشیاء و زندگی پیرامون……………………………………………………………………………………………..52

 

3-9 نگارۀ هندسی………………………………………………………………………………………………………………………………………55

 

فصل چهارم:  بررسی تأثیر نقوش سفال کلار بر روی قالی کلاردشت……………………………………………57

 

4-1 بررسی تأثیر نقوش سفال کلار بر روی قالی کلاردشت……………………………………………………………………..58

 

فصل پنجم:  نتیجه گیری و پیشنهادات………………………………………………………………………………………………69

 

5-1 نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………………..70

 

5-2 پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………………………………………..73

 

فصل ششم: منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………….74

 

فهرست اشکال و تصاویر

 

عنوان

 

شکل2-1 مناطق چهار گانه در محوطه اسلامی شهر دِلِه

 

شکل2-2 سفال دورۀ اسلامی شهر دِلِه

 

شکل3-1 طرح دفتین

 

شکل3-2 طرح کاردک

 

شکل3-3 طرح قیچی

 

شکل3-4عکس چگونگی رنگرزی

 

شکل3-5 عکس نمونه طرح جنگلی

 

شکل3-6 عکس نمونه طرح صندوقی

 

شکل3-7 عکس نمونه طرح شمله ای

 

شکل3-8 طرح نگارۀ گوزن و آهو

 

شکل3-9 طرح نگارۀ چنگ گربه(پیچا چنگ)

 

شگل3-10 طرح نگارۀ پرندگان

 

شکل3-11 طرح نگارۀ بلبلک

 

شکل3-12 طرح نگارۀ پنجه گرگ(ورگ چنگ)

 

شکل3-13 طرح نگارۀ دم روباه

 

شکل3-14 طرح نگارۀ استخوان ماهی

 

شکل3-15 طرح نگارۀ انسانی

 

شکل3-16 طرح نگارۀ کوه

 

شکل3-17 طرح نگارۀ درخت

 

شکل3-18 طرح نگارۀ گل ستاره

 

شکل3-19 طرح نگارۀ گل پمپال

 

 

شکل3-20 طرح نگارۀ گل شیرینی

 

شکل3-21 طرح نگارۀ آب روان

 

شکل3-22 طرح نگارۀ گل مخملی

 

شکل3-23 طرح نگارۀ پله ای(آب روان)

 

شکل3-24 طرح نگارۀ گل لاله

 

شکل3-25 طرح نگارۀ گل گرد

 

شکل3-26 طرح نگارۀ گل گلدان

 

شکل3-27 طرح نگارۀ گل شاه عباسی

 

شکل3-28 طرح نگارۀ ول زلفک

 

شکل3-29 طرح نگارۀ درب دیگ

 

شکل3-30 طرح نگارۀ حلواقجل

 

شکل3-31 طرح نگارۀ لمپا

 

شکل3-32 طرح نگارۀ شانه میک

 

شکل3-33 طرح نگارۀ کریش

 

شکل3-34 طرح نگارۀ ترازو

 

شکل3-35 طرح نگارۀ لانه زنبور

 

شکل3-36 طرح نگارۀ قیچی

 

شکل3-37 طرح نگارۀ صندوقی

 

شکل3-38 طرح نگارۀ گل چارواز

 

شکل3-39 طرح نگارۀ حلواقجل

 

شکل3-40 طرح نگارۀ مجمه

 

شکل3-41 طرح نگارۀ پنجه گرگ

 

شکل3-42 طرح نگارۀ کلاه خان

 

شکل4-1 طرح سردوک گلی و سفالی

 

شکل4-2 طرح سفال تپه کلار و خطوط مواج و شیاری

 

شکل4-3 طرح سفال دورۀ اسلامی شهر دِلِه

 

شکل4-4 طرح سفال کلار با طرح نمد و فرش همراه با نقش مایه زیگزاگ

 

شکل4-5طرح و عکس استفاده از لچکی در زاویه نمد و فرش

 

شکل4-6 طرح سفال کلار و طرح نمد و فرش با نقش مایه درب دیگ

 

شکل4-7طرح نقش مایه قلاب زلفک در نمد، فرش، سفال

 

شکل4-8 طرح نقش مایه لوزی در سفال، نمد، فرش