1-2- هدف و انگیزه 10
1-3- تعریف مسئله 11
1-4- ساختار مطالب پایان­نامه 12
1-5- جمع­بندی و نتیجه­گیری 12
فصل 2- مروری بر ادبیات تحقیق و مبانی نظری 16
2-1- سرویسهای وب 16
2-1-1- Simple Object Access Protocol (SOAP) 18
2-1-2- WSDL (Web Service Description Language) 20
2-1-3- UDDI (Universal Description, Discovery and Integration) 22
2-1-4- RESTful (Representational State Transfer) 23
2-1-5- مقایسه SOAP و RESTfull 24
2-1-6- کشف سرویس مبتنی بر DNS 26
2-2- جمع­بندی و نتیجه­گیری 29
فصل 3- پیشینه پژوهشی 33
3-1- کلاسه­بندی سرویس­ها مبتنی بر داده­کاوی 33
3-1-1- تشکیل بردار خصوصیت­ها 34
3-1-2- اعمال روش­های کلاسه­بندی داده­کاوی 34
3-2- استفاده از تکنیک­های یادگیری ماشین 35
3-2-1- نمونه­هایی از کارهای پژوهشی پیشین 36
3-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 38
فصل 4- ارائه روش پشنهادی 41
4-1- کشف سرویس­ها 41
4-2- کلاسه­بندی سرویس­ها 43
4-2-1-  Feature Mining 44
4-2-2-  Tokenization 44
4-2-3- Stemming 44
4-2-4-  Stop List 45
4-2-5- معرفی WordNet Ontology 45
4-2-6- معرفی eXtended WordNet Domains 45
4-2-7- روش کلاسه­بندی ارائه شده 46
4-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 47
فصل 5- پیاده­سازی 50
5-1- مرور کلی پیاده­سازی از دیدگاه مورد استفاده 50
5-1-1- مورد استفاده ثبت دامنه مورد نظر کاربر 51
5-1-2- مورد استفاده مشاهده لیست دامنه­های مورد نظر برنامه­های کاربردی 52
5-1-3- مورد استفاده مشاهده لیست سرویس­های هر دامنه 53
5-1-4- مورد استفاده ثبت دامنه مورد نظر نرم­افزار گوشی 54
5-1-5- دریافت لیست سرویسهای مرتبط با یک دامنه توسط نرم­افزارهای کاربردی 55
5-2- ساختار بسته­ها 55
5-2-1- ساختار کلاس­های بسته Activity 57
5-2-2- ساختار کلاس­های بسته­های Broadcast Receiver و Service 59
5-2-3- ساختار کلاس­های بسته Business Component 61
5-2-4- ساختار کلاس­های بسته Classification 62
5-2-5- ساختار کلاس­های بسته Content Provider 65
5-2-6- ساختار کلاس­های بسته Data Source 67
5-2-7- ساختار کلاس­های بسته Discovery 70
5-2-8- ساختار کلاس­های بسته Entity 71
5-2-9- ساختار کلاس­های بسته ServiceDirectory 73
5-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 74
فصل 6- ارزیابی روش پیشنهادی 78
6-1- مجموعه­داده 78
6-2- اجرای روش پیشنهادی 79
6-2-1- بررسی دقت روش پیشنهادی 80
6-2-2- مشخصات محیط اجرا 80
6-2-3- بررسی زمان اجرای روش پیشنهادی 80
6-2-4- میزان حافظه مصرفی روش پیشنهادی 81
6-3- اجرای روش مبتنی بر SVM 82
6-3-1- فاز آموزش 83
6-3-2- فاز تست 84
6-3-3- بررسی دقت روش مبتنی بر SVM 84
6-3-4- بررسی زمان اجرای روش مبتنی بر SVM 85
6-3-1- میزان حافظه مصرفی روش مبتنی بر SVM 85
6-4- ارزیابی و مقایسه روش پیشنهادی 86
6-4-1- مقایسه دقت 86
6-4-2- مشاهدات متناظر 87
6-4-3- مقایسه زمان اجرا 88
6-4-4- مقایسه حافظه مصرفی 89
6-4-5- تحلیل نتایج 90
6-5- جمع­بندی و نتیجه­گیری 92
فصل 7- بحث و نتیجه‌گیری 96
7-1- کشف سرویس­ها 96
7-2- کلاسه­بندی سرویس­ها 97
7-3- جمع­بندی و نتیجه­گیری 98
فصل 8- پیشنهادها و فرصت‌های پژوهشی آینده 102
8-1- جمع­بندی و نتیجه­گیری 104

 

 فهرست شکل‌ها
عنوان                                                                                  صفحه
شکل ‏2‑1- معماری سرویس­های وب 18
شکل ‏2‑2- تفاوت نسخه­های WSDL نسخه 1.1 و نسخه 2.0 21
شکل ‏4‑1- فرآیند کلاسه­بندی سرویس­های وب 43
شکل ‏5‑1-نمودار موردهای استفاده 51
شکل ‏5‑2- نمای دامنه­های مورد نظر کاربر 52
شکل ‏5‑3-نمایی اصلی برنامه 54
شکل ‏5‑4- نمودار بسته­ها 56
شکل ‏5‑5- نمودار کلاس­های بسته Activity 58
شکل ‏5‑6- نمودار کلاس بسته­های Broadcast Receiver و Service 60
شکل ‏5‑7- نمودار کلاس بسته Business Component و وابستگی­ها 62
شکل ‏5‑8- نمودار کلاس بسته Classification 64
شکل ‏5‑9- نمودار کلاس بسته Content Provider 66
شکل ‏5‑10-نمودار کلاس بسته Data Source 68
شکل ‏5‑11- کلاس Service 69
شکل ‏5‑12- نمودار کلاس بسته Discovery و بسته­های وابسته 71
شکل ‏5‑13- نمودار کلاس بسته Entity 73
شکل ‏5‑14- نمودار کلاس بسته Directory 74
شکل ‏6‑1- بردار نمونه یک سرویس در روش متنی بر SVM 83
شکل ‏6‑2- نمودار مقایسه دقت روش­ها 87
فهرست جدول‌ها
عنوان                                                                                 صفحه
جدول ‏3‑1- جدول مقایسه دقت کلاسه­بندی برای انواع بردارها و روش­ها 35
جدول ‏6‑1- بررسی دقت روش پیشنهادی 80
جدول ‏6‑2- مشخصات گوشی که به عنوان محیط اجرا استفاده شده 80
جدول ‏6‑3- زمانی اجرای روش پیشنهادی 81
جدول ‏6‑4- حافظه مصرفی روش پیشنهادی 82

 

 

 

 

 

 

چکیده :         « طنز» یكی از انواع ادبی است که ناهنجاری­های جامعه، بویژه رفتارهای نامطلوب مراكز قدرت را به چالش می­کشد. از این‌رو همیشه مورد تأکید ناقدان و ادیبان قرار گرفته است. بویژه شاعران عراق و ایران، با توجه به نابسامانی­های شرایط سیاسی و اجتماعی این دو کشور در طی150 سال اخیر، بدان توجه درخوری داشته­اند. جمیل صدقی زهاوی (1863-1936م) و ملك‌الشعرای بهار(1884-1954م) به علت زندگی در چنین دوره­ای از زبان رسای طنز برای نقد وضع سیاسی و اجتماعی بهره برده‌اند. بررسی گفتمان در اشعار طنز این دو شاعر نشان می­دهد که آنها هم از لحاظ معنایی و هم از لحاظ زبانی وجوه مشترک بسیاری با هم دارند؛ تجارب تلخ سیاسی و اجتماعی از جمله استعمار و استثمار مردم، ظلم و ستم عاملان سیاسی، سطحی‌نگری، باورها و سنت­های خرافی، فقر، کاهلی، نادانی، ناآگاهی و حقوق زنان مهمترین ابعاد مشترک آنها در بعد معنایی است. همچنین آندو شاعر در مبارزه با ادبیات سنتی و تشویق به ساختارشکنی ادبی بویژه در بعد محتوا و زبان، تجانس فراوانی با هم دارند.  به نظر می­رسد که این مشابهت­ها ناشی از بافت اجتماعی و سیاسی یکسان و آشنایی دیرینۀ آنها با یکدیگر باشد.

کلید واژه­ها: ملك الشعرای بهار، جمیل صدقی زهاوی، گفتمان شعری، طنز ادبی، ادبیات تطبیقی .

 

فصل اول

 

طرح پژوهشی

 

 

1. 1 مقدمه. 3

 

2.1. بیان مسأله. 6

 

3.1. سابقه و ضرورت پژوهش… 7

 

4.1. اهداف پژوهش… 8

 

5.1. فرضیات.. 8

 

6.1. روش تحقیق.. 8

 

 فصل دوم

 

ادبیات تطبیقی، گفتمان و طنز

 

2.1. ادبیات تطبیقی.. 11

 

1.1.2. مفهوم ادبیات تطبیقی.. 11

 

2.1.2. مكتب فرانسه. 12

 

3.1.2. مكتب آمریكا 14

 

4.1.2. جریان های نو در ادبیات تطبیقی.. 14

 

5.1.2. گرایش های جدید مكتب فرانسه. 15

 

6.1.2. اهداف ادبیات تطبیقی.. 16

 

2.2. گفتمان. 18

 

1.2.2. مفهوم گفتمان و گفتمان كاوی.. 18

 

2.2.2. اركان گفتمان. 19

 

3.2. طنز. 20

 

1.3.2. زمینه اصلی رواج طنز. 22

 

2.3.2. هدف طنز. 23

 

2.3.2. انواع طنز. 24

 

4.3.2. شیوه های طنز. 26

 

فصل سوم

 

بافت برون متنی گفتمان در اشعار طنز بهار و زهاوی
1.3. موقعیت سیاسی زهاوی.. 32

 

3.1.1. انقلاب دهۀ بیست.. 34

 

2.3. اوضاع اجتماعی عراق. 36

 

3.3. موقعیت سیاسی بهار. 38

 

3.3.1. مشروطه (١٢٨۵ – ١٢٩٩هـ.ش) 38

 

2.3.3. حکومت پهلوی.. 40

 

4.3. اوضاع اجتماعی ایران. 41

 

5.3. گذری بر زندگی و اندیشه های دو شاعر. 43

 

1.5.3. زهاوی.. 43

 

45

 

2.5.3. بهار. 52

 

6.3. آشنایی زهاوی و بهار. 58

 

7.3. شعر دوره معاصر در عراق و ایران. 60

 

فصل چهارم

 

بافت متنی گفتمان در اشعار طنز بهار و زهاوی
1.4. تحلیل موضوعی.. 66

 

1.1.4. طنز سیاسی.. 66

 

 

2.1.4. طنز اجتماعی.. 80

 

4.2.1.4. مبارزه با باورها و سنت های خرافی.. 88

 

2.4. تحلیل هنری.. 107

 

1.2.4. زبان. 107

 

114

 

118

 

2.2.4. موسیقی.. 123

 

3.2.4. تصویرگری.. 135

 

4.2.4. بینامتنی.. 139

 

3.4. قصیدۀ نکیر و منکر. 146

 

فصل پنجم

 

نتایج پژوهش
1.5. یافته های پژوهش… 153
5.2. المخلص… 156

 

فهرست منابع  159

 

مقدمه

 

 

 

السلام و الصلاة علی محمدٍ خاتم النبیین و آله الطییبین و الطاهرین

 

 

 

ادبیات تطبیقی به عنوان اندیشه­ای نو راه­كارهایی را برای مطالعه تجانس وتقابل فرهنگی ملت­ها از جمله ادبیات پیش روی ما نهاده است.این علم جدید در پی آن است که مشترکات فرهنگی ملت­هارا بیابد و آنگاه براساس این مشترکات آنها را به هم پیوند زند. دو ملت فارس و عرب، از قرون گذشته با هم تعاملات فرهنگی بسیار داشته­اند. این تعاملات در كشورهای هم مرز، همچون عراق و ایران بیشتر به چشم می­خورد. این دو کشور دادوستدهای بسیاری در زمینه­های مختلف فرهنگی،اقتصادی و حتی سیاسی داشته­اند كه در دهه­های اخیر،بویژه در دوران مشروطه­خواهی، گسترش بیشتری یافته است.

 

هر دو کشور در زمان حیات زهاوی (1279-1354ه.ق =1863- 1936م) و بهار (1263-1330ه.ش = 1884-1954م) تحت سلطۀ مستبدان عثمانی و قاجاری بودند، که باعث گسترش جنبش­های آزادی­طلبانه گردید. از سوی دیگر عقب­ماندگی­های اجتماعی و فرهنگی بر مشکلات سیاسی ­افزود. بنابراین جای شگفتی نیست که اکثر شاعران در این دوره به ادبیات رآلیستی توجه داشته و مسائل روز را در شعر خود منعکس می­کردند. بهار و زهاوی همچون اکثر شاعران هم عصر خود، به عنوان شاعرانی متعهد و معناگرا، با نگاهی موشكافانه به نابرابری­ها وناهنجاری­های جامعه، سعی در اصلاح مفاسد اجتماعی و تقویت مصالح مردمی داشتند. از سوی دیگر استبداد و خفقان سیاسی اجازۀ انتشار حقایق را آن­چنان که بود، نمی­داد؛ بنابراین به طنز سیاسی و اجتماعی، که مسائل را در لفافه بیان می­کند، روی آوردند. بنابراین شرایط اجتماعی و سیاسی (عناصر غیر زبانی) یکی از دلایل اصلی شباهت درون­مایۀ اشعار طنز این دو شاعر است. از سوی دیگر شرایط فرهنگی یکسان که به سوی ایجاد تغییرات اساسی در ادبیات می­رفت، عناصر زبانی (زبان، موسیقی، تصویرپردازی) هر دو شاعر را شبیه هم کرده است. در کنار این مسائل، دوستی و رابطۀ دو شاعر و دادوستدهای دو کشور بر احتمال تاثیرپذیری آندو از یکدیگر، می­افزاید. بر این اساس می­توان گفت که برخی اشعار طنز سیاسی و اجتماعی آنها -چه در عناصر زبانی و چه در محتوا- از همدیگر متاثر هست.

 

این پژوهش از پنج فصل تشکیل شده است؛ در فصل اول کلیات پژوهش و مسائل مربوط به موضوع مورد نظر بیان می­گردد. در فصل دوم به بیان مبانی نظری می­پردازد. در این فصل ابتدا ادبیات تطبیقی با تمامی رویکردهای آن از جمله رویکرد جدید فرانسه، (که پژوهش تحت تأثیر آن است) بررسی شده و اهداف اصلی ادبیات تطبیقی را بیان کرده است. در بخش دوم این فصل به گفتمان و تحلیل گفتمان به عنوان روش کاربرد زبان در ادبیات مورد توجه قرار گرفته است. این نظریه شامل دو رکن بافت برون متنی و بافت درون­متنی می­شود. در بافت برون متنی تاثیر شرایط اجتماعی و سیاسی بر ادبیات و شعر بررسی می­گردد و در بافت درون متنی عناصر زبانی از جمله تصویرپردازی، موسیقی و زبان با اشکال کاربردی آن همچون مجاز و حقیقت، در تولیدات ادبی مدنظر قرار گرفته می­شود. بخش آخر مربوط به طنز به عنوان شاخه­ای از ادبیات انتقادی است که در آن اهداف، انواع و شیوه­های طنز توضیح داده خواهد شد.

 

فصل سوم بافت برون متنی بهار و زهاوی و تأثیری که بر شعر طنز آنها داشته است، بررسی می­گردد. این فصل شامل موقعیت سیاسی و اجتماعی شاعران است که مشروطه را به عنوان نقطۀ عطفی در دوران زندگی آنها معرفی می­کند. همچنین سرگذشت و دیدگاه­های آنها را به همراه انواع نوشته­ها و سروده­هایشان بررسی کرده و در پایان به دوستی و روابطی که آندو با هم داشتند، اشاره می­کند. فصل بعد شامل بافت درون­متنی اشعار طنز زهاوی و بهار است، که اشعار طنز سیاسی و اجتماعی را از دو بعد موضوعی و هنری(زبانی) تحلیل می­کند. در قسمت موضوعی، محتوای­ اساسی شعر شاعران، یعنی سیاست و اجتماع را با استناد به اشعار طنز آنها، براساس شیوه­های مختلف طنز مورد کنکاش قرار داده است. در بخش دوم از لحاظ هنری و زیبایی­شناسی به اشعار طنز زهاوی و بهار می­پردازد. در این بخش عناصر زبانی اشعار آنها را در اقسام مختلف از جمله زبان، موسیقی، تصویرپردازی و تناص بررسی کرده و شباهت­های زبانی را با توجه به اشعار آنها بیان می­کند. در پایان هم قصیدۀ «نکیر و منکر» بهار به عنوان ترجمۀ منظوم ابیات ابتدایی «ثورة فی الجحیم» با تکیه بر ابیات اصلی زهاوی منعکس گردیده است. در فصل آخر یافته­های پژوهش بیان می­شود.

 

در این پژوهش سعی برآن است که شرایط سیاسی و اجتماعی دوران بهار و زهاوی و اشعار طنز آنها مورد بررسی قرار گرفته و شباهت­ها و تجانسات آنها بیان گردد. همچنین سعی شده در بررسی اشعار و شخصیت­ها و حوادث جانب اعتدال رعایت گردد و حق مطلب انعکاس داده شود. البته از آنجا که منابع مورد نیاز بسیار محدود و دسترسی به آنها در برخی موارد دشوار می­نمود، نگارنده خود اذعان دارد که این پژوهش خالی از ایراد و اشکال نیست و جای بسی خوشحالیست که با انتقادهای سازنده آنها هم رفع گردد. امید آنکه این تلاش هرچند ناچیز راه­گشای دانش­پژوهان قرار بگیرد.

 

2-4-2-1 مکتب پراگ.. 25

 

2-4-2-2 مکتب کپنهاگ.. 26

 

2-5  دلالت و معناشناسی. 27

 

2-6  معناشناسی و زبانشناسی. 28

 

2-7  پیشینه زبان و معنا 29

 

2-7-1  مطالعه زبان و معنا در یونان. 29

 

2-7-2  مطالعه زبان و معنا در هند. 30

 

2-7-3  مطالعه زبان و معنا در بین مسلمانان. 31

 

2-7-4  مطالعه زبان و معنا در قرن نوزدهم و بیستم. 33

 

فصل سوم : نظریات معناشناسی و انواع دلالت.. 36

 

3-1  انواع نظریه های معنایی. 37

 

3-1-1  معناشناسی دستوری. 37

 

3-1-2  نظریه بافت.. 38

 

3-1-3 نظریه حوزه معنایی. 41

 

3-2  انواع دلالت.. 43

 

3-2-1  دلالت صوتی. 43

 

3-2-1-1  اندام های گفتار 44

 

3-2-1-2 دسته بندی اصوات زبان. 44

 

3-2-1-3 صفات حروف.. 45

 

3-2-1-3-1  مجهور (واکدار) 45

 

3-2-1-3-2  مهموس (بی واک) 46

 

3-2-1-3-3  آوای شدید (انفجاری) 46

 

3-2-2  دلالت صرفی. 46

 

3-2-2-1  دلالت اسم. 47

 

3-2-2-2  دلالت فعل. 47

 

3-2-4-1 ترادف.. 47

 

3-2-4-2  تضاد 48

 

3-2-4-5 شمول معنایی. 49

 

فصل چهارم : بررسی دلالی و معنایی سوره الواقعه و الرحمن. 50

 

4-1 سوره الواقعه. 51

 

4-2  محتوای سوره الواقعه. 51

 

4-2-1 دلالت صوت.. 52

 

4-2-1-1  صامت.. 52

 

4-2-1-1-1  اصوات مجهور 53

 

4-2-1-1-1-1  شدت عقوبت گمراهان. 54

 

4-2-1-1-1-2  تفکر در نعمت های الهی. 55

 

4-2-1-1-2  اصوات مهموس.. 56

 

4-2-1-1-2-1  سرانجام خوش بهشتیان. 56

 

4-2-1-1-3  آوای شدید (انفجاری) 57

 

4-2-1-1-3-1  توصیف حادثه هولناک قیامت.. 57

 

4-2-1-1-3-2  سوال از معاد همراه با انکار 59

 

4-2-1-1-4  اصوات رخوت سایشی. 60

 

4-2-1-1-4-1  برشمردن نعمت های بهشتی. 60

 

4-2-1-1-4-2  جواب خداوند به منکران خدا و نعمت هایش… 61

 

4-2-1-1-5  اصوات متوسط (روان) 62

 

4-2-1-1-5-1  سرنوشت مومنان. 63

 

4-2-1-2-1  مصوت کشیده وبلند. 64

 

4-2-1-2-1-1  توصیف عاقبت بهشتیان و بشارت به آرامشو انذار از عذاب.. 64

 

4-2-1-2-1-2  توصیف عذاب جهنمیان. 65

 

4-2-1-2-2  مصوت کوتاه 66

 

4-2-1-2-2-1  پاسخ به منکران خدا 67

 

4-2-1-2-2-3   عظمت قسم به ستارگان و قرآن. 67

 

4-2-2  دلالت صرفی. 68

 

 

4-2-2-1  مفرد و جمع آوردن کلمات.. 69

 

4-2-2-1-2  ارتقای مقام و منزلت.. 69

 

4-2-2-1-3  مفرد آوردن کلمات جمع. 70

 

4-2-2-2  دلالت حرف (حرف جر علی «معنای فوق – استیلا و … ») 71

 

4-2-2-3  دلالت اسم فاعل. 73

 

4-2-3   هماهنگی بین صوت و صرف.. 76

 

4-2-4   دلالت نحوی. 77

 

4-2-4-1  تقدیم و تاخیر 78

 

4-2-4-2   تقدیم مسند الیه با روش نفی. 78

 

4-2-4-3  حذف.. 79

 

4-2-4-4  تکرار 80

 

4-2-4-5  بلاغت تکرار در قرآن کریم. 81

 

4-2-5   دلالت واژگانی. 83

 

4-2-5-1  معنای اصلی و نسبی. 83

 

4-2-5-2  مترادف.. 84

 

4-2-5-3  تضاد 85

 

4-2-5-4  شمول معنایی. 87

 

4-3  سوره الرحمن. 88

 

4-3-1  دلالت صوتی. 90

 

4-3-1-1  صامت.. 90

 

4-3-1-1-1  اصوات مجهور 90

 

4-3-1-1-1-1  ناتوانی جن و انس برای عبور از مرزهای آسمانی و زمین. 91

 

4-2-1-1-1-2  انکار جهنم. 92

 

4-3-1-1-2   اصوات مهموس.. 92

 

4-3-1-1-3  سرآغاز نعمت های الهی. 92

 

4-3-1-1-4  آوای شدید (انفجاری) 95

 

4-3-1-1-4-1  تهدید کافران و تکذیب کنندگان. 95

 

4-3-1-1-4-2  اصوات رخوت سایشی. 96

 

4-3-1-1-4-3  رعایت عدل و قسط.. 96

 

4-3-1-1-5   اصوات روان (متوسط) 97

 

4-3-1-1-5-1  دریاها با ذخایر گران بهایشان. 97

 

4-3-1-2  مصوت کشیده و بلند. 98

 

4-3-1-2-1 یادآوری نعمت ها و دعوت غیر مستقیم به شکرگذاری. 99

 

4-3-1-3  مصوت کوتاه(عظمت و بزرگی خداوند) 99

 

4-3-1-3  دلالت صرفی. 100

 

-3-2-1  جمع آوردن کلمات مفرد 101

 

4-3-2-2  دلالت حرف.. 102

 

4-3-3  دلالت نحوی. 103

 

4-3-3-1  تقدیم و تاخیر 103

 

4-3-3-2  تهویل و انذار 104

 

4-3-3-3  ذکر نعمت های بهشتی. 104

 

4-3-3-4  تکرار 105

 

4-3-3-5  حذف.. 106

 

4-3-3-6  دلالت فعل مضارع. 107

 

4-3-4 دلالت واژگانی. 107

 

4-3-4-1  معنای اصلی و نسبی. 107

 

4-3-4-3  کلمات متضاد-الفاظ مترادف.. 109

 

4-3-4-4 شمول معنایی. 110

 

5-1 فصل پنجم نتیجه گیری. 111

 

پی نوشت.. 114

 

منابع عربی. 116

 

منابع فارسی. 117

 

مقالات.. 120

 

سایت.. 121

 

چکیده انگلیسی. 122

 

چکیده

 

زبان نظام پیچیده ای از کلمات است که پشت هر یک از آنها معنای ویژه ای است لذا کلمات با کنار هم قرار گرفتن شان مفاهیم مختلفی را منتقل می کنند . معناشناسی نیز روشی است که به وسیله ی آن می توان معنای نهفته ی کلمات و جملات را دریافت . این روش شناخت معنا ، باید با نوع متن و مفهوم هماهنگ باشد . پس معناشناسی بهترین ابزار برای شناخت معنا است که در این پژوهش به کار گرفته شده است . البته گاهی معنای عبارات یا کلمات بایکدیگر اشتباه گرفته می شوند و مفهوم حقیقی از آنها در ذهن شکل نمی بندد . علم دلالت برای رفع این مشکل به کار می آید و به گونه ای پیام عبارت را تاکید می کند یعنی پررنگ تر می کند .این پژوهش به خصوص در فصل چهارم مفصلّا بیان خواهد کرد که چگونه دلالت صوت وصرف (تاکید معنایی)در فهم بهتر مفهوم آیات دو سوره الرحمن والواقعه کمک کرده است .

 

این پژوهش در پی آن است که با کند و کاو هایی که در این دو سوره انجام داده ، انواع دلالت (صوت ، صرف و نحو ، واژگان) را با بهره گیری از برخی از نظریات فرمالیسم ها و ساخت گراها بررسی کند و به تحلیل کارکرد هر یک از این دلالت ها در کشف معنا بپردازد .کلمات و واژگانی که در قرآن به کار رفته همچون آجرهای یک عمارت زیبا ، منظم و بی نقص در کنار یکدیگر قرار گرفته اند که مخارج حروفی هماهنگ و صوتی درخور ، زیبایی و انسجام آنرا دو چندان کرده است . به عبارتی مثل یک اثر موسیقیایی ، هم خوش آهنگ است و هم پر محتوا . لذا محتوا و آهنگ منسجم و هماهنگ می باشد . نیز این پژوهش در پی آن است که تأثیر و اهمیت دلالت ها اعم از صوت ، جایگاه صامت ها و مصوت ها و صرف و نحو ( ساخت کلمه و جمله و واژگان )که در برگیرنده ی معنای اصلی ، نسبی ، ترادف ، تضاد و شمول معنایی است ، را در بافت آیات مشخص کند . پس بافت و سیاق در بیان معنا بسیار موثر است .

 

 

 

کلید واژه : زبان ، دلالت صوت ، صرف و نحو ، سوره ی الرحمن و الواقعه .

 

 

 

مقدمه

 

معناشناسی ، دانش بررسی و مطالعه معانی در زبان انسان است . به طور کلی بررسی ارتباط میان واژه و معنا را معناشناسی می گویند . این علم معمولا بر روی دلالت کننده ها مانند لغات ، عبارات ، علایم و نشانه ها و اینکه از معانی شان چه استفاده ای می شود ، تمرکز دارد . از لحاظ زبانشناسی ، دانش معناشناسی به موضوعات پایه ای خود می پردازد ؛ نظیر چند معنایی (آرایه ای که به ابهامات معنایی می پردازد) ، ترادف (آرایه ای که پیرامون لغات هم معنی می باشد) و تضاد (معانی مخالف یک لغت) ، هم آوایی و … . در واقع معناشناسی یکی از بخش های دانش زبانشناسی است که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است . زیرا می توان زبان را به شکل پدیده ای که دارای دو حوزه است ، در نظر گرفت . حوزه لفظ و حوزه محتوا . در لفظ با شکل و ساختار عناصر زبانی سر و کار داریم و در محتوا با معنا و مفهوم . (باقری ،1380: 183)

 

 

 

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- بیان مسأله     1-2-پیشینه پژوهش   1-3-حدود پژوهش   1-4-سوالات پژوهش   1-5- فرضیات پژوهش   1-6-اهداف پژوهش   1-7-خلاصه مراحل پژوهش   فصل دوم ـ تعاریف و نظریه­های زیباشناسی   2-1-زیباشناسی   2-2- تقسیم­بندی زیباشناسی   2-3-عناصرزیباشناسی ادبی   2- 3-1- لفظ   2- 3-2-معنا   2- 3-3-عاطفه   2- 3-3-1-معیارهای عاطفه   2-3-4- خیال   2-3-4-1-مضامین طیف و خیال در شعر کهن عرب   2-3-5-موسیقی   فصل سوم- زندگی امام علی (ع)   3-1-قدرت ادبی امیرالمؤمنین(ع)   3-2-سیمای بلاغت در ادبی عربی تا عصر امام علی(ع)   3-3-امام علی(ع)و تأثیر بر ادب عربی   فصل چهارم –تحلیل زیباشناسی خطبه­ها   4-1- خطبه طاووس   4-1-1-تحلیل خطبه طاووس   4-2-خطبه أشباح   4-2-1- تحلیل خطبه اشباح   4-3-خطبه قاصعه   4-3-1-تحلیل خطبه قاصعه   فصل پنجم : نتیجه­گیری و پیشنهادات   5-1- نتیجه­گیری   5-2-پیشنهاد پژوهش   منابع عربی وفارسی

 

چکیده عربی

 

چکیده انگلیسی

 

مقدمه

 

زیبا از مصدر زیبیدن دارای معانی همچون: زیبنده، شایسته، نیکو، جمیل خوش‌نما و آراسته است و زیبایی نیز یعنی حالت و کیفیت زیبا که عبارت است از نظم و هماهنگی که همراه عظمت و پاکی، در شیئی وجود دارد و عقل و تخیل و تمایلات عالی انسان را به تحسین وا می­دارد و لذت و انبساط پدید می­آورد و آن امری نسبی است. (معین، 1360: 1762) گویی از آن هنگام که بشر اندیشیدن و عاطفه وزیدن را آغاز کرده است هنرنمایی و روی آوردن به زیبایی را آغاز کرده است در تعریف زیبایی نظرهای متعددی ارائه شده است و شاید بتوان آن را حقیقتی قابل ادراک اما تعریف ناپذیر دانست و نقطه مشترک همه این تعاریف به مطلوب و خواستنی بودن زیبایی در نظر همه انسانها ختم می‌شود و نهج‌البلاغه را می‌توان به عنوان یک منبع اصیل زیباشناختی معرفی کرد که از آغاز پدیدار شدنش بر غنای ادبیات عربی افزوده است و همه بزرگان علم و ادب از سرچشمه آن نوشیده‌اند و این اثر گران سنگ هم از جهت محتوا غنی می‌باشد و هم هماهنگی کامل میان لفظ و معنا وجود دارد و سرشار از تصویر آفرینی و واقعیت‌های جهان هستی می‌باشد و کلام امیرالمومنین علی(ع) آمیخته با فصاحت و بلاغت و جاذبه‌های لفظی و تعبیری و عبرت‌آموزی از گذشتگان و یادآوری مرگ و قیامت و موسیقی دلنشین است و چنان در جان مخاطب می‌نشیند که او می‌پندارد می‌تواند چون کلام مولا بیاورد. اما این مخاطب را یارای قلم فرسایی نیست از آنجایی که کلام مخیل جانها را بر می‌انگیزد و ذهن را وادار به همانندسازی می‌کند و موسیقی نیز ابزاری برای القای معانی می‌باشد و معنا را زیباتر جلوه می‌دهد و عاطفه نیز مخاطب را با متن همراه می‌سازد؛ از آنجا که تک تک کلمات و جملات نهج البلاغه از جنبه زیبایی بی نظیر و در القای معانی تأثیر ژرف دارند و این زیبایی وشکوه در رساندن معانی خطبه­ها کمک شایانی می­کنند لذا پژوهشگر در این پژوهش در صدد بررسی عناصر زیبایی ادبی در سه خطبه از خطبه­های نهج البلاغه بر­آمده است و از میان خطبه­های مختلف که هر کدام دارای جایگاه ویژه­ای در معنا و زیبایی هستند سه خطبه طاووس، اشباح و قاصعه بخاطر اهمیت و تأثیری که عناصر زیبایی شناسی (لفظ، معنا، خیال، موسیقی و عاطفه)در زیبایی این خطبه­ها دارند، انتخاب شده و مورد تحلیل و بررسی قرار می­گیرند و در صور خیال به بررسی انواع تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه و شیوه­های ارائه آن توسط حضرت؛ در لفظ و معنا به هماهنگی میان آن­ها و کاربرد صحیح واژگان؛ در موسیقی به انواع سجع، جناس و کلمات آهنگین و در  عاطفه به تأثیری که شیوه­های مختلف ارائه سخن بر جان­ها می­گذارد می­پردازیم.

 

عنوان                                                                                                    صفحه    فصل اول: کلیات پژوهش

 

1-1- مقدمه …………………………………………………………………………………………………… 3

 

1-2- بیان مسأله………………………………………………………………………………………………. 5

 

1-3- سابقه و ضرورت پژوهش………………………………………………………………………….. 6

 

1-4- اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………… 6

 

1-5- فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………….. 7

 

1-6- روش تحقیق ………………………………………………………………………………………….. 7

 

 

 

فصل دوم: امام سجاد(ع) و صحیفه سجادیه

 

2-1- ویژگی های فردی امام سجاد (ع)………………………………………………………………… 11

 

2-1-1- ولادت امام سجاد (ع) ………………………………………………………………………….. 11

 

2-1-2- کنیه و نسب امام سجاد (ع) …………………………………………………………………… 11

 

2-1-3- لقب های امام سجاد (ع) ………………………………………………………………………. 11

 

2-2- ویژگی های اخلاقی و عبادی امام سجاد(ع)……………………………………………………. 12

 

2-2-1- بخشش امام سجاد (ع) …………………………………………………………………………. 12

 

2-2-2- عبادت و بندگی ………………………………………………………………………………….. 13

 

2-2-3- مقام علمی امام سجاد (ع) ……………………………………………………………………… 14

 

2-3- اوضاع سیاسی و اجتماعی دوران امام سجاد (ع)………………………………………………. 15

 

2-3-1- رفتار امام سجاد (ع) با جنبش حره ………………………………………………………….. 17

 

2-4- شهادت امام سجاد (ع) …………………………………………………………………………….. 19

 

2-5- صحیفه سجادیه……………………………………………………………………………………….. 19

 

2-5-1- ابعاد صحیفه سجادیه ……………………………………………………………………………. 20

 

2-5-2- هدف و درون مایه صحیفه سجادیه ………………………………………………………….. 21

 

 

 

فصل سوم: تصویر ، خیال و تخیل

 

3-1- تصویر…………………………………………………………………………………………………… 25

 

3-1-1- تعریف لغوی تصویر ……………………………………………………………………………. 25

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                  صفحه

 

3-1-2- تصویر در اصطلاح ادبی………………………………………………………………………… 25

 

3-2 – خیال……………………………………………………………………………………………………. 27

 

3-2-1- تعریف لغوی خیال ………………………………………………………………………………. 27

 

3-2-2- خیال در اصطلاح ادبی …………………………………………………………………………. 27

 

3-3- تخیل ……………………………………………………………………………………………………. 29

 

3-3-1 – تعریف لغوی  تخیل……………………………………………………………………………. 29

 

3-3-2- تخیل در اصطلاح ادبی………………………………………………………………………….. 29

 

 

 

فصل چهارم:بررسی صور خیال در صحیفه سجادیه(تشبیه، مجاز ،استعاره و کنایه)

 

4-1- تشبیه…………………………………………………………………………………………………….. 33

 

4-1-1- بلاغت تشبیه……………………………………………………………………………………….. 34

 

 

4-1-2- تشبیه در صحیفه سجادیه ………………………………………………………………………. 35

 

4-2- مجاز…………………………………………………………………………………………………….. 50

 

4-2-1- بلاغت مجاز……………………………………………………………………………………….. 51

 

4-2-2- مجاز مرسل………………………………………………………………………………………… 52

 

4-2-3- مجاز مرسل در صحیفه سجادیه……………………………………………………………….. 53

 

4-2-4- مجاز عقلی…………………………………………………………………………………………. 56

 

4-2-5- مجاز عقلی در صحیفه سجادیه………………………………………………………………… 57

 

4-3- استعاره………………………………………………………………………………………………….. 59

 

4-3-1- بلاغت استعاره…………………………………………………………………………………….. 60

 

4-3-2- استعاره در صحیفه سجادیه …………………………………………………………………….. 62

 

4-4- کنایه……………………………………………………………………………………………………… 83

 

4-4-1- بلاغت کنایه………………………………………………………………………………………… 84

 

4-4-2- کنایه در صحیفه سجادیه ……………………………………………………………………….. 85

 

 

 

فصل پنجم :یافته های پژوهش