3-1-1-قومیت پدیده ای کهن یا ابزاری………………………………………… 18

 

 

3-2-چگونگی سیاسی شدن قومیت……………………………………………. 19

 

 

3-3-عوامل شکل گیری ناسیونالیسم قومی……………………………………. 20

 

 

3-4-جایگاه اقوام در ساختار اجتماعی –فضایی ملت ایران………………………. 21

 

 

3-5-جایگاه امنیت در ساختار فضایی جغرافیایی ملت………………………….. 23

 

 

3-5-1-امنیت ، امنیت ملی…………………………………………………………. 23

 

 

3-5-2-امنیت ملی و مولفه های آن……………………………………………… 24

 

 

3-6-تهدید اقوام علیه امنیت کشور………………………………………………… 27

 

 

نتیجه گیری………………………………………………………………………………. 28

 

 

بخش چهارم : قومیتها

 

 

فصل اول: قومیت و قوم گرایی در ایران

 

 

مقدمه………………………………………………………………………….. 31

 

 

4-1-1-قومیت و گروه های قومی : مفاهیم مخدوش شده………………….. 31

 

 

4-1-2-قومیت و قبیله گرایی در خاورمیانه……………………………………… 32

 

 

4-1-3-قبایل و دولتها در ایران : بررسی کلی……………………………….. 33

 

 

4-1-4-ویژگی اساسی قبایل ایران……………………………………………. 34

 

 

4-1-5-پراکندگی فرهنگی و سیاسی ایلات…………………………………. 35

 

 

4-1-6-روابط میان ایلات و دولت در ایران…………………………………… 36

 

 

4-1-7-روابط دولت با ایلات………………………………………………………. 37

 

 

4-1-8-جامعه و سیاست در کردستان، بلوچستان و آذربایجان……………… 38

 

 

4-1-9-ظهور گرایشهای سیاسی و محلی گرا در میان کردها……………. 39

 

 

4-1-10-بلوچستان…………………………………………………………………. 40

 

 

4-1-10-1-ظهور گرایش های سیاسی محلی گرا در بلوچستان……………. 41

 

 

4-1-11-آذربایجان………………………………………………………………… 42

 

 

4-1-11-1-ظهور گرایشهای سیاسی محلی گرا در آذربایجان……………………. 42

 

 

نتیجه گیری……………………………………………………………………….. 43

 

 

فصل دوم : بحران هویت قومی در ایران

 

 

مقدمه………………………………………………………………………………… 45

 

 

4-2-1-عوامل بحران هویت قومی…………………………………………………. 46

 

 

4-2-2-عوامل اجتماعی بحران……………………………………………………. 46

 

 

4-2-2-1-تعدد و تنوع قومی…………………………………………………… 46

 

 

4-2-2-2-تعدد و تنوع زبان و گویش……………………………………………. 47

 

 

4-2-2-3-تنوع و تعدد دینی مذهبی………………………………………………. 47

 

 

4-2-2-4-عامل جمعیتی (دموکرافیک)……………………………………….. 48

 

 

4-2-2-5-منشا قومی نژادی ناهمگون نخبگان سیاسی یا نظامی حاکم……… 48

 

 

 

4-2-2-6-تبعیض و پیش داوری های قومی………………………………………. 49

 

 

4-2-2-7-ناهمگونی مخالفان سیاسی……………………………………………. 49

 

 

4-2-3-عوامل اقتصادی بحران………………………………………………… 49

 

 

4-2-4-عوامل اداری- سیاسی بحران……………………………………………. 50

 

 

4-2-5-عوامل آموزشی بحران…………………………………………………….. 51

 

 

4-2-6-عوامل طبیعی و جغرافیایی………………………………………………… 51

 

 

فصل سوم : سیاستهای قومی در ایران معاصر

 

 

 مقدمه……………………………………………………………………….. 54

 

 

4-3-1مدل سیاست های قومی در تاریخ معاصر ایران………………………. 54

 

 

4-3-2-سیاستهای قومی قبل از انقلاب…………………………………….. 55

 

 

4-3-3-مناسبات حکومت ها با اقوام ایلات و عشایر در ایران…………….. 55

 

 

4-3-4-سیاستهای قومی در دوره قاجار…………………………………………. 56

 

 

4-3-5-سیاستهای قومی در دوره ی پهلوی اول……………………………… 58

 

 

4-3-5-1-تخته قاپو، اسکان اجباری……………………………………………….. 59

 

 

4-3-5-2-پیامدهای اسکان……………………………………………………….. 60

 

 

4-3-6-سیاستهای قومی بعد از انقلاب………………………………….. 61

 

 

4-3-6-1-اهداف و رویکردها…………………………………………………….. 61

 

 

4-3-6-2-رویکرد واقع گرایانه……………………………………………………. 62

 

 

4-3-7-روابط دولت- اقوام در جمهوری اسلامی ایران…………………… 63

 

 

4-3-8-روابط دولت- اقوام از بعد اجرایی………………………………………. 64

 

 

4-3-9-دوره انتقالی……………………………………………………………….. 65

 

 

4-3-10-روابط دولت- اقوام از بعد فرهنگی…………………………………. 66

 

 

نتیجه گیری…………………………………………………………………….. 68

 

 

فصل چهارم : مسئله وحدت ملی و الگوی سیاست قومی

 

 

مقدمه…………………………………………………………………………… 70

 

 

4-4-1-تنوع قومی…………………………………………………………….. 70

 

 

4-4-2-شاخص های بحران قومی در ایران…………………………………. 71

 

 

4-4-3-سیاست قومی: مفهوم شناسی……………………………………… 72

 

 

4-4-4-جایگاه سیاسی قومی…………………………………………………. 73

 

 

4-4-4-1-مدیریت سیاسی…………………………………………………… 73

 

 

4-4-4-2-علوم رفتاری…………………………………………………………… 74

 

 

4-4-4-3-جامعه شناسی سیاسی…………………………………………….. 74

 

 

فصل پنجم: هویت، تاریخ و روایت در ایران

 

 

مقدمه……………………………………………………………………………… 76

 

 

4-5-1-صورت بندی مفهوم دولت……………………………………………… 76

 

 

4-5-2-هویت جمعی بعنوان برآیند آگاهی و روایت……………………….. 77

 

 

4-5-3-خاطره و گفتمان هویت………………………………………………… 78

 

 

4-5-4-سهم هویت ملی………………………………………………………. 79

 

 

4-5-6-ایدئولوژی سیاسی و هویت اجتماعی ایران…………………………. 80

 

 

4-5-7-مدرنیسم پهلوی و هویت ملی ایران……………………………………. 82

 

 

4-5-8-گفتمان سنت گرای ایدئولوژیک و هویت اسلامی …………………… 83

 

 

نتیجه گیری…………………………………………………………………………… 84

 

 

بخش پنجم: قوم کرد

 

 

فصل اول : فراز و فرود جنبش کردی

 

 

مقدمه……………………………………………………………………………….. 87

 

 

5-1-1-کردها از جنگ چالدران تا جنگ جهانی اول……………………………. 88

 

 

5-1-2-کردها بعد از جنگ جهانی او ل تاکنون………………………………….. 88

 

 

5-1-3-کردستان ایران…………………………………………………………… 89

 

 

5-1-4-علل خیزش جنبش کردی……………………………………………. 91

 

 

5-1-5-همبستگی کردی…………………………………………………………… 91

 

 

نتیجه گیری………………………………………………………………………… 92

 

 

فصل دوم: روند توسعه در مناطق کردنشین ایران قبل و پس از انقلاب

 

 

مقدمه……………………………………………………………………………….. 96

 

 

5-2-1-رویکردهای توسعه……………………………………………………….. 97

 

 

5-2-2-برنامه ریزی در ایران، اهداف و خط مشی ها…………………………. 98

 

 

5-2-3قوم کرد……………………………………………………………………….. 99

 

 

نتیجه گیری………………………………………………………………………….. 105

 

 

منابع……………………………………………………………………………….. 106

 

 

چکیده:

 

 

ناهمگنی قومی، دینی و اقتصادی، ویژگی ساختی عموم کشور های جهان سوم، بخصوص خاورمیانه می باشد . البته این داوری، به مفهوم تصدیق همسانی کشور های پیشرفته نیست . به تعبیر اوکانر از مجمع 132 ملت- کشور موجود (1972) فقط 12 تای آن (1/9درصد ) به طور قطع از نظر قومی همگن بوده اند منتهی وجود شکافهای گوناگون در کشورهای پیشرفته خاصیت هم افزا ندارند بلکه تمایزهای موجود همدیگر را تعدیل می کنند. از این رو پیامدهای امنیتی مهمی ندارند در حالیکه جنگ قومیتها و استفاده از خرده فرهنگها در جهان سوم بویژه خاورمیانه فصل مهمی از تاریخ درگیریها این ملتها را نشان میدهد. واقعیت موجود با فرایند نوین غلبه گفتمان خودگردانی و با استقلال جویی همه اقوام به جای استیلا جویی یک قوم ، عملا به مساله ای امنیتی تبدیل گردیده و در بسیاری از موارد  تمامیت اراضی واحدهای مختلف سیاسی را تهدید می نماید .

 

 

به هر علت و شرایط کشور ما نیز کشوری است متشکل از اقوام مختلف که عناصر و مولفه های متفاوتی بین آنها و دولت مرکزی پیوند یا گسست ایجاد کرده است و احساس قوی در میان طیف وسیعی از جمعیت کشور کتمان ناپذیر است .

 

 

آنها در خارج از مرزهای ایران ایرانی هستند لیکن به نظر می رسد در داخل مرزها به همان اندازه که ایرانی هستند، دارای تعلق قومی یا مذهبی هم می باشند. و در همین راستا پژوهش حاضر با تاکید بر قومیت ها و چالش روبروی دولتها موضوع را مورد کنکاش قرار داده است.

 

 

بخش اول: کلیات

 

 

1-1- بیان مسأله

 

 

چنین به نظر می رسد كه در دهه آینده كلیه كشورها به نحوی با مسئله ناسیونالیسم قومی مواجه خواهند شد. از آنجا كه قومیت یكی از شاخص های عمده در شناخت ظرفیت طبیعی كشورها برای نیل به ثبات و دوری از خشونت به حساب می آید. امنیت كشورها در دهه آینده بدون توجه به این مسئله رقم نخواهد خورد. درجمهوری اسلامی ایران وجود قومیت كرد درغرب كشور با گسستهای دینی و اقتصادی و متاثر از تحریكات خارجی می تواند خطرآفرین باشد. در جوامع چند قومی موضوع همزیستی مفهوم تنوع قومی با وحدت ملی امریست منوط به اتخاذ رهیافتی كه بتواند در عین كثرت در خرده فرهنگ های قومی، وحدت درمنش ملی را محقق سازد. قومیت با زیر عنوانهایی چون انفكاك قومی، علایق قومی، گرایشات واگرایانه، استقلال خواهی یا تجزیه طلبی، هویت قومی و چالشهای قومی درمقیاس ملی، عناوینی است كه نیازمند مطالعه از منظر امنیت ملی می باشد.

 

 

امنیت در نگاه نخست به عنوان مفهومی ساده، به اطمینان ازحفظ، دوام و بقای داشته ها، و تضمین منافع و تامین علایق اطلاق می شود. برخی امنیت را به صورت «ایجابی» و «سلبی» تقسم می كنند. در معنای ایجابی امنیت، وجود احساس رضایت و اطمینان نزد دولتمردان و شهروندان، و درمعنای سلبی امنیت، نبود ترس، اجبار و تهدید را به عنوان یك شاخص در نظر می گیرند (افتخاری،1377).

 

 

همچنین به عقیده رابرت مك نامارا: امنیت ملی به نوعی متضمن اعتماد ملی، آزادی، توسعه و بهبود موقیت یك كشوراست. در كنار امنیت و امنیت ملی واژه قومیت نیز باید گنجانده شود كه بیشتراستفاده كاربردی دارد و برداشت­های متفاوتی از آن صورت گرفته است. در این میان تعریف آنتونی اسمیت دارای كاربرد بالایی است: قوم عبارت از یك جمعیت انسانی مشخص با یك افسانه اجداد مشترك، عناصرفرهنگی، پیوند با یك اعتقاد، آگاهی و فرهنگ مشترك را داراست. اعضای یك ملت اگراحساس كنند در دستیابی به حق و حقوق موقعیتی برابر دارند هویت ملی بحران كمتری خواهد داشت، اما اگراقوامی نتوانند خود را با فرایند ملت سازی، ادبیات ملی، زبان رسمی، تعلیمات عمومی و مذهب رسمی هماهنگ سازند به حد شهروند درجه دوم سقوط كرده و از برخی حقوق محروم و به حاشیه رانده می شوند و احساس محرومیت موجب تقویت هویتهای مادون ملی مانند قومیت، نژاد، محله گرایی و… می شود و محركی برای دست زدن به اعمال سیاسی و خشونت می گردد به خصوص دركشورهای با تفاوت های قومی این مشكلات بیشتر می شود.

 

 

عوامل موثر بر شكل گیری یا تشدید ناسیونالیسم قومی درجوامع چند قومی به اقتضای خاص در هر جامعه متعدد است از جمله می توان به موارد زیر اشاره كرد:

 

 

1-چگونگی ساختار توزیع منابع قدرت (اقتصادی،سیاسی،فرهنگی) درجامعه.

 

 

2-وجود خودجوش جنبش ناسیونالیسم با توجه به سه محور ایدئولوژی، ساز و كارها و شیوه های پیگیری مطالبات و پایگاه اجتماعی.

 

 

3-تجربه تاریخی تعاملات و روابط اقوام كه آیا سلطه گر و سلطه ناپذیر یا فدرالی یا خودمختاری بوده است.

 

 

4-واكنش و حساسیت قدرتهای منطقه ای و جهانی یه موضوع اقوام در یك كشور خاص.

 

 

5-شرایط ژئوپلتیك یا جغرافیایی تركیب قومی هر جامعه، نسبت جمعیت و سرزمین و همسانی قومی با كشورهای همسایه و نوع شكافهای موجود در جامعه.

 

 

تبعـیض، نوع نگرش ومیزان گرایـش اقوام به هویـت ملی و رونـد ملت سازی و دولـت سـازی موارد دیـگر می باشند.

 

 

سرزمین ایران در مقوله تنوع قومی و زبانی در جهان با 24 درصد همانندی در رتبه شانزدهم قرار دارد. اگر چه در ایران فارسی زبانان با60 درصد جمعیت اكثریت را دارند، لیكن وجود شش قومیت عمده در درون این واحد ملی و تاثیرات شگرف آنها بر سیر تحولات تاریخی واقعیتی انكارناپذیر است. از آنجا كه نقطه تمركز ما در پژوهش قومیت كرد می باشد از قومیتهای دیگر صرفنظر كرده و به كردها میپردازیم.

 

 

جمعیت كردها بیشتر در آذربایجان غربی، كرمانشاه  و كردستان ساكن هستند. این قوم، به نسبت،  زمینه مناسب تری برای فعال شدن گسست ملی دارد از جمله این زمینه ها؛ تمركز جمعیتی در یك منطقه كوچك و مشخص، دوم، باور به محرومیت های اقتصادی، بهداشتی وآموزشی، سوم، موقعیت جغرافیایی در كنار مرز دو كشور با تشابه قومی و محلی و وضعیت كوهها و راهها، چهارم، تصور انزوای سیاسی و عدم رضایت از میزان حضور نخبگان سیاسی اجتماعی در داخل نظام، پنجم، ملاحضات مذهبی كه اكثرا سنی مذهب هستند، ششم، زبان كردی اگر چه از شاخه های زبان ایرانی است و با پارسی باستان همانندی زیادی دارد، لكن برای فارسی زبانان امروز مفهوم نیست هر چند گویش های مختلف مانع یك زبان واحد كردی است معهذا امروزه زبان كردی محور جنبش های كردی است اگر چه از لحاظ نژادی نمی توانند اصل آریایی و ایرانی بودن كردها را منكر شوند.

 

 

تجربه شورش شیخ عبدالله درسال1297 درمقابل عثمانی ها با محوریت قبایل كرد و شورش شیخ سعید درسال1304 در مقابل ناسیونالیسم افراطی آتاتورك كه هویت كردی را انكار می كرد در پاسخ به تحركات خارجی بود. جنبش اسماعیل سمیتقو كه یكپارچه گی ایران را تهدید میكرد و ارتش رضاخان آن را سركوب كرد و نیز تاسیس كومله در دهه1320 كه به دستور مقامات شوروی به حزب دموكرات كردستان تبدیل شد و طرح كردستان خودمختار و تاسیس جمهوری مهاباد درسال1324 به رهبری عبدالرحمن قاسملو برای تجزیه ایران و بیانیه هشت ماده­ای آنها بعد از انقلاب اسلامی كه خواستار خودمختاری كردستان بودند و اقدامات ملامصطفی بارزانی در این راستا قابل توجه و بررسی است (افتخاری،1377).

 

 

2-1- سوال های پژوهش

 

 

1-2-1 پرسش اصلی

 

 

1-تفاوت قومی كردها چگونه می تواند امنیت ملی ایران را تحت تاثیر قرار دهد؟

 

 

 

 

آناتومی سینوس ها:

 

 

دلیل فانکشنال حضور سینوسهای پارانازال از سال 1800 م مشخص شد. نقش سینوسهای پارانازال مشارکت در رزونانس صوتی، گرم و مرطوب هوای تنفسی، افزایش غشای بویایی، نقش ضربه گیر برای سروصورت، فراهم کردن عایق گرمایی برای مغز، مشارکت در رشد صورت و سبک تر کردن استخوانهای سروصورت می باشد که از تمام این دلایل ثبت شده ترین دلیل آن است که سینوسها یک فریم تشکیل میدهند که به حفاظت ازترومای کند[10] مغزکمک می کند.^{( 1)}

 

 

استخوان وسینوس فرونتال

 

 

ناحیه ای که سینوس فرونتال از جنینی از آن منشا می گیرد می تواند در4-3 ماهگی داخل رحمی قابل تشخیص باشد. چون سینوسهای فرونتال تا سن 6 سالگی به استخوان فرونتال نمی رسند این سینوسها تنها سینوسهای غایب در زمان تولدند که از طریق رسس فرونتال و یا آنهایی که از اینفاندیبولوم منشا می گیرند به اینفادیبولوم درناژ می شوند. ⁽⁶⁾ اینفادیبولوم به صورت یک کانال برای انتقال ترشحات یا عفونت از سینوس فرونتال به سینوسهای اتموئیدال قدامی و سینوس ماگزیلاری یا برعکس عمل می کند. محل مجرای نازوفرونتال از طریق داخل بینی با منشا توربینات میانی و یا آگرنازی(درصورت وجود) منطبق است. قطاع در ناحیه بالارونده ماگزیلا [11]منجر به رسیدن به نازوفرونتال داکت می شود.⁽¹⁾

 

 

فرونتال رسس مثل نازوفرونتال داکت یک ساختمان توبولار نیست زیرا که شکل و سایز فرونتال رسس به طور وسیع توسط ساختمانهای اطراف مشخص می شود که بطور قدامی به سلولهای آگرنازی، اتموئید بولا به طور خلفی و به قسمت عمودی uncinate process در قسمت مدیال و توربینانت میانی در قسمت لترال ختم میشود. در واقع می توان گفت مجرای نازوفرونتال یک کانال بسته درسطح فوقانی فرونتال رسس می باشد؛ درحالی که یک فرونتال رسس یک فرورفتگی (دپرسیون) قدامی – خلفی عمیق در مئاتوس میانی است؛ یک سینوس فرونتال نمی تواند بدون رسس وجود داشته باشد. ⁽⁶⁾

 

 

سلولهای آگرنازی ( nasal mound):

 

 

این سلولها از فرونتال رسس پنوماتیزه می شوند یعنی ناحیه ای متشکل از قدامی ترین سلولها ی هوایی اتموئید که در قدام ، لترال و زیر فرونتال رسس واقع شده اند و شیوع متغیری برای آن گزارش شده است. ⁽⁷⁾(شکل3-1) توسعه سینوسهای فرونتال متغیر است اما در 5-4% افراد هرگز نمو ندارند. شیوع غیبت دوطرفه سینوس فرونتال از 4-3% تا 10% در جمعیتهای مختلف گزارش شده است. آژنزی سینوس فرونتال در بین زنان بیشتر است. غیبت یکطرفه سینوس فرونتال بین 4/7-8/0شیوع دارد.

 

 

عوامل عواملی مثل سن، جنس، هورمون و شکل گیری کرانیوفاشیال و عوامل محیطی مثل شرایط آب و هوایی و التهاب موضعی، شکل گیری سینوس فرونتال را کنترل می کنند. سپتومهای سینوس فرونتال در واقع باقی مانده استخوان فرونتال هستند که بین دو سینوس باقی مانده اند که معمولا در قسمت  baseخط میانی یا در قسمت زیرین هستند. بنابراین ممکن است به یک طرف انحراف داشته باشند که وابسته به سرعت رشد افتراقی سینوسهای فرونتال است. هرچند که سپتوم میانی همیشه تقریبا کامل است نواحی موضعی وجود دارد که در آنها دهی سنس[12] اکتسابی یا مادرزادی در سینوسهای فرونتال رخ می دهد که اجازه ارتباط بین دو سینوس فرونتال یا بیرون زدگی [13]مخاطی از یک سینوس به سینوس دیگر را می دهد. در واقع بدلیل همین سپتومها، کانتور سینوس حالت اسکالوپ دارد و در برخی موارد تا 3/1 یا 2/1 ارتفاع سینوس گسترش می یابند. هرچه سینوس بزرگتر باشد سپتومها بهتر در آن توسعه مییابند؛ بطوریکه در یک سینوس هایپوپلاستیک معمولا سینوس تکی است و کانتورهای صاف دارد سینوس فرونتال خوب توسعه یافته به مارژین سوپرااتموئیدال اربیتال نزدیک میشود اما هرگز به اربیت دست اندازی نمیکند ولی می تواند دیواره آن را ریمدل کند. هر صافی مارژین اربیتال می تواند حضور پروسه توسعه یافته از سینوس فرونتال را خبر دهد مثل موکوسل, پنوموسل و …

 

 

سینوسهای فرونتال در سایز غیر قرینه هستند و معمولا” سینوس بزرگتر از میدلاین رد شده تا جایی که اینسیژن در میدلاین ممکن است بطور معکوس وارد مخاط این سینوس نسبت به سینوس کوچکتر شود.^1و3و6و8 

 

 

 

سینوس ماگزیلاری

 

 

در مورد نمو حفره سینوس ماگزیلاری باید گفت که این حفره در هفته 10 جنینی در طی پنوماتیزاسیون اولیه تشکیل می شود. در واقع این سینوس از مئاتوس اولیه نشات می گیرد. در هفته 20 در هنگام پنوماتیزاسیون ثانویه، به ماگزیلای در حال استخوانی شدن توسعه می یابد. در طی جنینی سینوس توسعه می یابد تا حفره بینی (nasal-cavity) همراه با ماگزیلا و سایر استخوانهای احاطه کننده بزرگ شود. ⁽³⁾

 

 

هایپوپلازی یکطرفه سینوس ماگزیلاری در 7/1% و در 2/7% از موارد، دوطرفه رخ می دهد. علل هایپوپلازی ماگزیلاری میتواند ناشی از عفونت، مداخلات جراحی، رادیاسیون به استخوان ماگزیلاری در هنگام رشد و نمو این استخوان که می تواند باعث صدمه به مرکز رشد آن شود و در نتیجه یک ماگزیلاری کوچک و سینوس هایپو پلاستیک شود. رشد کم[15] در آنومالیهای اولین و دومین قوس برانشیال مثل تریچرکولین یا مندیبولوفاشیال دیستوزیس، تالاسمی مینور رخ می دهد زیرا که در مورد اخیر تقاضا برای مغز استخوان از پنوماتیزاسیون سینوس ممانعت می کند. از آنجا که این سینوس اولین سینوسی است که در روز 7 جنینی شکل می گیرد موقعیت آن با افزایش سن تغییر می کند.⁽¹⁾

 

 

سپتاها، ساختمان مهمی از جهت جراحی بالا بردن کف سینوس[16] هستند؛ زیرا که سپتوم سینوس یک علت پرفوراسیون غشای سینوس درطی جراحی فوق می باشد. نقش سپتوم آن است که سینوس را به دو یا چند آنترا تقسیم می کند و برای قوی سازی ساختمان استخوانی سینوس نیز مطرح می شود. بهترین نما جهت بررسی سپتاها در تصاویر Axial-CT می باشد و محل سپتوم در پانورامیک بازسازی شده[17]ارزیابی می شود که سپتاها به ترتیب 1) قدامی: در ناحیه پره مولر اول و دوم 2) میانی: درناحیه مولر اول و دوم 3) خلفی: خلف تر از مولر دوم می باشد. شکل سپتوم می تواند به دو نوع کامل یا ناکامل تقسیم شود. سپتاهای کامل خیلی نادرند ولی اگر موجود باشند باعث جداشدن و عدم ارتباط دو قسمت سینوس از هم میشوند. در موارد نادر ممکن است این جداشدگی توسط سپتوم در تمام سینوس دیده شود که مانع از درناژ آنها به سینوس اصلی می شود. این پدیده به عنوان آنترال مخفی جداگانه شناخته می شود و پاتولوژی در این آنترال مخفی رخ می دهد که در موقع جراحی شناسایی می شود و در اکثر مواقع درناژ دو قسمت جدا شده سینوس ماگزیلا توسط سپتوم از طریق یک استئوم جداگانه به حفره بینی انجام می شود، CT نقش مهمی در حضور آنترال جداگانه و پاتولوژی آن ایفا می کند. قسمت باکال و پالاتال سپتاها از قسمت میانی ضخیم تر است .

 

 

ح. فرضیه های فرعی تحقیق

 

 

1- سیستم تضمین اجرا و راستی آزمایی مستقل و بین المللی در موافقت نامه های دوجانبه دو کشور پیش بینی نشده است و نظارت بر اجرا بر عهده نهادهای ملی هریک از طرفین و وابسته به خواست و اراده دوکشور است.

 

 

2- آمریکا و روسیه به عنوان بزرگترین دارندگان سلاح هسته ای در جهان، نتوانسته اند به تعهدات خود در رابطه با خلع سلاح هسته ای دوجانبه عمل نمایند .

 

 

3- عملکرد آمریکا و روسیه در زمینه خلع سلاح دوجانبه و رفتار تبعیض آمیز این دو کشور در اعطای فناوری تسلیحات هسته ای به برخی کشورها، موجب تضعیف فرآیند کلی خلع سلاح و عدم کارایی آژانس بین المللی انرژی اتمی در این قلمرو شده است.

 

 

ط: جنبه نوآوری تحقیق

 

 

نوآوری این تحقیق در پرداختن به مساله خلع سلاح از دیدی دوجانبه با محوریت آمریکا و روسیه است که به روشنی و با جزئیات بیشتر در مقالات و تحقیقات دیگر بحث نشده است و نیز از این نظراست که روابط بین این دوکشور را در رابطه با خلع سلاح هسته ای به چالش   می کشد.

 

 

 ی. روش تجزیه و تحلیل داده ها

 

 

انجام این تحقیق مبتنی بر مطالعه کتابخانه ای به روش تحلیلی است و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم روشی توصیفی و تحلیلی است.

 

 

در خاتمه این مقدمه و در راستای پاسخگویی به پرسش های تحقیق، ابتدا در بخش یکم به ذکر کلیات و مفاهیم خلع سلاح وکنترل تسلیحات و نقد مناسبات آن ها و سازوکارهای حقوقی خلع سلاح خواهیم پرداخت. در بخش دوم هم،  بررسی معاهدات خلع سلاح دوجانبه هسته ای منعقده بین آمریکا و روسیه را از آن جهت که شرایط معاهدات خلع سلاحی را دارا هستند و موانع پیش روی آن ها و عملکرد این دوکشور و آثار آن بر روند خلع سلاح جهانی را به بحث خواهیم گذارد.

 

 

بخش اول: سازوکارهای حقوقی خلع سلاح هسته ای

 

 

 

شرح موضوع:

 

 

سلاح های مدرن هسته ای آن چنان قدرتی در تخریب جانداران و اشیا دارند که از دیدگاه عقلایی نمی توان آن ها را در شمار ابزار قابل استفاده در سیاست به شمار آورد. بر همین اساس گفته می شود که هیچ هدفی وجود ندارد که پیگیری آن استفاده از این سلاح مخرب را توجیه کند. حداقل در افکار عمومی، باور حاکم این است که هرگونه استفاده از سلاح هسته ای مترادف با آخرین روز زندگی بشر است. اگر این امکان وجود داشت که بتوان اینگونه سلاح ها را نابود کرد، جامعه جهانی می توانست محیطی به مراتب بی خطرتر برای انسان ها باشد. راه نهایی رهایی از این سلاح ها همانا از بین بردن آن هاست.[1]

 

 

 برای خلع سلاح هسته ای[2] تعریف واحد و جامعی وجود ندارد. خلع سلاح هسته ای به معنی مطلق کلمه عبارت از کاهش یا نابودی تسلیحات هسته ای در سطح بین المللی بدون در نظرگرفتن ماهیت، کمیت و کیفیت آن ها است.[3] این فرآیند به تناسب تحولات تاریخی، دگرگونی را پذیرا شده و اکنون مفهومی یافته است که چه بسا با نخستین بینش های ناظر بر تاسیس و تکوین آن تفاوتی شگرف داشته باشد.

 

 

 

1-2-6   هویت ملی…………………………………… 19

 

 

1-2-7 ناسیونالیسم…………………………………… 21

 

 

1-2-7-1 انواع ناسیونالیسم…………………………………… 22

 

 

1-2-8 سیاست قومی…………………………………… 23

 

 

1-3  عناصر هویت ملی…………………………………… 24

 

 

1-3-1دین و مذهب……………………………………. 25

 

 

1-3-2 زبان………………………………….. 26

 

 

1-3-3 جغرافیا یا سرزمین…………………………………… 27

 

 

1-3-4  فرهنگ (رسوم ملی،آیین ها،اسطوره ها،هنر)………………… 28

 

 

1-3-5  تاریخ و سرنوشت مشترک…………………………………….. 29

 

 

1-3-6 بستگی های مشترک اقتصادی…………………………………… 30

 

 

1-3-7 میراث سیاسی مشترک (دولت)…………………………………. 31

 

 

1-3-8  اراده جمعی داوطلبانه………………………………….. 32

 

 

فصل دوم: ملت ایران در ادوار مختلف تاریخی با تمرکز بر بعد از انقلاب اسلامی 1979

 

 

2-1 مقدمه………………………………….. 34

 

 

2-2 تاریخ سیاست های ملت سازی در دوران باستان و اسلامی……………… 34

 

 

2-3بررسی سیاست های ملت سازی بعد از انقلاب اسلامی 1979…………… 36

 

 

2-3-1 رویکرد امت مدارانه (الگوی آرمان گرایانه)…………………………………. 36

 

 

2-3-2رویکردتلفیقی…………………………………… 36

 

 

2-3-3 رویکرد وحدت در کثرت……………………………………. 37

 

 

2-3-4 دوران سیاست جنگی…………………………………… 42

 

 

2-4 نتیجه گیری…………………………………… 46

 

 

فصل سوم : وضعیت جمعیت شناختی جمهوری اسلامی ایران ( با تأکید بر تنوع قومی)

 

 

3-1مقدمه…………………………………… 48

 

 

3-2 بررسی وضعیت تنوع قومی در جهان………………………………….. 48

 

 

3-3  تنوع قومی در ایران و علل آن………………………………….. 52

 

 

3-4  علل گونا گونی قومی در ایران………………………………….. 53

 

 

3-4-1زبان………………………………….. 55

 

 

3-4-2 دین…………………………………… 56

 

 

3-4-3موقعیت جغرافیایی ؛ اقوام مهاجر و کوچ نشین………………………. 57

 

 

3-4-4 برنامه های نوسازی (نفوذ فرهنگ غرب)…………………………….. 58

 

 

3-5 ایران: موزاییک اقوام………………………………….. 58

 

 

3-5-1 قوم آذری…………………………………… 65

 

 

3-5-2 قوم کرد………………………………….. 67

 

 

3-5-3 قوم عرب……………………………………. 70

 

 

 

3-5-4 قوم بلوچ…………………………………… 72

 

 

3-5-5 قوم ترکمن…………………………………… 75

 

 

3-5-6 قوم لر………………………………….. 78

 

 

3-6 نتیجه گیری…………………………………… 80

 

 

فصل چهارم: سیاست ملت سازی در دوران سازندگی و اصلاحات در جمهوری اسلامی ایران (1384- 1367)

 

 

4-1 مقدمه………………………………….. 82

 

 

4-2 دوره سازندگی…………………………………… 82

 

 

4-2-1 تأکید بر توسعه اقتصادی و تشدید نابرابری های منطقه ای………. 82

 

 

4-2-2تشدید تمرکز گرایی در ساختار سیاسی کشور…………. 86

 

 

4-2-3  مصوبه­های شورای عالی انقلاب فرهنگی در دوره سازندگی………….87

 

 

4-2-4 دیدگاه های رئیس دولت سازندگی………………………….. 88

 

 

4-2-5 برنامه ها و اهداف طرح ریزی شده دولت و هیات وزیران(1376-1368)………91

 

 

4-2-6 نتایج و عملکرد دولت سازندگی…………………………………… 94

 

 

4-2-7 جمع بندی اقدامات دوره سازندگی در جهت تدوین سیاست ملت سازی (1376- 1368)……100

 

 

4-3  دوره اصلاحات (1384-1376)…………………………………. 103

 

 

4-3-1 دیدگاه  رئیس دولت اصلاحات در زمینه ملت سازی……………. 103

 

 

4-3-2 اولویت یافتن مسایل فرهنگی و سیاسی (اهداف و برنامه های طرح ریزی شده دولت و هیات وزیران)……107

 

 

4-3-3 تمرکز زدایی اداری، برنامه ریزی…………………………………… 111

 

 

4-3-4 تغییر نگرش در مبانی هویت ملی و وفاق اجتماعی ( تغییر در مبانی ملت سازی)……..113

 

 

4-3-5 عملکرد و نتایج دولت اصلاحات(1384-1376)……………………. 115

 

 

فصل پنجم :  نتیجه گیری

 

 

5-1 وجوه تفاوت در دو الگوی ملت سازی در جمهوری اسلامی ایران…….. 124

 

 

5-2 وجوه تشابه در سیاست های ملت سازی در دوران سازندگی و اصلاحات………126

 

 

فهرست منابع…………………………………..131

 

 

منابع فارسی…………………………………… 131

 

 

منابع لاتین…………………………………… 136

 

 

چکیده:

 

 

ملت سازی فرآیند است که طی آن شهروندان جامعه به تدریج پیرامون نقاط مشترک و وحدت آفرین به خود فهمی می رسند و اشتراکات را تقویت می کنند و در عین حال نقاط گسست و شکاف برانگیز از بین می رود یا تضعیف می شود. وجود ملتی یکپارچه و منسجم یکی از مهم ترین لوازم تداوم حیات دولت های کنونی است. بدون وجود ملتی متحد، بقاء و حیات کشور امکان پذیر نیست. بنابراین سیاست هایی که در جهت ساخت ملت و ایجاد همگرایی در بین مردم یک کشور که از اقوام و اقلیت های دینی و زبانی و فرهنگی مختلف تشکیل         می شود، بسیار حائز اهمیت است.در این پژوهش کوشش بر این است که سیاست ها و تصمیماتی که در جهت برنامه های ملت سازی در جمهوری اسلامی ایران (دوره سازندگی و اصلاحات‌ ) گرفته شده است، مورد شناسایی و بررسی قرار گیرد. به عبارت دیگر فرض اساسی در این پژوهش عبارت از این است که: الگوی ملت سازی در دوره سازندگی تمرکز گرا و مبتنی بر توسعه اقتصادی و در دوره اصلاحات تمرکز زدا و مبتنی بر توسعه سیاسی و فرهنگی بوده است.

 

 

هدف اصلی این پژوهش فهم بهتر و شناسایی  سیاست های ملت سازی و قومی در کشور ایران که ملت آن متشکل از اقوام و اقلیت های دینی، زبانی و فرهنگی متفاوت است، می باشد. روش تحقیق در این پژوهش نیز مقایسه ای است.در این تحقیق در مرحله اول به کلیات و مفاهیم ملت سازی و عناصر هویت ملی که سازنده سیاست های ملت سازی اشاره شده است. در مرحله دوم، به بررسی برنامه ها و فرآیند ملت سازی در طول تاریخ ایران توجه گردیده و در مرحله بعدی علل تنوع قومی در ایران و وجود اقوام گوناگون بررسی و تحلیل شده است. سپس الگوهای ملت سازی اجرا شده در دو دوره سازندگی و اصلاحات مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت وجوه مشابهت ها و تفاوت ها در این دو الگو مورد شناسایی و تحلیل قرار گرفته می­شود. بر اساس نتایج این تحقیق، در جمهوری اسلامی ایران، سیاست های ملت سازی روندهای متفاوتی را پشت سر گذاشته است،‌به گونه ای که تدوین تصمیمات ملت سازی در دوره سازندگی مبتنی بر توسعه اقتصادی و نوسازی و در دوره اصلاحات مبتنی بر توسعه سیاسی و فرهنگی بوده است. توجه و تاکید هریک از این دولت ها به یک وجه از توسعه کشور در سیاست ملت سازی خود باعث شکاف ها و پیامدهای نامطلوب برای مردم کشور و آینده آن ها شده است.

 

 

مقدمه:

 

 

موضوع ملت سازی از مباحث کلیدی و راهبردی در عرصه­ی علوم سیاسی و روابط بین الملل می­باشد. چون مقدمه و اساس مطالعات سیاسی دولت، حکومت و جامعه که روابط و مناسبات این اجزا پیش زمینه و سرآغاز مطالعات رشته های سیاسی و بین الملل را تشکیل می­دهد و بدون شناخت ملت و عناصر ملت سازی، مطالعه در زمینه علوم فوق کاری بیهوده و بدون محتوی خواهد بود، زیرا ملت به عنوان موضوع کلان و پیچیده اسکلت بندی مطالعات سیاسی و بین الملل را تشکیل می دهد.

 

 

واقعیت پدیده ملت سازی و گونه های مختلف سیاست های ملت سازی قدمتی تاریخی دارد اما نظریه پردازی پیرامون آن با پیدایش دولت – ملت های مدرن اروپایی و شیوع نظریه های نوسازی و توسعه مقارن شده است. در همین راستا صاحب نظران مختلف درباره مؤلفه ها و عناصر ملت، شیوه های شکل گیری ناسیونالیسم و ملی گرایی در میان ملت ها و نسبت ملت به عنوان کل با هویت های خرده مثل گروه های قومی، نژادی، زبانی و مذهبی و نسبت سیاست ملت سازی با دموکراسی، آزادی، خشونت یا همزیستی سیاسی و الگوهای متفاوت ملت سازی در ملت های نوپا و تاریخی نظریه های متعددی را مطرح نموده اند.

 

 

کشور ایران به عنوان یکی از تمدن­های کهن در طول تاریخ فراز و فرودهایی داشته و حوادث گوناگونی را پشت سرگذاشته است ولی ملت ایران توانسته ماندگاری خود را با وجود تحولات بزرگ در تمام عصرها و دوره­ها حفظ نماید. بنابراین شناخت الگوها و گونه های ملت سازی در ایران و خصوصاً بعد از انقلاب اسلامی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

 

 

لذا با توجه به این توضیحات و همچنین به دلیل اهمیت موضوع ونبود کارهای تحقیقی پیرامون ملت سازی در ایران، خصوصاً در مطالعات موردی پیرامون جمهوری اسلامی، دراین پژوهش سعی گردیده است تا الگوهای ملت سازی اتخاذ شده از سوی دولت­های بعد از انقلاب اسلامی مورد مطالعه قرار گیرد ونقش آن در روند توسعه و تعالی ایران در طی دوره های مختلف علی الخصوص در دوران سازندگی و اصلاحات مورد کاوش و بررسی قرار گیرد.

 

 

فصل اول

 

 

1-1- کلیات

 

 

1-1-1- بیان مسأله:

 

 

ایجاد روح مشترک ملی که از آن با عنوان ملت سازی یاد می شود، هدف اساسی کلیه ی نظام های سیاسی در همه ادوار تاریخ بوده و هست. در بیانی ساده ملت سازی فرآیندی است که طی آن شهروندان جامعه به تدریج پیرامون نقاط مشترک و وحدت آفرین به خود فهمی می رسند و اشتراکات را تقویت می کنند و در مسیر تکامل آن گام بر می دارند و در عین حال نقاط گسست و شکاف بر انگیز از بین می رود و یا تضعیف می شوند. در نقطه تکامل این فرآیند گروه های متنوع قومی، زبانی و مذهبی به هویتی واحد دست می یابند و با آن منظومه هویتی خود و جامعه را تعریف می نمایند.

 

 

نیل به چنین هویتی در پرتو سیاست های ملت سازی ممکن می شود. سیاست ملت سازی در جوامع متنوع و تاریخی و نیز در جوامع در حال گذار هم ضرورتی مضاعف دارد و هم با چالش ها و موانع جدی تری نیز روبروست. ضرورت اتخاذ سیاست ملت سازی به حدی است که در جوامع در حال توسعه اخیراً فرآیند ملت سازی را به عنوان الزام توسعه ایی شناخته اند.ادبیات مربوط به ملت سازی طی سال های اخیربیشتر معطوف به توسعه می باشد و به تعبیر دیگر گفته می شود آن نوع از ملت سازی فرجام موفقیت آمیزتر و پایدارتر خواهد داشت که از فردای شکل گیری دولت (ایجاد انسجام در ساختارهای حاکمیت نو ظهور)، توسعه به معنی جامع کلمه را در دستور کار قرار دهد.

 

 

واقعیت پدیده ملت سازی و گونه های مختلف سیاست های ملت سازی قدمتی تاریخی دارد اما نظریه پردازان پیرامون آن با پیدایش دولت- ملت های مدرن اروپایی و شیوع نظریه های نوسازی و توسعه مقارن شده است. در همین راستا صاحب نظران مختلف درباره مؤلفه ها و عناصر ملت، شیوه­های شکل گیری ناسیونالیسم و ملی گرایی در میان ملت ها و پرورش منش و شخصیت ملی و نسبت ملت به عنوان کل با هویت خرده ملی مثل گروه های قومی، نژادی، زبانی و مذهبی، نسبت سیاست ملت سازی با دموکراسی، آزادی، حقوق بشر، خشونت یا همزیستی سیاسی و تفاوت­های سیاست­های ملت­سازی در ملت های نوپا و تاریخی نظریه های متعددی را مطرح نموده اند.

 

 

ملت ایران یکی از معدود ملت­های تاریخی جهان است؛ که علی رغم فراز و نشیب­های طولانی توانسته پایایی و ماندگاری خود را حفظ نماید. ایران از جمله کشورهایی است که سیاست­سازی آن از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و سیاست­مداران قرار گرفته است. اصول و پایه های سیاست ملت­سازی ایران با پیدایش انقلاب اسلامی که بر مبنای معرفتی دین محور استوار بود، در مقایسه با نظام سیاسی پیشین دستخوش تغییرات بنیادین گشته و تفاوت­های ماهوی یافت. لذا طبیعی می نمود که نظام نوپا سیاست متفاوت ملت­سازی را دنبال کند اما از سوی دیگر بروز جنگ تحمیلی در دهه 1360 ه.ش پیگیری و اجرای سیاست مدون و برنامه محور ملت­سازی را نمی داد و در عمل از پایان جنگ تحمیلی و آغاز به کار دولت موسوم به سازندگی است که تدوین برنامه­های توسعه در دستور کار نظام جمهوری اسلامی قرار گرفت و پس از آن در دولت موسوم به اصلاحات با تکیه بر مؤلفه ­های دیگر با بعضی بازنگری ­ها دنبال شد.

 

 

اینک با توجه به ملاحظات فوق پرسش اصلی تحقیق چنین است:

 

 

2-1-1- سوال های تحقیق

 

 

سؤال اصلی:

 

 

الگوی سیاست­های ملت­سازی در دوران سازندگی و اصلاحات چه شباهت ها و تفاوت هایی با هم داشته است؟

 

 

سؤال های فرعی:

 

 

1- الگوهای مختلف سیاست ملت سازی کدامند؟

 

 

2- مهمترین مؤلفه های سیاست ملت سازی در دوران سازندگی و اصلاحات چه بوده است؟

 

 

3- شیوه های اعمال و پیگیری سیاست ملت سازی در دو دوره چگونه بوده است؟

 

 

3-1-1- پیشینه و ادبیات تحقیق

 

 

در زمینه ملت سازی در ایران بعد از انقلاب،منابع زیادی به رشته تحریر در نیامده است بلکه بیشتر در قالب مقاله ها و بیانیه­ها و مصوبه های مجلس موجود و قابل استنباط می باشد.لذا می توان گفت مطالعه موردی پیرامون  این موضوع، نو و بدیع می باشد. با این حال در این بخش می توان دو دسته از پژوهش­هایی که صورت گرفته را از هم تمییز داد:

 

 

الف.پژوهش هایی که مفاهیم نظری ملت، ملت سازی و ملیت را مورد بررسی قرار داده اند.

 

 

ب.پژوهش های داخلی و خارجی که بحث قومیت وقوم گرایی و اقلیت ها وتکثرگرایی را بررسی کرده اند.

 

 

در ذیل به بررسی اجمالی این دو دسته از پژوهش ها خواهیم پرداخت.

 

 

الف.پژوهش هایی که مفاهیم نظری ملت،ملت سازی، ملیت را مورد بررسی قرار داده اند.

 

 

– حمید احمدی، هویت، ملیت، قومیت

 

 

یکی از منابع معتبر درباره موضوع فوق کتاب هویت، ملیت، قومیت نگاشته حمید احمدی است.به نظر اوآنچه که باعث بی اعتنایی به مبحث ملیت در ایران شده است، تأثیرپذیری جمهوری اسلامی ایران از سیاست های رسمی انترناسیونالیسم اسلامی می باشد.ایشان در این کتاب به محور مذهب و دین توجه کردند ولی آن چه که ابن نوشته با این کتاب را متمایز می کند؛ بحث نقش دولت و سیاست­ها و تصمیمات اتخاذ شده از طرف سازمان های اجرایی کشور در زمینه عدم توجه یا توجه به مسأله ملت و ملت سازی است.

 

 

 

1-8-6- مطالعات آزمایشگاهی.. 14

 

 

1-8-7- تجزیه داده‌ها و نگارش پایان‌نامه. 15

 

 

1-9- بوکسیت… 15

 

 

1-9-1- آلومینیوم. 15

 

 

1-9-2- بوکسیت، تعریف، شرایط تشکیل و کاربرد‌ها 16

 

 

1-9-2 -1- تعریف… 16

 

 

1-9-2-2 – شرایط تشکیل بوکسیت… 16

 

 

1- 9-2-3 – کاربرد بوکسیت… 18

 

 

1- 9-3- طبقه‌بندی بوکسیت‌ها 18

 

 

1-9-3-1- تاریخچه طبقه‌بندی بوکسیت… 19

 

 

1-9-3-2- طبقه‌بندی بر اساس لیتولوژی سنگ بستر. 20

 

 

1-10-کلیاتی در مورد بافت و ساخت در بوکسیت‌ها 25

 

 

1- 11- پراکندگی زمانی و مکانی بوکسیت‌های ایران.. 26

 

 

1-12- ذخائر جهانی‏ بوکسیت و مهمترین کشور‌های تولید کننده و وارد کننده آلومینیوم. 27

 

 

فصل دوم: زمین‌شناسی منطقه

 

 

2-1- مقدمه. 30

 

 

2-2- جایگاه زمین‌شناسی ایران از دیدگاه زمین ساخت جهانی.. 30

 

 

2-3- موقعیت زمین‌شناسی منطقه مورد مطالعه. 31

 

 

2-4- زمین‌شناسی منطقه. 33

 

 

2-4-1- چینه‌شناسی در محدوده ناحیه‌ای.. 33

 

 

2- 6- چینه‌شناسی در محدوده کانسار 39

 

 

2-6-1- سازند روته. 39

 

 

2-6-2- سازند الیکا 42

 

 

2 – 6 – 3 – سازند شمشک…. 43

 

 

2- 7-  فاز‌های کوهزایی در منطقه. 45

 

 

2- 7- 1- فاز کوهزایی کالدونین.. 45

 

 

2- 7 – 2- فاز کوهزایی سیمرین.. 45

 

 

2- 7 – 3- سیمرین پیشین.. 46

 

 

2- 8 – زمین‌شناسی ساختمانی.. 47

 

 

2- 8- 1- زمین‌شناسی ساختمانی البرز شرقی.. 47

 

 

2- 8 – 2- زمین‌شناسی ساختمانی در محدوده مورد مطالعه. 49

 

 

2- 8 – 2- 1- گسل ابر. 49

 

 

2 -8 – 2- 2- گسل شاهکوه 51

 

 

2 -8 – 2- 3- گسل سیاه مرزکوه 51

 

 

2-8 – 2- 4- گسل‌های محدود به کانسار 51

 

 

 

2- 8- 3- چین‌خوردگی.. 53

 

 

2- 8- 3- 1- تاقدیس تاش…. 53

 

 

2- 8- 4- ارتباط تکتونیک با بوکسیت‌زایی.. 54

 

 

2- 9- زمین‌شناسی اقتصادی منطقه. 57

 

 

2- 10- جغرافیای دیرینه ایران و منطقه در زمان تریاس…. 59

 

 

2- 10- 1- نتیجه‌گیری از جغرافیای دیرینه ایران در زمان تریاس…. 61

 

 

فصل سوم: کانی‌شناسی، ساخت و بافت

 

 

3- 1- مقدمه. 66

 

 

3- 2- مطالعات میدانی (عملیات صحرایی) 66

 

 

3-2- 1- مشخصات سنگ میزبان ماده معدنی.. 67

 

 

3-2- 2- نحوه رخنمون ماده معدنی.. 69

 

 

3-2- 3- بررسی مشخصات ژئومتری ماده معدنی (هندسه ماده معدنی) 70

 

 

3-2-4- مشخصات افق بوکسیتی (لایه‌های تشکیل دهنده) 72

 

 

3-3-  ویژگیهای سنگ‌ پوش ماده معدنی.. 78

 

 

3-4- ارتباط بوکسیت‌زایی با ذغالسنگ…. 79

 

 

3- 5-  نقش کارست وغارهای آهکی در فرایند  بوکسیت‌زایی.. 81

 

 

3 – 6- کانی‌شناسی به روش پراش اشعه ایکس XRD… 83

 

 

3-6-1- بررسی کانی‌های تشکیل دهنده ماده معدنی.. 87

 

 

3 – 7 –  مطالعات میکروسکوپی.. 88

 

 

3- 7- 1-  مطالعه پتروگرافی سنگ میزبان.. 88

 

 

3- 7- 2-   مطالعات پتروگرافی ماده معدنی.. 90

 

 

3- 7- 3-  واحد‌های بافت ساز زمینه(ماتریکس) 90

 

 

3- 7- 4-  واحدهای بافت ساز متمایز. 91

 

 

3-8- سیستم‌های ژنتیکی کانی‌های تشکیل دهنده ماده معدنی.. 96

 

 

فصل چهارم: مطالعات ژئوشیمیایی و الگوی تشکیل کانسار

 

 

4- 1 –  مقدمه. 100

 

 

4- 2- رفتار عنصر آلومینیوم  در محیط ژئوشیمی.. 101

 

 

4- 3- طبقه‌بندی انواع واحدهای کانسنگی در نیمرخ مورد مطالعه. 104

 

 

4- 6- تعیین خاستگاه سنگ منشأ بوکسیت با استفاده از داده‌های ژئوشیمی.. 108

 

 

4 – 7- مدل پیدایشی پیشنهادی کانسار بوکسیت تاش…. 112

 

 

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

 

 

5- 1-  نتیجه‌گیری.. 117

 

 

5- 2- پیشنهادات… 119

 

 

فصل ششم: منابع

 

 

6- 1- منابع فارسی.. 121

 

 

6- 2- منابع لاتین.. 128

 

 

مقدمه

 

 

یکی از مهمترین و اساسی­ترین پایه­های اقتصاد هر کشوری منابع معدنی تحت‌‌الارضی آن است. نیاز به عناصر فلزی در جوامع بشری با توجه به رشد فزاینده جمعیت در کشور­های پیشرفته و در حال توسعه (مانند ایران) بیش از پیش‌ احساس می­شود. روند صنعتی شدن کشور و رشد مصرف آلومینیوم در صنایع مختلف اهمیت اکتشاف و شناسایی منابع بوکسیت را به عنوان مهمترین ماده اولیه قابل استخراج آلومینیوم از اهمیت خاصی برخوردار کرده است. در توالی چینه‌شناسی البرز در مرز بین سازند کربناته الیکا و سازند تخریبی شمشک بوکسیت‌زایی صورت گرفته است. در منطقه مورد نظر افق بوکسیتی – لاتریتی رخنمون دارد که در حال بهره‌برداری می‌باشد. در این تحقیق کانسار بوکسیت تاش از جنبه زمین‌شناسی اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته و در این فصل به منظور درک بهتر از وضعیت منطقه ابتدا موقعیت جغرافیایی، بوم­شناسی و پوشش گیاهی محل مورد مطالعه را مورد بررسی قرار می­دهیم و در ادامه به اهداف این تحقیق و روش کار و مطالعه تاریخچه کانسار و خلاصه­ای از شناخت، طبقه­بندی و مکانیسم تشکیل بوکسیت‌ها اشاره می­شود.

 

 

1-2-  موقعیت جغرافیایی و راه­های دسترسی به منطقه

 

 

منطقه مورد مطالعه در40 کیلومتری شمال غرب شاهرود، درفاصله 6 کیلومتری شمال شرق روستای تاش و در محدوده مختصات جغرافیایی ′41 °54 تا ′48 °54 طول شرقی و ′32 °36 تا ′37 °36 عرض شمالی واقع شده است. از شاهرود در مسیر کارخانه سیمان با طی مسافت حدود 20 کیلومتر جاده آسفالته به روستای تاش و مسافت 6 کیلومتر جاده خاکی معدن بوکسیت تاش قابل دسترسی می باشد. در شکل (1- 1) موقعیت جغرافیایی و راه­های دسترسی به منطقه نشان داده شده است.

 

 

شکل 1- 1- موقعیت جغرافیایی و راه­های ارتباطی منطقه مورد مطالعه (اطلس کامل راه­های ایران).

 

 

 ۱-3- آب و هوا و  بوم­شناسی منطقه

 

 

منطقه مورد مطالعه در میان کوه­های سربه فلک کشیده البرز (شاهوار، شاهکوه) محصور شده و آب و هوای آن در پاییز و زمستان بسیار سرد و در بهار و تابستان معتدل می‌باشد. اکثر نزولات جوی به صورت بارشهای سنگین برف می­باشد که همین امر موجب اختلال در فعالیت‌های معدنی در فصول سرد سال می­گردد. مقدار متوسط بارندگی سالیانه 350 میلی‌متر می‌باشد. کشاورزی و دامداری به دلیل برخوردار بودن از آب کافی و مراتع غنی، از رونق بسیار خوبی برخوردار است. از جمله محصولات دامداری می‌توان به گوشت قرمز، فراورده های لبنی مانند شیر،  ماست، کره و کشک اشاره نمود. همچنین از محصولات کشاورزی زراعی می‌توان به گندم، جو، سیب زمینی، لوبیا روغنی و محصولات باغی شامل زردالو، سیب درختی و گردو اشاره کرد. بر طبق اطلاعات سرشماری جمعیت خانوار روستایی کشور 1391، جمعیت روستای تاش بالغ بر 390 نفر در قالب 122 خانوار می‌باشد.

 

 

1 – 4-  پوشش‌گیاهی و جاذبه­های ژئوتوریستی منطقه  

 

 

با توجه به کوهستانی بودن منطقه و میزان بارش مناسب،‍ پوشش گیاهی دارای پراکندگی متوسط با تراکم نسبتاً بالا می‌باشد. از پوشش‌گیاهی این منطقه می‌توان به گیاهانی مانند دم روباه، کاروان­کش، گل بیغم، شور، گز، قیچ، اسپند، سرجارو، گون، درمنه، کما، فرفیون، چوبک، اسکنبیل و خارشتر اشاره نمود (شکل 1-2). روستای کوهستانی‌ تاش­ یکی از مهمترین مناطق ژئوتوریستی منطقه می‌باشد که از امکانات اولیه رفاهی شامل آب، برق و تلفن برخوردار است و به علت واقع شدن در نقطه مرزی بین استان‌های سمنان و گلستان همه ساله پذیرای سیل مشتاقان به طبیعت‌گردی و کوهنوردی می‌باشد. مهمترین جاذبه­های میراث زمین­شناسی شامل چشمه­ی هفت­رنگ، رودخانه تاش، یخچال‌های طبیعی و مهمترین مسیر صعود به قله شاهوار (دره پیر‌میشی) می­باشد (بسطامی و فردوست، 1392).

 

 

شکل 1-۲-  نمایی از پوشش گیاهی شامل گون، درمنه و درخت اورس در محدوده کانسار (دید به سمت شمال شرق)

 

 

1- 5 –  ژئومورفولوژی منطقه

 

 

از نگاه ژئومورفولوژی منطقه در میان ارتفاعات شاهوار در جنوب، کوه یزدکی در شمال، کوه پیرمیشی در مغرب و کوه شترپا در شرق قرار گرفته است. ارتفاع روستای تاش2220 متر و ارتفاع بلندترین نقطه قله شاهوار با ارتفاع ۳۹۴۵ متر می‌باشد. روند عمومی عناصر زمین‌ساختی (چین خوردگی و گسل­ها) کوه‌های البرز اکثراً شرقی- غربی است. نقش گسل‌های رورانده در منطقه البرز شرقی به وضوح قابل مشاهده می‌باشد و همین سیستم رورانده باعث اوج گرفتن ارتفاعات نسبت به دشت و همچنین به هم­خوردگی شدید در منطقه شده که سبب قرار­گیری سازند‌های مختلف با سن‌های متفاوت در کنار یکدیگر می‌باشد. جنس عمومی سنگ‌ها در منطقه تاش شیل‌ها و ماسه سنگ‌های (سازند شمشک) و آهک و دولومیت‌های (سازند الیکا) می‌باشد که به علت قرارگیری در ارتفاع زیاد دارای فرسایش فیزیکی بالا می‌باشند. دره‌های جوان عموماً ‌V شکل و از امتداد گسل‌ها پیروی می­کنند. رودخانه دائمی تاش و رودخانه‌های فصلی مانند سنگ سله در فصل بهار با اّب شدن برف‌ها  مقادیر زیادی از مواد و سنگ‌ها و خاک منطقه را جا به‌ جا کرده و به خارج از منطقه منتقل می‌کنند. مسیر رودخانه‌ها اکثراً مناطق گسلی یا در راستای گسل‌های موجود درمنطقه می‌باشد. (شکل 1-۳ )، وضعیت زمین­ ریخت­شناسی منطقه را بر روی نقشه توپوگرافی 250000/1 گرگان و (شکل 1- 4 )، موقعیت منطقه مورد مطالعه در تصویر ماهواره‌ای را نشان می‌دهد.

 

 

شکل 1- ۳- وضعیت زمین ریخت­شناسی منطقه بر روی نقشه توپوگرافی 250000/1 گرگان، در این تصویر برجستگی­های مهم شامل کوه­ها، همچنین سیستم آبراهه­ها و موقعیت ماده معدنی نشان داده شده است  (اقتباس از مرکز اسناد جمهوری اسلامی ایران).

 

 

شکل 1- ۴- وضعیت مورفولوژیکی منطقه بر روی تصویر ماهواره‌ای.

 

 

6- تاریخچه مطالعات پیشین

 

 

کانسارهای بوکسیت ایران بیشتر از نوع کارستی بوده و از نظر مکانی در سه پهنه ساختاری -رسوبی البرز، ایران مرکزی و زاگرس توزیع شده‌اند (قربانی، 1386). از دوره پرمین تا اواخر دوره کرتاسه به موازات کمربند فلز‌زایی تتیس- اوراسیا یکی از غنی­ترین کمربند‌های بوکسیتی شکل گرفته است که سرزمین ایران بخشی از این کمربند می‌باشد. مهمترین ذخائر بوکسیت کارستی ایران بر اساس زمان تشکیل عمدتاً بر سه محور بوکسیت­های پرمو ‌-‌ تریاس، قاعده لیاس و کرتاسه می‌باشند. تاکنون مطالعات زیادی­ در گوشه  و کنار کشور ایران بر روی منابع بوکسیتی انجام شده است که به طور مختصر به برخی از این موارد اشاره می­کنیم.

 

 

محور بوکسیت‌های پرموتریاس ایران به صورت گسترده در شمال غرب کشور مورد بررسی قرار گرفته است. از جمله مطالعات انجام شده می­توان به موارد زیر اشاره کرد :

 

 

–  قاسمی نکو، 1379، که نهشته­­­های نیچلان و باختر ارومیه را مورد مطالعه قرار دادند و به طور کلی نتیجه گرفتند که لاتریتی شدن این نهشته­ها به صورت کامل انجام نگرفته است.

 

 

– خواجه محمد لو، 1383، به مطالعه­ی  بوکسیت­های جنوب استان آذربایجان غربی پرداخته‌اند و ماحصل مطالعات آنها منجر به شناسایی سنگ­های دیاباز نفوذی، درون سازند درود به عنوان سنگ منشأ شده است.

 

 

– انتظاری ، 1385، به بررسی بوکسیت­های منطقه مندیل بسر مراغه پرداختند و بر اساس مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی سنگ مادر این بوکسیت را سنگ­های آتشفشانی دانسته‌اند.

 

 

 – کلاگری و عابدینی،2007، درمقاله­ای تحت عنوان بررسی ژئوشیمی افق پرمو-تریاس خانشیته در شرق بوکان به چگونگی رفتار عناصر نادر خاکی در افق بوکسیتی بوکان پرداخته است.

 

 

 یکی دیگر از ناحیه بوکسیتی پرموتریاس ایران بخش البرز شرقی است که می­توان به مطالعات اشکوریان و همکاران،1390، که به مطالعه بوکسیت خوش ییلاق پرداختند و  فرامرزی و همکاران، 1391، که نهشته بوکسیت قشلاق را مورد مطالعه قرار دادند اشاره نمود. نامبردگان سنگ منشأ بوکسیت‌های مورد مطالعه را سنگ‌های بازالتی سازند سلطان میدان دانسته‌اند.