بر طبق نظر کوتاب و زنیکوتا (۱۹۹۲) فرایند سنتی بین‌المللی سازی یک شرکت از چهار مرحله مختلف می گذرد در هر یک از این مراحل ظرفیت ها، مسائل و نیازهای سازمان ممکن است متفاوت باشد. اکثر شرکت ها در مراحل اولیه فرایند تمایلی به فعالیت های بین‌المللی ندارند. آن ها در این مرحله صادرکنندگان غیر علاقمند یا نامتمایل نامیده می‌شوند. ممکن است یک سفارش برآورده نشده خارجی در صورتی که فقط یک سفارش یک باری باشد از طرف مدیر شرکت نادیده گرفته شود اما اگر این سفارش بیشتر تکرار شود و تحریک های بین‌المللی در طول زمان ادامه یابد شرکت ممکن است از طریق پذیرش مدیریت برای برآوردن سفارش خارجی دریافت شده به یک صادر کننده تا اندازه ای متمایل تبدیل شود. در مرحله بعد شرکت علاقمند به فعالیت های بین‌المللی می شود و شروع به بررسی بازارهای بین‌المللی و نیز امکانات برای صادرات بیشتر می کند. در مرحله اکتشافی شرکت یک صادر کننده تجربی یا آزمایشی می شود که اغلب در کشورهایی که از لحاظ فرهنگی نزدیک هستند، فعالیت می کند. مدیریت ر این مرحله در فعالیت های صادرات بین‌المللی کاملاً متعهد نمی شود در این مرحله، تأثیری که فعالیت های صادراتی بر شرکت داشته است به دقت مورد ارزیابی قرار می گیرند. این ارزیابی ممکن است منجر به رها کردن فعالیت های صادراتی ناموفق و یا منجر به توسعه بیشتر فعالیت های صادراتی موفق شود.

مرحله نهایی فرایند بین‌المللی سازی، سازگاری صادرات^[۳۰] می‌باشد. در این مرحله شرکت یک صادر کننده با تجربه در بازارهای خاص خارجی است که فعالیت هایش را با نرخ های مبادلات، تعرفه ها و سایر متغیرهای مهم که بر صادرات اثر می‌گذارند، سازگار می‌کند، مدیریت در این مرحله علاقمند به بررسی امکانات برای صادرات به سایر کشورهایی است که از لحاظ روانی دورتر هستند.

۲-۱-۳- نظریه های بین‌المللی سازی

نظریه های متعددی در زمینه بین‌المللی سازی مطرح گردیده است و چندین تقسیم بندی از آن وجود دارد. بارزترین تقسیم بندی، نظریه های اقتصادی و نظریه های رفتاری می‌باشد. نظریه های اقتصادی که تا به حال مورد استفاده قرار گرفته شامل آن دسته از نظریه هاست که توضیح دهند، دلایل انجام گرفتن تجارت بین کشورها یا نظریه هایی که منطق اقتصادی انجام تجارت های بین‌المللی را توضیح می‌دهند.آن نظریه ها بر تئوری های اقتصاد و تحول شرکت های ملی به سوی چند ملیتی، از طریق سرمایه گذاری مستقیم خارجی تأکید دارد.

از طرف دیگر نظریه های رفتاری ریشه در تجارت دولتی دارند و بر تصمیمات مدیریتی شرکت ها یا مدیران صاحب آن ها تمرکز دارند. این نظریه ها بین‌المللی شدن را به عنوان یک فرایند تدریجی و گام به گام در نظر می گیرند. رویکرد رفتاری دارای پویایی بیشتری است چرا که بین‌المللی سازی را به عنوان یک فرایند تدریجی و گام به گام در نظر می گیرند. (روتاشوبیا و جنسون^[۳۱]، ۲۰۰۴). هدف بحث حاضر این نیست که همه آن ها را مورد بررسی قرار دهد.

در قسمت زیر به بررسی چند نظریه سنتی و جدید که در نوشته های بین‌المللی سازی رایج شده پرداخته می شود.

۲-۱-۳-۱- نظریه های اقتصادی بین‌المللی سازی

این نظریه ها بر تئوری اقتصادی و تحول شرکت های ملی به سوی چند ملیتی از طریق سرمایه گذاری مستقیم تأکید دارد در ادامه چند مورد از این نظریه ها آورده شده است.

نظریه رشد

نظریه رشد تا حد بسیاری از اقتصاد صنعتی و اقتصاد بین‌المللی مشتق شده است. از نظر روتاشوبیا و جنسون پایه های اقتصادی به نوعی این عقیده را القا می‌کند که یکی از راه هایی که باعث رشد شرکت‌ها می شود بین‌المللی شدن است ‌بنابرین‏ محتمل به نظر می‌رسد که رشد، نیروی محرک مهمی در بین‌المللی شدن جمعی است (روتاشوبیا و جنسون، ۲۰۰۴).

۲-۱-۳-۱-۱-رویکرد چرخه تولید (PLC)

یکی دیگر از نظریه های اقتصادی که بین‌المللی شدن شرکت ها را توضیح می‌دهد رویکرد چرخه تولید ورنون است. فرضیه پایه ای مدل ارائه شده توسط وی این است که محل تولید محصولات جدید پیش از آن که در کشورهای دیگری که درآمد متوسطی دارند- مانند کشورهای اروپایی- شروع شود در برخی از کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا آغاز شده است تا از تقاضای بالایی که در داخل کشور وجود دارد خودداری کنند.

او ‌به این نکته اشاره می‌کند که ‌بنابرین‏ ایالات متحده آمریکا در این مرحله مقدماتی چرخه ورنون قرار دارد و کشوری است که به کشورهای اروپایی که قابلیت های بالقوه تجاری دارند صادرات خواهد داشت. سرمایه گذاری در طول مرحله رشد ممکن است از اروپا آغاز شود و اگر هزینه های کار به اندازه ای عظیم باشد که بتوان هزینه های حمل و نقل را جبران کرد، ایالات متحده می‌تواند از اروپا واردات داشته باشد.

ورنون اشاره می‌کند که در مراحل پایانی یعنی هنگامی که محصول به صورت استاندارد درآمده، کشورهایی که چندان پیشرفته نیستند ممکن است پیشنهادات رقابت برانگیزی در خصوص محل محصولات ارائه دهند. بارها ‌در مورد این نظریه گفته شده که محصولاتی که بدون طی مراحل چرخه تولید که مدیون تغییرات تکنولوژیک و قانون زدایی در حیطه بازار هستند مبادله شده اند را در نظر نمی‌گیرد و ‌بنابرین‏ این الگو مبتنی بر شرکت و محصول است (روتاشوبیا و جنسون، ۲۰۰۴).

۲-۱-۳-۱-۲-رویکرد هزینه حمل و نقل

هدف برخی از مکاتب این است که سرمایه گذاری مستقیم خارجی شرکت های چند ملیتی را با بهره گرفتن از تحلیل هزینه حمل و نقل و نظریه بین‌المللی سازی تشریح کنند. آن ها فرض می‌کنند شرکت ها ‌به این دلیل در کشورهای خارجی سرمایه گذاری می‌کنند که هزینه حمل و نقل را از دو طریق پایین آورند:

1. 1. اثر محل

1. اثر حق مالکیت

اثر محل تعیین می‌کند که فعالیت های که ارزش افزوده ایجاد می‌کند کجا باید انجام شود.

اثر حق مالکیت توضیح می‌دهد که چه کسی صاحب اختیار و کنترل کننده این فعالیت هاست (بالکی و گادری^[۳۲]، ۱۹۹۹).

نظریه بین‌المللی سازی اظهار می‌دارد تلاش هایی که برای حفاظت از دارایی هایی از قبیل اطلاعات، مهارت ها و فن‌آوری یا محصولات صورت می‌گیرد و یا تلاش هایی که برای تسلط پیدا کردن بر منابع انجام می شود منجر به سرمایه گذاری در کشورهای خارجی می شود که این امر شرکت را در مقابل عدم اطمینان حفظ می‌کند و هزینه های حمل و نقل کاهش می‌یابد. توانایی خردمندانه شرکت در برآورد هزینه ها و سودهای حمل و نقل داخلی و خارجی و اجرای تصمیمات، در این محرک ها قطعی در نظر گرفته شده است (دانینگ^[۳۳]، ۱۹۸۸).

۲-۱-۳-۲- نظریه های رفتاری بین‌المللی سازی